با پيدايش و گسترش اين كاربردهای متنوع، بهبودسيستم‌های عاملِ اين تلفن‌های همراه امری ضروری و اجتناب ناپذير به نظرمی‌رسد. به عبارت ديگر سيستم‌های عامل قديمی اين تلفن‌های همراه با توجهبه نيازهای جديد كاربران به محدوده‌های عملياتی خود نزديك شده و می‌بايستتغييرات تازه‌ای در معماری اين سيستم‌ها لحاظ گردد. نياز به سيستم‌هایعاملِ همراهِ كارآمدتر، ماهيت بازار را نيز تحت تأثير قرار داده است و باوجود ركود جهانی اقتصاد، داد و ستد در بازار تلفن‌های همراهِ هوشمند(4)،رشد افزايشی داشته است. بنابر گزارش واحد تحقيقات دستگاه‌های قابل حملِهوشمند در مؤسسه IDC كه يك بنگاه تحقيقات فناوری-بازاريابی است، فروشتلفن‌های هوشمند در سه ماهه اول سال 2003 در مقايسه با همين دوره در سالقبل از آن بيش از 400 درصد رشد داشته است و به مرز 1.71 ميليون دستگاهرسيده است. در حال حاضر در سراسر جهان درحدود 3 ميليون دستگاه تلفنِهوشمند در حال استفاده و بهره برداری است. تحليلگران مؤسسه تحقيقاتیفورستر(5) عقيده دارند كه رشد و توسعه ميان‌افزارهای(6) دستگاه‌های همراه،مجتمع‌سازی كاربردهای سيـّار در زيرساختار بنگاه‌های تجاری را بسيار آسانو مقرون به صرفه كرده است كه اين امر به نوبه خود موجب افزايش تقاضا برایتلفن‌های هوشمند شده است.
بدين ترتيب مهم‌ترين عامل و انگيزهتوسعه سيستم‌های عاملِ همراه را می‌توان رشد تقاضای كاربردهای سيـّار باتوانايی مشابه با كاربردهای موجود برروی كامپيوترهای قابل حمل؛ تقاضایمصرف كنندگان برای امكانات چند رسانه‌ای غنی(7)؛ و حتی دسترسی به بازی‌هاو سرگرمی‌های قابل حمل بر شمرد. در عين حال، افزايش سرعت پردازنده‌ها،افزايش حافظه دستگاه‌های قابل حمل، و دسترسی به شبكه‌های محلی بیسيم باپهنای باند بالا، توسعه كاربردهای سيـّار كارآمد و سيستم‌های عاملِ همراهِهوشمند را ميسر ساخته است.
سيستم‌های عاملِ همراهِ امروزی
در يك تقسيم‌بندی كلی، مهم‌ترين سيستم‌های عامل تلفن‌های هوشمند يا سيستم‌های عاملِ همراه عبارتند از:
Microsoft Smarphone 2002
Palm OS 5.x
Symbian OS 7
هريك از سيستم‌های عامل فوق رهيافت مخصوص به خود را به منظور ارائه خدماتبر روی دستگاه‌های همراه (يا همان سيستم ميزبان) در پيش گرفته‌اند. سيستمعامل Smartphone 2002، محصول شركت مايكروسافت، زيرمجموعه‌ای از سيستم عاملWindows CE 3.0 برای دستگاه‌های قابل حمل است. سيستم عامل Palm OS نيزسيستم عامل دستگاه‌های دستيارشخصی ديجيتال (PDA) است كه برای استفاده درتلفن‌های همراه بهينه‌سازی شده است. سازندگان تلفن‌های همراه نيز سيستمعامل Symbian را برای استفاده در تلفن‌های همراه طراحی و پياده سازیكرده‌اند.
با وجود تفاوت‌های اين سه سيستم عامل، ولی هر سه بامشكلات كم وبيش يكسانی دست به گريبان هستند. به عنوان مثال همگی با يكدستگاه همراه كوچك با صفحه نمايش محدود، منابع پردازشی نسبتاً محدود وگزينه‌های اندك جهت ورود داده‌ها مواجه هستند. به همين دليل سازندگانسيستم‌های عامل اجزای تكراری و كـُدهای غيرضروری از قبيل واسط برنامه‌هایكاربردی(
(API) غيرضروری، و راه‌اندازها(9) را از سيستم عامل حذف كرده‌اند.جهت اجرای كاربردها و خدمات جديد تلفن‌های هوشمند، سيستم عامل اينتلفن‌ها عليرغم آنكه در مقايسه با استاندارد سيستم‌های عامل روميزی كوچكبه شمار می‌روند ولی برای عملكرد مؤثر به حداقل 16 مگابايت حافظه نيازدارند كه در مقايسه با سيستم‌های عاملِ قبلی افزايش قابل توجهی دارد.
شكل 1 رهيافت سازندگان مختلف را برای استفاده حداكثر از حافظه محدود تلفن‌های همراه نشان می‌دهد.
سيستم‌هایعامل می‌بايست استانداردهای مختلف مخابرات تلفنی نظير CDMA، GSM، و ياقالب ويدئويی(10) TGPP را در كنار ساير خدمات شبكه‌سازی نظير تبادل دادهبا استفاده از امواج مادون قرمز،شبكه‌های محلی بیسيم، مجموعه پروتكلTCP/IP بر روی شبكه‌های سـّيارِ سلولی و Bluetooth را پشتيبانی كنند.همچنين سيستم‌های عامل می‌بايست تا جای ممكن مصرف انرژی را به منظورافزايش مدت زمان استفاده از باتری، حداقل كنند.
سازندگانسيستم‌های عاملِ همراه، محصولاتشان را به گونه‌ای طراحی و بهينه كرده‌اندتا از كارايی پردازنده‌ها و حافظه تلفن‌های همراه در كنار افزايش پهنایباند شبكه‌های بیسيم، نهايت استفاده را ببرند. همچنين واسط برنامه‌هایكاربردی خاصی نيز در سيستم عامل تعبيه كرده‌اند تا دستگاه‌های جانبی نظيردوربين ديجيتال نيز به راحتی در تلفن گنجانده شوند.
سيستم عامل SmartPhone 2002
اين سيستم عامل برخی از توانائی‌ها و قابليت‌های دستيارِ شخصی ديجيتال رابه تلفن‌های همراه اضافه كرده است. اين سيستم عامل در مقايسه با ديگرمحصولِ شركت مايكروسافت، Pocket PC Phone Edition در مجموع قابليت‌هایكمتری فراهم می‌كند. همچنين به حافظه كمتری نياز دارد و از واسط كاربرساده‌ای بهره می‌برد. همچنين انرژی كمتری مصرف می‌كند. محصول Pocket PCPhone Edition كه برای دستگاه‌های دستيارشخصی ديجيتال با قابليت‌های تلفنیطراحی شده است از تمهيدات امنيتی بهبود يافته، قابليت‌های چند رسانه‌ای،صفحات نمايش تماسی(11) و توانايی چند كاره ای(12) پشتيبانی می‌كند. برخلاف Palm OS و Symbian، سيستم عامل Smartphone توانايی صفحه نمايش تماسیرا در اختيار كاربر نمي‌گذارد و كاربران می‌بايست از صفحه كليد تلفن همراهبرای وارد كردن فرمان‌ها استفاده كنند.
شركت مايكروسافت ادعامی‌كند كه به اين خاطر از صفحات نمايش تماسی در سيستم عامل Smartphoneپشتيبانی نمی‌كند كه كاربران بتوانند با يك دست نيز از اين دستگاه‌هااستفاده كنند. واضح است كه برای استفاده از قابليت صفحات نمايش تماسی هردو دست كاربر درگير خواهند شد.
ايساك رو(13)، تحليلگر ارشد گروهتحقيق بازار آبردين(14) عقيده دارد كه نگارش‌های اوليه سيستم عاملSmartphone مشكلات فنی و پياده‌سازی دارد. وی می‌گويد از نقطه نظر تاريخیو به طورسنتی معمولاً محصولات اوليه شركت مايكروسافت دارای چنين مشكلاتیهستند ولی نگارش‌های بعدی خيلی بهتر و تنومندتر خواهند بود. در حال حاضرشركت مايكروسافت از بازار سازندگانِ نامی و عمده تلفن‌های همراه كه ازسيستم‌های عامل ديگری در تلفن‌هايشان بهره می‌برند، چشم‌پوشی كرده است ومستقيماً بازار فراهم كنندگان سرويس نظير AT&T Wireless، TelefonicaCelular، و Verizon Wireless را هدف قرار داده است. سازندگانی كهمی‌توانند سيستم عامل Smartphone را در تلفن‌های همراهِ ساخت خودشان تعبيهكنند.
سيستم عامل Palm OS
سيستم عامل Palm يا Palm OSاولين بار در سال 1998 به عنوان سيستم عامل موفقِ اولين دستگاه دستيارشخصیديجيتال، موسوم به Palm Pilot ، مورد استفاده قرار گرفت. شركتPalm اخيراًواسط برنامه‌های كاربردی خاصی به اين سيستم عامل افزوده است كهتوانائی‌های تلفنی را نيز به آن ميافزايد.
نگارش‌های اوليه و 16بيتی اين سيستم عامل خانواده پردازنده‌های موتورولا 68000 با نام اختصاریDragonball را پشتيبانی ميكرد. به منظور پشتيبانی از كاربردهای امروزیتلفن‌های همراهِ هوشمند، نگارش 32 بيتی اين سيستم عامل با نام Palm OS 5بازنويسی شده است و پردازنده‌های قوی ARM-Based محصول شركت‌های اينتل،موتورولا، و تگزاس اينسترومنت را به كار می‌گيرد. اين سيستم عامل علاوه برفناوری رمزنگاری 128 بيتی SSL، پخش موسيقی، سرويس‌گيرنده پست‌الكترونيكی،و پيام‌رسان اينترنتی را نيز ارائه می‌كند. سيستم عامل Palm OS همچنينصفحه نمايش با قدرت تفكيك پذيری بالاتر، مرورگر وِب، نرم‌افزار شبكه‌هایخصوصی مجازی(15)، و واسط برنامه‌های كاربردی برای پشتيبانی از شبكه‌هایمحلی بیسيم مبتنی بر IEEE 802.11b را در بردارد.
قائم مقامتوسعه بازرگانی شركت Palm اعلام كرده است كه نگارش ششم اين سيستم عامل،Palm OS 6، قرار است اواخر سال جاری ميلادی روانه بازار شود. اين نگارشخدمات تلفنی و بیسيم بيشتری را فراهم می‌كند. علاوه بر آن قابليت چندكارهای يا اجرای برنامه‌های كاربردی در پيش‌زمينه و پس‌زمينه را نيز دراختيار كاربران می‌گذارد.
سيستم عامل Symbian
سيستمعامل Symbian اولين بار در سال 1998 طراحی و پياده سازی شد. شركت Symbianشركتی است كه توسط بزرگترين سازندگان تلفن‌های همراه در جهان نظيراريكسون، موتورولا، نوكيا، پاناسونيك، سيون، سامسونگ الكترونيك، زيمنس، وسوني-اريكسون تأسيس شده است. اين نكته ويژگی قابل توجهی برای محصولات اينشركت به شمار می‌رود. در واقع مشتريان عمده محصولات شركت Symbian، همانتأسيس‌كنندگان آن هستند. شركت Metrowerks نيز به عنوان سازنده ابزاربرنامه سازی از اين سيستم عامل حمايت می كند.
با توجه به اينكه اين سيستم عامل بر خلاف Palm OS يا Windows CE از ابتدا برای كاربردهایتلفنی طراحی و پياده سازی شده است لذا از نقطه نظر تكنيكی و فنیمناسب‌ترين انتخاب برای تلفن‌های هوشمند به شمار می‌رود.
سيستم عامل Symbian علاوه بر پخش صدا، پست الكترونيكی، پيام رسان، وقابليت چندريسمانی(16) در سطح سيستمعامل، توانايی پخش ويدئو را نيز دارد.به علاوه هر برنامه در اين سيستم عامل از فضای آدرسدهی محافظت شده‌ای برخوردار است كه اين نكته تداخل دسترسی به حافظه توسط برنامه‌های كاربردی راكاهش می‌دهد. تداخل‌هايی كه می‌توانند منجر به از كار افتادن سيستم عاملشوند.
يكی ديگر از ويژگی‌های اين سيستم عامل كه مورد علاقه وتوجه سازندگان تلفن‌های همراه است، عدم گنجاندن نام سيستمعامل (يعنیSymbian) در واسط كاربر(17) آن است. به اين ترتيب سازندگانِ دستگاهتلفنِ‌همراه می‌توانند منحصراً نام خود را بر روی محصول نهايی نمايش دهند.علاوه بر اين سيستم عامل Symbian بيش از ساير سيستم‌های عاملِ تلفن‌هایهوشمند از استانداردهای باز(18) نظير Java ، Bluetooth و SyncML استفاده وحمايت می‌كند.
جايگاه لينوكس
با وجود آن كه سيستم عامللينوكس می‌تواند در تلفن‌های هوشمند تعبيه شود ولی اين سيستم عامل جايگاهو محبوبيت زيادی در بين كاربران دستگاه‌های همراه ندارد. مهم‌ترين دليلاين امر آن است كه فنـّاوری لينوكس در كاربردهای تلفنی بالغ نيست و برایارائه توانائی‌ها و قابليت‌های ساير سيستم‌های عاملِ همراه، به دو برابرحافظه RAM و Flash نياز دارد. با وجود اين برخی از شركت‌های كره‌ای نظيرشركت PalmPalm، MiZi از سيستم عامل لينوكس در تلفن‌های همراه خود استفادهمی‌كنند. در عين حال هيچ كدام از توزيع كنندگان لينوكس منابع كافی برایورود به بازار سيستم‌های عامل تلفن‌های همراه را ندارند. شرط ورود به اينبازار حمايت سازندگان تلفن همراه و سازندگان پردازشگرها است تا برایپشتيبانی از لينوكس سرمايه‌گذاری نمايند.
جمع‌بندی
بنا به گزارش IDC، در سه ماهه اول سال جاری سهم سازندگان تلفن‌های همراه در كل جهان به قرار زير است:
جدول 1- سهم سازندگان تلفن همراه از بازار جهانی در سه ماهه اول 2003
نام شركت
سيستم عامل مورد استفاده
درصد بازار
Nokia
Symbian
53%
Sony-Ericsson
Symbian
11.1%
Motorola
Symbian
7.4%
Samsung
Palm OS, Symbian
5.1%
Handspring
Palm OS
4.1%
سايرين
-
15%
براساس پيش بينی IDC تا سال 2006 ميلادی سيستم عامل Symbian به سبب حمايتگسترده سازندگان تلفن‌های همراهِ هوشمند و نيز استفاده از استانداردهایباز پيشتاز بازار خواهد بود و 53 درصد بازار را در اختيار خواهد داشت. درحالی كه شركت مايكروسافت با توان بازاريابی قوی خود 27 درصد و شركت Palmنيز 10 درصد باقيمانده را در اختيار خواهند گرفت.
همچنينتحليلگران گروه آبردين پيش بينی می‌كنند كه تعداد سازندگان تلفن‌های همراهبه سبب بلوغ بازار كاهش خواهند يافت و تنها شركت‌های بزرگ به بقای خودادامه می‌دهند. در طی اين فرآيند، تلفن‌های هوشمند قابليت‌های تازه‌اینظير كنفرانس ويدئويی را برای كاربران خود به ارمغان می‌آورند.
اين عوامل سازندگان تلفن‌های همراه را وادار خواهد كرد كه تلفن‌های مقرونبه صرفه و پيچيده‌تری بسازند كه نيازهای بيشتری را فراروی سيستم‌های عاملِهمراه قرار خواهد داد. لذا تلفن‌های هوشمند و سيستم‌های عامل آنها درسال‌های آتی از اهميت فزآينده‌ای برخوردار خواهند شد.
منبع:
[External Link Removed for Guests]