آشنایی با روشهای ثبت اختراع در ایران و جهان

[ganjineh]

در دنیا برای ثبت اختراع دو نوع نظام وجود دارد: الف ـ روش اعلامی ب ـ روش تحقیقی. كه بر مبنای نوع زیرساخت و شرایط هر كشور متفاوت است. در ایران با توجه به شرایط موجود نظام ثبت اختراع بصورت اعلامی صورت می گیرد. این در حالی است كه برای تغییر رویه نظام ثبت اختراع، به نظام اثباتی (تحقیقی) پیش بینی شده است:
الف ـ روش اعلامی
ثبت اختراع به نحو روش اعلامی براساس ادعای مخترع صورت می گیرد.
در این روش ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده به شرط عدم سابقه ثبت، ادعای مخترع به ثبت می رسد.
ماده 36 قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات مقرر می دارد كه : ورقه (سند) اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین ورقه اختراع مزبور به هیچ وجه دلالت بر این نمی كند كه تقاضا كننده یا موكل او مخترع واقعی می باشد و یا شرح اختراع یا نقشه های آن صحیح است و اشخاص ذی نفع می توانند نسبت به موارد مزبور، در محكمه ابتدایی تهران اقامه دعوئی كرده خلف آن را ثابت نمایند.
با عنایت به ماده فوق الذكر روش ثبت اختراع در ایران روش اعلامی می باشد، مخترع موظف است كه مدارك اختراع ادعایی خود را به اداره مالكیت صنعتی ارائه نماید و اداره مالكیت صنعتی با بررسی ادعای مخترع در سوابق ثبتی خود به شرط اینكه اختراع مذكور قبلاً به نام دیگری به ثبت نرسیده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سند اختراع (ورقه) به نام مخترع را صادر می نماید در این حالت، اداره مالكیت صنعتی كه مسؤولیت صدور ورقه (سند) اختراع را به عهده داشته و مسؤول صحت و سقم اختراع مخترع نمی باشد. بلكه مخترع شخصاً پاسخگو خواهد بود و اگر شخص یا اشخاصی ادعایی نسبت به اختراع ثبت شده دارند باید در محاكم ذیصلاح قضایی مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع، اقامه دعوی نمایند و نتیجه رسیدگی و صدور حكم قطعی بیانگر واقعیت امر خواهد بود.

همچنین وفق ماده 37 قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات در صورتیكه:
الف ـ اختراع، اختراع جدید نباشد.
ب ـ وقتی كه ورقه (سند) اختراع جهت امور نقشه های مالی و اختراعات مخل انتظامات عمومی و فرمولهای و ترتیبات دوائی صادر شده باشد.
ج ـ وقتی كه اختراع به طریقه علمی صرف بوده و قابلیت استفاده عملی صنعتی با فلاحتی (كشاورزی) نداشته باشد.
د ـ وقتی كه پنج سال از صدور ورقه (سند) اختراع گذشته و به موقع استفاده عملی گذاشته نشده باشد. هر ذی نفعی می تواند به مراجع قضایی ذیصلاح تهران رجوع و تقاضای صدور حكم دال بر بطلان ورقه اختراع صادر شده از اداره مالكیت صنعتی را نماید. با توجه به مراتب مذكور روش ثبت اختراع در ایران به نحو اعلامی بوده و هر گونه ادعایی در محاكم قضایی مطرح و مورد رسیدگی قضایی قرار خواهد گرفت.

ب ـ روش تحقیقی
بعضی از كشورها با بهره جستن از وسایل و امكانات و آزمایشگاههای مختلف در زمینه های متفاوت نسبت به بررسی ماهوی اختراع مخترع اقدام می نمایند و آزمایشات مدت مدیری به طول می انجامد تا ادعای مخترع درخصوص اختراعش مورد بررسی قرار گرفته تا صحت یا سقم ادعا مشخص شود.
در این سیستم سعی می شود به اختراع قبل از ثبت به طور محرمانه نگهداری و حق تقدمی برای ثبت جهت متقاضی منظور می شود و اگر ادعای مخترع مقرون به صحت تشخیص داده شد نسبت به ثبت از تاریخ تقاضا و چنانچه ادعای مخترع صحت نداشته باشد نسبت به رد اختراع اقدام می گردد. در برخی از كشورها از هر دو روش استفاده می گردد، مثلاً در سوئیس، اختراعاتی كه در زمینه ساعت و دارو انجام می گیرد روش تحقیقی اعمال می شود و سایر زمینه ها با استفاده از روش اعلامی نسبت به ثبت اقدام می شود.
بهره جویی از روش اعلامی و تحقیقی هر كدام مزایا و معایبی دارد كه ذكر آن در حوصله این مقاله نمی گنجد. قدر مسلم قانونگذار هر كشور استفاده از یكی از دو روش را مقرر داشته و اطاعت از آن بر همگان واجب است.

مدارك لازم جهت تقاضای ثبت اختراع در داخل كشور:
طبق ماده 22 و 23 آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراع تجارتی و اختراعات متقاضی ثبت باید مدارك ذیل را تهیه و به اداره مالكیت صنعتی تسلیم نماید.
1- اظهارنامه اختراع 3 نسخه
اظهارنامه اختراع فرم مخصوص بوده و جزء اوراق بهادار می باشد متقاضی می بایستی از واحد فروش اوراق بهاءدار مستقر در اداره كل ثبت شركتها تهیه و مانند فرم ضمیمه نسبت به تكمیل و امضاء آن اقدام نماید.
2- توصیف مشروح اختراع یا وسیله جدیدی كه بررسی آن تقاضا می شود 3 نسخه
اختراع مورد ادعا مخترع باید بطور كامل شرح داده شود. در شرح اختراع باید تمام جنبه های اختراع ادعایی بطور وضوح بیان گردد. توصیه می شود در تهیه شرح توصیف اختراع از كاغذهای a4 استفاده گردد.
3- نقشه های اختراع 3 نسخه
نقشه كامل اختراع باید با مركب و از روی مقیاس متری تهیه و ذیل نقشه ها متقاضی یا وكیل او امضاء و مهر شود وفق ماده 27 آئین نامه اجرایی قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات نقشه ها توصیف مشروح اختراع در روی كاغذی كه 34 سانتی متر طول و 22 سانتی متر عرض داشته باشد رسم گردد و همچنین برای انجام امر مذكور فقط از یك روی كاغذ استفاده شود.
4- در صورتی كه تقاضانامه توسط وكیل متقاضی تسلیم اداره مالكیت صنعتی شود اصل وكالتنامه با رونوشت یا فتوكپی برابر اصل شده بایستی ضمیمه اظهارنامه شود.
5- در صورتی كه تقاضای ثبت اختراع از طرف شركت ثبت شده به عمل آمده باشد یك برگ روزنامه رسمی دلیل مدیریت شركت بایستی به ضمیمه مدارك تسلیم اداره مالكیت صنعتی شود.
6- فتوكپی شناسنامه مخترع یا مخترعین
7- قبض رسید بانكی حق الثبت اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع
مدارك فوق الذكر تهیه و تسلیم اداره مالكیت صنعتی شود.


مرکز انجمن های تخصصی گنجینه دانش