شناخت وظایف پول، اندازه گیری حجم پول و حجم نقدینگی

[ganjineh]

شناخت وظایف پول و اندازه گیری آن

پول از دیدگاه کلی با چهار وظیفه به صورت زیر تعریف می­گردد.

آ. ابزار مبادله: پول ابزاری برای آسان کردن مبادلات است. از پول به عنوان ابزاری برای دریافتها و پرداختها استفاده می‌شود و بدین ترتیب انجام مبادلات اقتصادی با کمترین هزینه همراه خواهد بود.

ب. واحد شمارش: پول وسیله­ای برای سنجش ارزشهای اقتصادی است. با استفاده از پول امکان مقایسه بین کالاها و خدمات بوجود می­آید و ارزشهای اقتصادی بوسیله آن اندازه­گیری می­شود.

پ. ذخیره ارزشهای اقتصادی: پول ابزاری برای ذخیره ارزشهای اقتصادی است. در طول زمان با استفاده از اندوخته شدن ارزشهای اقتصادی، انجام فعالیتهای اقتصادی ممکن می­شود و بدین ترتیب با توجه به قدرت خرید پول امکان به تعویق افتادن مخارج مصرفی ایجاد می­شود. پس از پایان رکود بزرگ دهه 1930 میلادی و به میان آمدن تئوریهای جدید همچون نظرات پولی کینز، پول به صورت دیگر نیز شناسایی گردید.

ت. ابزاری برای پرداختهای انجام نشده (پرداختهای آتی): پول عاملی در جریان فعالیتهای اقتصاد و موثر بر شاخصها و نوسانات آن است. تاثیرپذیری رکود و رونق اقتصادی در نتیجه عوامل پولی توسط کینز و پیروانش گسترش یافت.



اندازه­گیری عرضه پول

مقامات پولی هر اقتصاد به سنجش میزان پولی که در جامعه وجود دارد، نیازمند هستند. آنها به این نکته توجه دارند که میزان پول در اقتصاد به چه مقدار نقدینگی را در کشور ایجاد می­کند. بخش حقیقی اقتصاد به میزان پول و حجم آن واکنش نشان می­دهد. چنانچه میزان نقدینگی در اقتصادی کمتر از میزان مورد نیاز آن باشد، امکان دارد تولید، درآمد و اشتغال دچار افت شوند. همچنین افزایش نقدینگی بیش از حد مورد نیاز اقتصاد، ممکن است به رشد سطح عمومی قیمتها و افزایش تورم منجر شود. بنابراین پول ابزار نیرومندی در اقتصاد به شمار می­رود و می­تواند تاثیرات قابل توجهی داشته باشد. در اینجا حجم پول، میزان نقدینگی، شبه پول و روشهای اندازه­گیری پول بررسی می شود.

اسکناس و سکه­هایی که در دست مردم قرار دارند و یا سپرده­های دیداری و جاری به طور عمومی مفهوم پول را در ذهن ایجاد می­کنند. اینها نسبت به دیگر داراییها دارای ویژگی خاصی هستند. این ویژگی به قابلیت نقدینگی پول نسبت داده می­شود، چرا که داراییهای همچون طلا و یا زمین چنین نقدشوندگی بالایی را ندارند. داراییهای دیگری همچون سپرده­های پس­انداز مدت‌دار نیز از قابلیت نقدشوندگی بالایی (اما نه به اندازه پول نقد) برخوردار هستند؛ زیرا از آنها همچون اسکناس و سکه نمی­توان به طور مستقیم جهت دادوستد استفاده کرد و نیاز است که به بانک و یا موسسه مالی سپرده‌گذاری شده مراجعه شود. این گونه داراییهایی که از قابلیت نقدشوندگی بسیار بالایی برخوردار هستند، اما نمی­توان آنها را به طور مستقیم در جریان دادوستدها استفاده کرد، شبه پول گفته مي‌شود. برای بدست آوردن حجم پول در اقتصاد کافی است که میزان اسکناس در دست مردم و حسابهای سپرده دیداری را با هم جمع کنیم. این مفهوم همان اندازه­گیری پول از روش M1 است. چنانچه حسابهای پس­انداز مدت‌دار را به حجم پول بیافزاییم؛ میزان حجم نقدینگی در اقتصاد بدست می­آید. این مفهوم تا حد زیادی به عرضه پول از رویکرد M2 شبیه است. هر کدام از کشورهای جهان برای اندازه­گیری عرضه پول از روشهای گوناگونی بهره مي‌گيرند.



حجم پول » میزان اسکناس و مسکوکات + حسابهای سپرده دیداری



شبه پول » سپرده های مدت دار + سپرده های قرض الحسنه



حجم نقدینگی » حجم پول + شبه پول



رویکرد M1: در این رویکرد مولفه­های عرضه پول شامل سکه، اسکناس در دست مردم و حسابهای سپرده جاری (دیداری) اندازه­گیری می­گردد. در این روش اندازه­گیری پول در هر اقتصاد، مدنظر کارشناسانی است که تنها نقش معاملاتی پول را در نظر گرفته و از آن به عنوان ابزار مبادله استفاده مي‌كنند. از این رو این روش سپرده­های پس‌انداز و مدت دار را در زمره تعریف پول نمی­آورد.



M1 = DD + CU

پول = سکه و اسکناس در دست مردم + سپرده­های جاری(دیداری) = 1M



در مباحث پولی، مفهوم پول توسط این روش شناخته می­شود. این روش به طور کلی پول را به عنوان ابزار مبادله و دادوستد می­شناسد، اما در نظریه­های تقاضای پول، سپرده­های پس­انداز و مدت‌دار در تعریف پول گنجانده می­شوند. بر این اساس پول به شکل یک دارایی در نظر گرفته می­شود. بنابراین M1 محدودترین شکل سنجش مقدار پول در اقتصاد است و شامل موارد زیر مي‌باشد:

· اسکناس در دست مردم (به جز میزان پولی که توسط فدرال رزرو، خزانه­داری و یا بانکها نگهداری می­شود.)

· چکهای مسافرتی

· سپرده دیداری (حسابهای جاری بانک که به آن بهره­ای تعلق نمی­گیرد.) این بخش، سپرده­های دیداری را که مربوط به بانکها، دولت و یا سازمانهای خارجی است، شامل نمی­شود.

· دیگر سپرده­های چکی: به طور قابل ملاحظه­ای شامل حواله حسابهای قابل برداشت می­باشد.



رویکرد M2: نظریه­پردازان در این روش نقش بزرگتری برای پول در نظر می­گیرند و به اجزا تعریف پول در M1 میزان شبه پول نیز اضافه می­شود. منظور از شبه پول داراییهایی هستند که توانایی بالایی در نقدشوندگی دارند و به طور مستقیم می­توانند به ابزاری در پرداختها تبدیل شوند. از دیدگاه دیگر شبه پول داراییهای را دربرمی­گیرد که علاوه بر قدرت نقدینگی بالا دارای سود و زیان اندکی برای سرمایه باشند. سپرده­های پس­انداز کوتاه­مدت و بلندمدت، سپرده­های قرض­الحسنه و سپرده­های متفرقه دیگر شبه پول می­باشند. سپرده­های متفرقه شامل سپرده­های ضمانتنامه، پیش پرداختهای اعتبارات اسنادی، پس­انداز کارکنان بانکها و پیش پرداخت معاملات و وجوه صندوق بازنشستگی می­گردد.



حجم نقدینگی= شبه پول + M1 = M2



M2 شامل موارد زیر است:

· M1

· سپرده­های پس انداز (شامل حسابهای سپرده بازار پول)

· سپرده‌های بانکی مدت‌دار که کمتر از صد هزار دلار باشد. (در عرف به نام گواهی پول سپرده یا همان گواهی سپرده شناخته می­شود.)

· مانده وجوه خُرد بازار پول (وجوه خردی که دست کم کمتر از 50 هزار دلار باشد.)



رویکرد M3: اين تعریف که دامنه بزرگتری از عرضه پول را شامل می­شود، سپرده­های مدت‌دار با ارقام بزرگ به M2 افزوده می­شود. همه موسسات سپرده­های بیش از صد هزار دلاری را به صورت گواهینامه سپرده نگهداری می‌کنند که در واقع همچون اوراق بهادار دولتی در بازارهای مالی دادوستد می­گردد و از این رو قابلیت نقدشوندگی بالایی دارد.



سپرده­های مدت­دار بیش از صد هزار دلار (گواهینامه­های سپرده) + M2 = M3



در مقایسه با دیگر روشهای اندازه­گیری پول M3 حجم بیشتری را در‌بر می­گیرد و شامل موارد زیر است:

· M2

· سپرده های بانکی مدت دار بیش از صد هزار دلار

· مانده در نهادهای صندوقهای بازار پول (کمترین سرمایه گذاری در این صندوقها به میزان 50 هزار دلار است.)

· موافقتنامه بازخرید مدت‌دار و توافقهای بازخرید یک شبه: منظور از توافقهای بازخرید یک شبه؛ وام‌گیری بانک از یک مشتری غیربانکی است که سررسید آنها معمولا در روز بعدی فرا می­رسد. همچنین توافقنامه بازخرید مدت دار، توافق خریدی است که موسسات پس انداز و وام می‌فروشند و معمولا مدت آن بیشتر از یک روز است.

· توافق نامه‌های مدت‌دار دلار اروپایی و توافق نامه­های دلارهای اروپایی یک شبه: دلارهای اروپایی یک شبه سپرده­های هستند که به آنها بهره تعلق می­گیرد و سررسید آنها در روز پس از آن فرا می­رسد.

رویکرد L3: در این روش داراییهای مالی گسترش بیشتری پیدا می­کنند و بر این اساس همه انواع دارایی در تعریف پول و محاسبه عرضه پول بکار گرفته می­شوند. اوراق خزانه کوتاه­مدت و اوراق تجاری، سپرده ها و تعهدات واسطه­های مالی، در این تعریف جای می گیرند. بنابراین در محاسبه عرضه پول در L3 چند ابزار مالی دیگر که قابلیت نقدینگی بالا و سریع با کمترین هزینه را دارا هستند، به M3 اضافه می­گردند.



منبع: موسسه آموزش و پژوهشهای اقتصادی رهنمون سرمایه

[iman_t0]

سلام دوست گرامي. من واسه پايان نامه ام دارم بررسي تاثير متغيرهاي کلان اقتصادي ( نرخ بهره ، نرخ تورم ، پس انداز و درآمد خانوار ) را بر سرمايه گذاري داخلي بررسي مي کنم. ممنون ميشم اگه مطلبي يا راهنمايي در اين زمينه برام ميل کني. همه کارهات نمره 20