تعريف سهام و انواع آن

[ganjineh]

اول تعریف سهام
در تعریف سهام می توان گفت: سهم قسمتی از سرمایه شركتسهامی است كه مشخص كننده میزان مشاركت و تعهدات و منافع صاحب آن در شركتسهامی می باشد. ورقه سهم سند قابل معامله ای است كه نماینده تعداد سهامیاست كه صاحب آن در شركت سهامی دارد. سهم ممكن است با نام و یا بی نامباشد.
در صورتی كه برای بعضی از سهام شركت با رعیت مقررات قانون تجارت مزایایی قائل شوند این گونه سهام سهام ممتاز نامیده می شود.
مجموعارزش اسمی سهام سرمایه شركت را تشكیل می دهد و پس از انحلال شركت هرسهامداری حق دارد مبلغ اسمی سهام خود را دریافت نماید در صورتی كه سهمانتفاعی جز سرمایه شركت نبوده و صاحب آن حق مطالبه مبلغ اسمی آن را پس ازانحلال شركت ندارد.
اصولا همه سهامداران در شركت سهامی از تساوی حقوقبرخوردارند و این حقوق شامل میزان مشاركت تعهدات و منافع صاحب سهم در شرتسهامی می باشد و برای استفاده از این حقوق دارنده سهم باید مبلغ اسمی سهمیرا كه پذیره نویسی نموده در مهلت قانون پرداخت نماید.

دوم - انواع سهام
سهم با نام
سهمیاست كه بر مالكیت شخص معینی دلالت می كند و نام مشخصات صاحب سهم در ورقهسهم و در دفتر ثبت شركت درج می گردد و در موارد زیر صدور سهام با نامالزامی است:
مادامی كه تمام مبلغ اسمی هر سهم بی نام پرداخت نشده باشد.
سهامی كه مدیران شركت به عنوان وثیقه می سپارند و تا خاتمه مفاصا حساب دوره تصدی مدیران غیر قابل انتقال می باشد.
سهام محجورین و صغار به منظور حمایت از حقوق آنها.
سهامبا نام و هر گونه نقل و انتقال آنها باید در دفتر ثبت سهام شركت به ثبتبرسد و الا فاقد اعتبار قانونی برای شركت و اشخاص ثالث خواهد بود.
در صورتی كه قسمتی از مبلغ اسمی سهم با نام پرداخت نشود منتقل الیه قائم مقام ناقل خواهد بود.
سهم بی نام
سهمیاست كه نام دارنده در آن درج نم یشود و به صورت سند در وجه حامل تنظیمدارنده آن مالك شناخته می شود مگر آنكه خلاف آن ثابت گردد. این سهم بهراحتی قابل نقل و انتقال بوده و انتقال مالكیت با قبض واقباض تحقق مییابد.
این نوع سهام از حیث صلاحیت محاكم در حكم اموال منقول استوباید به دادگاه محلی رجوع شود. سرقت و یا مفقود شدن سهام بی نام و همچنینخیانت درامانت امین و وكیل نسبت به سهام بی نام كه به آنها سپرده شده خطربزرگی برای صاحب آن محسوب می شود. زیرا بی نام بودن سهم مانع شناساییدارنده اصلی می شود و سارق و یا باینده به آسانی می تواند سهم مزبور را دربازار بورس و یا خارج از آن به اشخاص دیگر بفروشد و خریدار نیز حق دارد بهتصرف خود به عنوان مالكیت استناد نماید.
سهام ممتازه
یكی از اصولاساسی شركتهای سهامی تساوی حقوق سهامداران است . مگر در دو مورد اول آنكهشركت با مشكلات مالی مواجه باشد و نتواند به آسانی به منابع مالی دسترسییابد. در این صورت ناچار خواهد بود امتیازات بیشتری به سهامداران جدیدقائل شود و دوم اینكه در هنگام افزایش سرمایه شركت شركت از ذخایر مالی خودبرای این منظور استفاده نماید كه در این صورت باید حقوق بیشتری برایسهامداران سابق شركت در نظر گرفت . در این دو مورد سهم ممتاز صادر می شود.
امتیازاتی كه توسط ممتاز به وجود می آید می تواند به صورت برداشت نفعثابت از سود قابل تقسیم شركت باشد و یا اینكه دارنده سهم ممتاز می تواندنسبت به صاحبان سهام عادی در برداشت ارزش اسمی ممتاز به هنگام انحلال وتصفیه وتقسیم دارائی شركت اولویت داشته باشد. به هنگام انحلال و تصفیهشركت مطالبات معوقه صاحبان سهام ممتاز از دارائی شركت پرداخت می گردد ونیز هنگام استهلاك سهام شركت صاحبان سهام ممتاز دارای اولویت می باشند.
سهم موسس یا انتفاعی
سهمموسس یا انتفاعی سهمی است كه دارنده آن بدون داشتن حقی به سرمایه شركت ازمنافع شركت به نسبت سهم خود بهره مند گردد و معمولا این گونه سهام راموسسان بابت اطلاعات علمی و فنی و تجارتی كه به شركت می آورند به خودتخصیص می دهند.
در اساسنامه شركت می باید حقوق صاحبان سهام موسس یاانتفاعی مثل حق حضور در مجامع حق رای حق اولویت در پذیره نویسی سهام وغیره تصریح گردد.
چون سهامداران مزبور مالك سرمایه نمی باشند لذا نمیتوانند سهامداران شركت محسوب شوند ولی در منافع شركت حقوقی دارند كه از آنمانند طلبكار منتفع می گردند و استفاده آنها از سود شركت بستگی به موفقیتو سودآوری شركت دارد.

سوم - شكل سهام و مطالبه مبلغ اسمی سهام
درورقه سهام باید نام شركت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شركتها مبلغ سرمایهثبت شده و مقدار پرداخت شده آن تعیین نوع سهم مبلغ اسمی سهم و مقدارپرداخت شده آن به حروف و به اعداد و بالاخره تعداد سهامی كه هر ورقهنماینده آن است ذكر گردد.
در مورد مطالبه مبلغ اسمی سهام باید گفت كهبهای تعهد شده سهام هر شركت سهامی باید ظرف مدت مقرر كه حداكثر نباید ازپنج سال تجاوز نماید از كلیه صاحبان سهام و بدون تبعیض مطالبه شود (بند ٧ماده ٨ ل.ا.ق.ت) مطالبه تمام یا قسمتی از مبلغ پرداخت نشده سهام باید درروزنامه كثیرالانتشار درج گردد در صورتی كه صاحب سهم بقیه بهای تعهد شدهرا در مهلت مقرر پرداخت ننماید و مبلغ پرداخت نشده خسارت دیر كرد به نرخرسمی بهره به علاوه چهار درصد در سال تعلق خواهد گرفت.
دارندگانسهایم كه با وجود مطالبه هیات مدیره بقیه تعهد خود را بابت سهام پرداختننموده اند . حق حضور و رای در جامع عمومی تعداد این گونه سهام از كلتعداد سهام شركت كسر خواهد شد و در صورت پرداخت بدهی خود مجددا حق حضور ورای در مجامع عمومی را خواهند یافت و می توانند حقوق مالی وابسته به سهامخود را در صورتی كه مشمول مرور زمان نشده باشد مطالبه كنند (مواد ٣٧ و ٣٨ل.ا.ق.ت)
چهارم - تبدیل سهام
برای تبدیل سهام بینام به سهام بانام باید مرابت در سه نوبت و هر یك به فاصله ٥ روز در روزنامهكثیرالانتشار شركت نشر گردد و در مدتی كه نباید كمتر از ٦ ماده از تاریخاولین آگهی باشد به صاحبان سهام فرصت داده شود تا به منظور تبدیل سهام خودبه مركز شركت مراجعه نمایند. پس از انقضای مهلت مزبور كلیه سهام بی نامشركت باطل و به تعداد آنها سهام با نام صادر و از طریق بورس اوراق بهادارو یا از طریق حراج به فروش می رسد.
برای تبدیل سهام با نام به سهامبی نام مراتب فقط یك مرتبه در روزنامه كثیرالانتشار شركت آگهی می گردد ومهلت مذكور شركت نسبت به تبدیل سهام اقدام می نماید.
در كلیه مواردتبدیل سهام بی نام به سهام با نام و بالعكس مراتب باید پس از انقضای مهلتهای مقرر در قانون در اداره ثبت شركتها جهت اطلاع عمومی اعلام گردد.
پنجم - وثیقه سهام
چنانچهسهم بی نام به رهن گذاشته شود باید به قبض مرتهن یا به تصرف كسی كه بینطرفین معین می گردد داده شود (ماده ٧٧٢ ق.م) و در مورد رهن سهم با ناممراتب در دفتر سهام شركت ثبت می گردد و الا از نظر شركت و اشخاص ثالث فاقداعتبار خواهد بود.