مواد اولیه فرش - قسمت سوم
نخ پنبه

نخ پنبه به خاطر ويژگي عدم تغير شكل يافتگي و مقاومت از پشم بهتر است و در بافت قالي به عنوان چله و ساختار پايه‌اي مناسب است. تار و پودهايي كه از جنس پنبه هستند از يك طرف ساختار مقاوم‌تري را ايجاد مي‌كنند و از طرف ديگر مي‌توان بافتي منظم‌ و پيوسته را ايجاد كرد، چون وزن نهايي كار را بهتر تحمل مي‌كنند بدون اين كه افتادگي يا جاافتادگي بر روي آن‌ها ديده شود كه در مقايسه با قالي‌هاي پشمي امتياز نخ پنبه محسوب مي‌شود. نخ پنبه كه به صورت رشته‌هاي نازكي از دانه‌هاي آيبيس كوس گسي پيوم Hybsiscus gossy pium به وجود مي‌آيدف در بافته‌هاي خانوادگي با كارگاه‌هاي كوچك استفاده نمي‌شود، زيرا اليافي بسيار كوتاه و زبر دارد كه برش زدن و ريسيدن آن از پشم دشوارتر است؛ در گذشته از نخ پنبه در قالي‌هاي خاص و گران‌قيمت استفاده مي‌شد. از قرن نوزدهم استفاده از روش‌هاي ريسندگي با دستگاه عموميت پيدا كرد، به ويچه در ميان كساني كه به بازارهاي شهري دسترسي داشتند كه در آن بازارها نخ‌پنبه به وفور يافت مي‌شد. در ابتدا نخ‌پنبه وارد مي‌شد. به ويژه از هند به خاطر عملكرد شركت‌هاي تجاري كه از سال 1860 فعال بودند و بعدها از سال 1890 نخ‌پنبه ريسيده شده با دستگاه در چين به فراواني توليد شد. به ويژه در كارگاه‌هاي جديد تأسيس شده در شانگهاي و بعد از چند دهه اين كارگاه‌هاي ريسندگي با دستگاه در سرتاسر شرق گسترده شدند و شيوه‌ي ريسندگي سنتي به طور كامل كنار گذاشته شد.

بيشتر نخ‌پنبه‌ي استفاده شده در شرق در هند توليد مي‌شود. هرودوت (106، III) شرح مي‌دهد كه هندي‌ها، بافته‌هايي به دست آمده از آريون اپو سيلو (erion apo xyiu) يعني پشم درختي را مي‌پوشند؛ كاشت پنبه از هند به كشورهاي همجوارش نيز راه يافت و در چين، جنوب شرقي آسيا و همچنين ايران رواج پيدا كرد و ماركوپولو از آن در نوشته‌هاي خود در سفرنامه نام برده است. نخ‌پنبه‌ي ريسيده شده با دست به صورت يك رشته‌ي كم قطر مقاوم، زبر و تيره است كه از كمتر از پنج رشته‌ي اوليه‌ي به هم پيچيده تشكيل شده است. اليافي كه در طبيعت به صورت گلوله‌اي هستند كه دانه پنبه را دربرمي‌گيرد، يعني به صورت رشته‌هيا تك ياخته‌اي بوده كه از طويل شدن سلول‌هاي گياهي به وجود آمده‌اند. اين الياف در زير ميكروسكوپ به صورت رشته‌هاي ظريف به شكل روبان‌هاي توخالي هستند.

در ريسندگي با دستگاه كمتر از ده رشته‌ي اوليه پيچيده مي‌شوند. بنابراين آناليز دقيق تركيبات الياف پنبه‌اي بسيار ساده است و شناسايي اين مسأله كه آيا فرآيند ريسندگي دستي يا با دستگاه بر روي الياف انجام شده است و نيز در اغلب موارد اطلاعاتي راجع به زمان بافت قالي نيز ارائه مي‌كند. اگر براي چله‌ي قالي از نخ پنبه استفاده شود به ندرت ممكن است از همان در بافت نيز استفاده شود كه اين موضوع هم به خاطر تيرگي طبيعي و هم به اين علت است كه درخشش پشم ترجيح داده مي‌شود و هم به اين علت كه نخ‌پنبه كش‌ساني كم‌تري از پشم دارد. از طرف ديگر براي رنگ كردن آن فرآيندهاي مختلف و پيچيده‌تري بايد صورت گيرد، برخلاف پشم و رنگ‌رزي آن به شيوه‌ي سنتي دشوار است.

قالیشویی توحید [External Link Removed for Guests]

ارائه دهنده خدمات قالیشویی و رفوگری فرش در تهران

معمولاً براي پرز از نخ‌ پنبه استفاده مي‌شود. به ويژه زماني كه در بخش‌هايي نياز به رنگ سفيد باشد؛ بنابراين از آن در رنگ طبيعي خود استفاده مي‌كنند كه بسيار براق‌تر و روشن‌تر از پشم است. معمولاً استفاده از نخ پنبه در قالي‌هاي تركمنستان و هند بسيار رايج است. اخيراً در بافت برخي قالي‌هاي ترك از نوع تجاري، از نوعي نخ پنبه استفاده مي‌شود؛ اين الياف نخ پنبه تحت تأثير مواد شيميايي قرار گرف…