صفحه 1 از 3

عمليات بيت المقدس

ارسال شده: یک‌شنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۶:۱۱ ب.ظ
توسط Reza6662
 عمليات بيت المقدس 
 10 ارديبهشت 1361 تا 4 خرداد 1361 

نوشته:
سرهنگ توپخانه (شهید) صياد شيرازي – ناخدا یکم مهندس ملک افضلی - سرهنگ خلبان بهرام هوشيار
(اين درجه ها مربوط به زمان نگارش اين مطالب - سال 1361 - مي باشد)

 تصویر 

نبردي كه با رمز «طرح عمليات كربلاي 3» طرح ريزي و به نام عمليات بيت المقدس با شركت يگانهاي عمده‏اي از نيروي زميني آرتش، نيروهاي مردمي، سپاه پاسداران، جهاد سازندگي و همچنين پشتيباني سنگين نيروي هوايي و نيروي دريايي آرتش از تاريخ 10 ارديبهشت تا 4 خرداد ماه 1361 به مدت 26 روز در جنوب غربي اهواز انجام شد، يكي از درخشان‏ترين كارنامه‎‏هاي عملياتي نيروهاي مسلح ايران بر عليه ارتش اشغالگر عراق به شمار مي‏رود كه علاوه بر پايان دادن به 19 ماه اشغال نظامي حساس‏ترين نقاط خوزستان، ضربه‏اي قاطع به نيروهاي متجاوز عراق وارد نمود.
هدف استراتژيك اوليه در اين عمليات، بيرون راندن متجاوزان عراقي از مناطق اشغالي و به شكست كشاندن استراتژي تهاجم به ايران بود. در يك سال و نيم اول جنگ، تلاش نيروهاي ايران اجراي يك سلسله عمليات آفندي كوچك و بزرگ بود كه بلافاصله پس از متوقف كردن پيشروي نيروهاي دشمن آغاز شد. نبرد بيت المقدس، بزرگترين گام در اين مرحله به شمار مي‏آيد كه دستآورد استراتژيكي اين عمليات، درهم شكسته شدن استراتژي نظامي عراق براي بدست آوردن كنترل كامل آبراه «اروندرود» و تثبيت حاكميت حقه ايران در رودحانه اروند و شمال خليج فارس بوده است.

هدف ديگر اين عمليات، كاهش توان رزمي عراق بود كه در اين منطقه، بيش از 6 لشكر بسيار مجهز مستقر كرده بود. در صورت موفقيت عمليات بيت المقدس، با توجه به خساراتي كه عراق در جريان نبردهاي ثامن‏الائمه، طريق‏القدس و فتح‏المبين متحمل شده بود، بيش از 50 درصد كل توان جنگي‏اش از بين مي‏رفت و توان پدافندي‏اش نيز بسيار ضعيف مي‏‎شد.
اثرات اين نبرد در كاهش توان نظامي عراق، به قدري زياد و سريع بود كه متجاوزان، ادامه اشغال ساير مناطق متصرفي را جائز ندانسته و از سر ناچاري و ترس از انهدام كامل نيروهاي خود، در اكثر نقاط به حوالي خطوط مرزي عقب كشيده و مشي نظامي خود را از اين به بعد، پدافند از مرزها و مناطق خود اعلام نمود.

طرح‏ريزي عمليات

* الف) كليات
عصر روز هشتم فروردين سال 1361، فرمانده نيروي زميني از دو نفر از افسران عمليات ستاد خود خواست كه راهكارها و پيشنهادات خود را براي آفند به دشمن در منطقه غرب كارون به وي ارائه نمايند.

راهكارهاي ارائه شده به فرماندهي نيروي زميني در روز 8 فروردين 1361 :
1- تك از شمال به جنوب رودخانه‏هاي كرخه‏كور و نيسان با هدف وصول به جفير، كوشك و طلايه و سپس ادامه پيشروي به سوي خرمشهر.
2- تك از شرق به غرب با عبور از رودخانه كارون، با هدف گسستن جبهه دشمن از وسط و تجزيه آن به دو بخش شمالي و جنوبي و سپس احاطه منطقه جفير در شمال و شهر خرمشهر در جنوب.

* ب) ويژگيهاي زمين منطقه عمليات
وسعت = 8000 كيلومتر مربع

نقشه 1 : منطقه عمومي جنوب غربي اهواز – خرمشهر
تصویر

زمين منطقه به طور كلي صاف و هموار و تقريبن فاقد برجستگي است. مسطح بودن زمين، حركت نيروهاي پياده و خودرويي را تسهيل كرده و به جز در نخلستانهاي مجاور كارون و اروندرود و جنگلهاي مصنوعي حوالي ايستگاه راه‏آهن تيمو در شمال شرقي، منطقه داراي ديد و تير عالي و فاقد اختفاء و پوشش است.
موانع: پاره‏اي طبيعي و پاره‏اي مصنوعي. مانند رودخانه‏هاي كارون، كرخه‏‎كور، نيسان، شط‏العرب، مرداب هورالعظيم و كانالهاي مصنوعي آبياري و پرورش و تكثير ماهي در شرق بصره. (در عوض عمليات پدافندي را تسهيل مي‏نمايد.)

نقشه 2 : مناطق آب گرفته در غرب و جنوب غرب اهواز
تصویر

عوارض حساس منطقه: شهرهاي خرمشهر، تنومه، بصره و پل‏هاي روي شط‏العرب (4 پل).

* پ) گسترش نيروهاي دشمن و خودي قبل از عمليات
نحوه بدست آمدن اطلاعات: عكسهاي هوايي گرفته شده توسط هواپيماهاي RF-4E و مطالب گفته شده توسط اسراي عراقي.

نقشه 3 : خاكريزهاي دشمن در منطقه عملياتي بيت‏المقدس
تصویر

استعداد رزمی نيروهاي عراقي:
* جنوب رودخانه كرخه‏نور و نيسان: لشگرهاي 6 زرهي و 5 مكانيزه و تعدادي تيپ پياده.
* جنوب مناطق آب گرفته تا سليمانيه (حدود 40 كيلومتر): يك تيپ تقويت شده به فاصله 6 تا 7 كيلومتر از كرانه غربي كارون.
* خرمشهر و محدوده اطراف آن: لشگر 11 پياده تقويت شده با يگانهاي پياده و زرهي بسيار مجهز با خاكريزهاي بسيار مستحكم.

نقشه 4 : خاكريزها و موانع دشمن در محدوده خارجي خرمشهر
تصویر

استعداد رزمی نيروهاي خودي:
* منطقه كرانه اروندرود در جزيره آبادان از دهانه فاو تا پل خرمشهر: تيپ 23 نوهد (4 گردان)، يگان رزمي ژاندارمري (4 گردان)، گردان تكاوران نيروي دريايي.
* كرانه شرقي كارون از بهمن‏شير تا سليمانيه: تيپ 4 پياده سراب (2 گردان پياده)
* كرانه شرقي كارون از سليمانيه تا دارخوين: گردان 107 پياده ژاندارمري.
* كرانه شرقي كارون از دارخوين تا جنوب اهواز: گردان 283 سوار زرهي لشگر 92
* جنوب غربي اهواز از مليحان تا نورد: تيپ پياده بيت‏المقدس سپاه پاسداران
* كرانه شمالي رودخانه‏هاي كرخه‏كور و نيسان تا سواحل شرقي هورالعظيم: تيپ 1 و 3 زرهي لشگر زرهي قزوين (تانكهاي چيفتن) و 2 گردان ژاندارمري.

* ت) تلاش براي انتخاب بهترين راهكار
عبور از رودخانه كارون با دو قرارگاه فتح و نصر (تك اصلي) و درگير داشتن دشمن در ساحل جنوبي كرخه‏كور و جفير با قرارگاه قدس. (تك پشتيباني)
قرارگاههاي نصر و فتح پس از عبور از كارون و تامين سرپل به سمت خط مرز پيشروي نموده و پس از وصول به مرز در مناطق محوله خود، تك را در شرق بصره تا كرانه رودخانه اروند ادامه مي‏دهند.
قرارگاه قدس با درگير نگه داشتن دشمن، مانع از اين مي‏شد كه دشمن نيرو از اين منطقه برداشت كرده و بر عليه تك اصلي، وارد عمل نمايد.

نيروهاي شركت كنند در عمليات بيت‏المقدس
نيروي زميني ارتش:
61 گردان (زرهي – مكانيزه – پياده)، 29 گردان توپخانة صحرايي، 5 گردان مهندسي رزمي و 1 گردان پل و چهار گروهان هوانيروز.

نيرويي هوايي ارتش:
حدود 100 فروند هواپيما:
40 فروند F-4D/E و F-5E
2 فروند RF-4E و 20 فروند F-14 به همراه دهها فروند از تانكرهاي سوخت‏رسان 707 و 747 و ترابري C-130.

نيروي دريايي:
پشتيباني عبور نيروها از عرض رودخانه كارون به وسيله قايق‏هاي هجومي و حمايت تكاوران نيروي دريايي.

ژاندارمري:
3 گردان رزمي پياده

سپاه پاسداران:
97 گردان پياده، 3 گردان زرهي و 2 گردان مكانيزه. (گردان زرهي و مكانيزه با ادوات غنيمتي)

با توجه به محدوديت مهمات، سهميه بندي زير جهت 15 روز عمليات پيش ‏بيني شده بود:
تصویر

استعداد و گسترش نيروي عراقي
سپاه سوّم عراق به فرماندهي سرلشگر صلاح‏الدين القاضي
لشگرهاي 6 و 9 و 3 زرهي، 5 مكانيزه، 11 و 15 پياده

اشتباه عظيم
به يقين مي‏توان گفت كه تاكتيك دفاعي عراق در حد فاصل رودخانه كارون تا جاده اهواز – خرمشهر، پدافند با فاصله از رودخانه بوده است نه پدافند در كناره رودخانه و در واقع نوعي پدافند متحرك را سازمان داده بود و اين كاربردي است مطابق با تاكتيكهاي شوروي سابق با الهام از نظريه «سن تزو» فيلسوف معروف نظامي چين كه مي‏گويد:
«بگذاريد دشمن از رودخانه بگذرد ولي قبل از آنكه بتواند به طور كامل در ساحل دور انسجام پيدا كند، عليه او عكس‎العمل نشان دهيد.»
اما اشتباه عظيم و خبط نظامي جبران‏ناپذير و غيرقابل تصور متجاوزدر كاربرد يك چنين تدبير پدافندي اين بود كه يا نمي‏دانستند و يا از اين غافل شدند كه رودخانه را بايد تحت مراقبت شديد و مداوم خود قرار دهند تا تلاش عبور از رودخانه، در ديد و كنترل آنها قرار گرفته و بتوانند قبل از آنكه فرصت مناسب از دست رفته و نيرويي بيش از توان آنها از رودخانه عبور كند و در ساحل دور گسترش يافته و انسجام پيدا كند عكس‏العمل موثر را نشان دهند.
همچنين عبور نيروهاي ايران در جبهه‏اي عريض (40 كيلومتر) از رودخانه را بايد به عنوان عاملي شناخت كه قدرت عكس‏العمل را از دشمن سلب كرده و او را از يك واكنش به موقع و قدرتمند كه قادر به انهدام سرپل ايجاد شده باشد محروم ساخت.

عبور از رودخانه كارون
وسائل موجود براي عبور از رودخانه منحصر بود به هفت دستگاه پل شناور از نوع پي – ام – پي و يك دستگاه پل شناور ام – 4 – ت – 6
اين تجهيزات به طور كلي در سازمان گردانهاي مهندسي لشگرهاي زرهي 92، 16 و 81 و همچنين گردان مهندسي 414 پل شناور، منظور گرديده بودند. هريك از لشگرهاي ياد شده، داراي يك گروهان پل شناور پي – ام – پي و گردان 414 داراي 4 گروهان پل بودند.
تعداد 10 دستگاه قايق بزرگ 27 فوتي گروهانهاي پل نيز براي حمل و نقل نيروها در نظر گرفته شده بود.

آمادگي
در پايان هفته اول ارديبهشت ماه 1361، همه مقدمات لازم براي آغاز نبرد فراهم شده بود و آخرين اقدامات تكميلي در حال انجام بود. همه تلاشها بر اين بود كه هر چه سريع‏تر و قبل از آنكه دشمن به خيال استقرار در كرانه نزديك رودخانه كارون افتاده و عبور نيروهاي ما را از اين رودخانه از يك عبور ساده، به يك عمليات حمله به رودخانه و عبور از آن مبدل سازد، نبرد را آغاز كنند. اما دشمن عليرغم اقدامات شناسايي هوايي كه در اين منطقه بارها انجام داده بود، كماكان در مواضع خود و دور از ساحل رودخانه مستقر بود.

كليات اجراي عمليات
مرحله اول: عبور از رودخانه و تصرف و تحكيم سرپل (تك اصلي) و همزمان درگير نمودن دشمن در جبهه كرخه‏كور.
مرحله دوم: عبور نيروها از سرپل و پيشروي به سوي خط مرز، همزمان احاطه خرمشهر در شلمچه و پيشروي در جبهه كرخه‏كور در صورت امكان و يا عقب نشيني دشمن.
مرحله سوم: ادامه تك از خط مرز در سمت شرق بصره و رسيدن به كرانه شرقي شط‏العرب در حد فاصل نشوه تا بصره.
مرحله چهارم: پدافند در ساحل شرقي شط‏العرب.

26 روز عمليات سنگين و مداوم

تصویر

* دوره اول: از روز 9 / 2 / 61 تا 16 / 2 / 61
تصرف سرپل و تلاش در تحكيم آن و درگير نگه داشتن دشمن در جبهه‏هاي كرخه‏كور و فكه.

* دوره دوم: از 17 / 2 / 61 تا 21 / 1 / 61
عبور نيروها از سرپل و تصرف قسمتي از خط مرز همراه با انهدام نيروهايي از دشمن، عقب‏نشيني دشمن از جبهه كرخه‏كور. تلاشهاي ناموفق قرارگاه نصر براي احاطه خرمشهر در شلمچه.

* دوره سوم: از 21 / 2 / 61 تا 1 / 3 / 61
اتخاذ وضعيت موقت پدافندي، تجديد سازمان و تغيير گسترش نيروهاي تك‏رو براي احاطه شهر.

* دوره چهارم: از 1 / 3 / 61 تا 4 / 3 / 61
احاطه خرمشهر، آزادسازي و اعلام خاتمه عمليات بيت‏المقدس.

ارسال شده: چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱۲:۵۹ ب.ظ
توسط Ramin31
خیلی کامل جامع بود خوب شد یادی از (سرهنگ توپخانه (شهید) صياد شيرازي – ناخدا یکم مهندس ملک افضلی - سرهنگ خلبان بهرام هوشيار ) شد اگه اینا نبودن الان ایران جزو خاک عراق بود :smile:

ارسال شده: چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۸:۲۰ ب.ظ
توسط Reza6662
Ramin31,
بله درسته
ممنون از حضور شما :)
تيمسار صياد شيرازي در خاطراتش نوشته بود که براي دور نهايي عمليات بيت المقدس در يک سنگر 3 * 2 در منطقه اي نزديک به خط اول عراق، جلسه ستاد فرماندهي هماهنگي قرارگاههاي نصر و قدس تشکيل شد. از 11 شب تا 5 صبح در اون فضاي گرم و تنگ بيشتر فرماندهان عاليرتبه منجمله ناخدا افضلي به عنوان فرمانده نيروي دريايي و مسئول ترابري نيروهاي تکاور نيروي دريايي به شمال غرب خرمشهر و سرهنگ بهرام هوشيار که خود فرمانده نيروي هوايي وقت بودن و با RF-4E پرواز مي کنن و عکسهاي بسيار دقيق و مهمي از منطقه شمال و شمال شرق خرمشهر مي گيرن.
در اين عمليات اوج توانايي نيروهاي ارتش به نمايش دراومد. :smile:
من مطالب زيادي در اين زمينه آماده داشتم که با توجه به عدم استقبال، درج شون نکردم. :sad:

ارسال شده: چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۸:۲۷ ب.ظ
توسط Mahdi1944
Reza6662 عزيز
من هميشه از خوانندگان مقالات شما هستم :)

ارسال شده: پنج‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱۲:۵۰ ب.ظ
توسط JASON
Reza6662 استاد عزيز ،

بسيار از شما متشكرم بابت زحماتي كه براي نوشتن و گردآوري اين مقالات ارزشمند متحمل ميشويد.

اينجانب همواره از خوانندگان مطالب زيباي شما هستم .

موفق و سر شار از زندگي باشيد .

ارسال شده: پنج‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱۱:۱۶ ب.ظ
توسط Reza6662
JASON,
منم از توجه شما و بقيهء عزيزان متشکرم. :)

ارسال شده: پنج‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱۱:۱۹ ب.ظ
توسط mach1
سلام
[Reza6662 مثل هميشه عالي بود :smile: :smile:
راستي تو آخرين عكس اون سربازه دستش تفنگ برنو هست؟؟؟ :-o

ارسال شده: پنج‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱۱:۵۰ ب.ظ
توسط Reza6662
mach1,
ممنون :)
نه دوست من - اوائل جنگ گاهي از تفنگ خوب و پرقدرت M1 استفاده ميشد. مشکل M1 فقط اين هست که به صورت رگبار نمي تونه شليک کنه. :-(

ارسال شده: جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱:۱۲ ق.ظ
توسط Dr.Akhavan
Reza6662, جان
واقعا عالی بود وجای تشکر را داره
ممنون دوست خوبم :-) :-) :smile: :smile: :smile:

ارسال شده: جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱:۱۷ ق.ظ
توسط Reza6662
akhavan_a,
ممنون :)
شرمنده مي کنيد :o
بدين ترتيب علاقمند ميشم برم مطلب رو کاملتر کنم. :o

ارسال شده: جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱۲:۵۷ ب.ظ
توسط mach1
سلام
Reza6662 مشكل M1 ها يك چيز ديگري هم بود اونم اين بود كه به خاطر نگهداري بد معمولا گير مي كرد
ولي قدرت فوق العاده ايي داره :(

ارسال شده: جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵, ۱:۱۸ ب.ظ
توسط Reza6662
mach1,
من 12 سال پيش تو پادگان جوادنيا (بين کوههاي کرج - قزوين) با M1 تيراندازي کردم. بايد بگم بسيار پرقدرت، بادقت هست و فقط هنگام شليک، ضربهء محکمي مي زنه. :-(