آیین نگارش در برنامه های کامپیوتر

[ganjineh]

● درآمد

در دوران گذشته که هنوز دستگاهی اختراع نشده بود تا متن را به‌صورت منظم ومرتب بنویسد، افراد مجبور بودند كه متن‌ها را با دست‌خط خویش، بنویسند.«از آن‌جا كه دست‌خط هر كس با دیگری متفاوت است و هر كس بنا بر ذوق و سلیقهخویش، خط می‌نویسد» لذا ممكن بود خواننده در خواندن متن دچار مشكل شود وحتی نتواند متن را به‌خوبی بخواند. احتمالاً آن حكایت را شنیده‌اید كه شخصخطی می‌نوشت كه نه خود می‌توانست بخواند و نه دیگری! اما امروزه باپیش‌رفت صنعت چاپ و وجود تكنولوژی‌های متعدد در این حوزه، مشكل خوانایی وناخوانایی خط حل شده است. تكنولوژی‌‌ها فارغ از این‌كه چه كسی از آن‌هااستفاده می‌كند، خروجی یكسانی تولید می‌كنند. منظور این‌كه، مهم نیست چهكسی متن را می‌نویسد چون متن تایپ شده از یك استاندارد پیروی می‌كند وخروجی كار استاندارد است و برای همگان خوانا.

قابل ذكر است مقاله حاضر حاصل تجربیات شخصی‌ام است و ادعایی بر صحت مطالبندارم. لذا پذیرنده نقدهای شما هستم و باعث خرسندی‌ای است، اگر اشكالی درمطالب یافتید تذكر دهید. تا هم بر من معلوم شود و هم دیگران مطالب را بهغلط نیاموزند.

● فونت‌ها:

فونت‌ها كه در زبان فارسی به آن‌ها قلم گفته می‌شود در جایگاه خود حائزاهمیت‌ هستند. همان‌گونه كه هر شخص با قلم خویش، نوعی متفاوت از قلم دیگریمی‌نویسد، فونت‌ها هم مثل هم نیستند و هر كدام شكل منحصربه‌فردی دارند. درحد امكان باید سعی نمود تا از فونت‌ها به‌خوبی استفاده كرد و هر كدام رادر جای خود به‌كار برد. در نظرگاه شخصی بنده، بحث نمودن پیرامون فونت‌هانیاز به پرداخت دارد و باید به آن توجه نمود. در ذیل می‌كوشم تا تجربیاتشخصی‌ام را در زمینه استفاده از فونت‌ها بیان كنم. امید آن دارم كه مقبولو مفید واقع گردد.

● فونت‌های فارسی_عربی:

متاسفانه فارسی زبانان بیش‌تر از فونت عربی استفاده می‌كنند تا فارسی.آن‌ها ناخودآگاه از فونت‌های عربی استفاده می‌كنند و فكر می‌كنند كه هیچفرقی بین فونت فارسی و عربی نیست. در صورتی كه بین این دو تفاوت‌هایچشم‌گیری دیده می‌شود كه در قسمت‌های بعد به آن اشاره خواهد شد.

● تشخیص فونت عربی از فارسی:

▪ ی:

همه كسانی كه از كامپیوتر استفاده می‌كنند، احتمالاً حداقل برای كنجكاویهم كه شده از Word استفاده كرده‌اند. اگر توجه كرده باشید هنگامی كه متنیرا تایپ می‌كنید و فونت آن را به فونت‌های (مثلاً) فارسی (مثل نازنین،میترا، یاقوت، هما و...) تغییر می‌دهید، می‌بینید كه «ی» در وسط كلمه‌هاجدا و تنها نوشته شده است. احتمال قریب به یقین از كلیدهای (Replace)Ctrl+ h و جای‌گزین نمودن Shift + x به جای «ی» برای رفع این مشكل استفادهكرده و از جادوی Ctrl + h لذت برده‌اید. اما به‌رغم حظی كه برده‌اید بایدخدمتان عرض كنم كه با این كار «ی» فارسی را به «ی» عربی تبدیل كرده‌اید.برای رفع این مشكل نباید از Shift +x استفاده كنید چون مشكل از متن نیستبلكه مشكل از فونت است كه شما به اشتباه از نسخه عربی استفاده كرده‌اید.بنابراین توصیه می‌كنم كه حتماً از فونت‌های فارسی استفاده كنید. برایتشخیص «ی» عربی نیز، در قسمت پایین آن دو نقطه وجود دارد، اما در فارسینقطه وجود ندارد.

▪ ك:

ك در فارسی به‌صورت سركش‌دار نوشته می‌شود، درصورتی كه در عربی سركش نداردو یك حمزه كوچك روی آن است. البته ممكن است كه بعضی از فونت‌های عربی اینتفاوت را نشان ندهند.

▪ ارقام:

ارقام ۴۵۶ در فارسی به‌صوت دندانه‌دار نوشته می‌شوند، در عربی تقریباًدندانه ندارند، مثلاً زائده قسمت پایینی ۵ حذف می‌شود و ۶ به صورت L برعكسو قرینه نوشته می‌شود. ۴ نیز به‌صورت شكسته نوشته می‌شود.

● چرا فونت فارسی؟

ممكن است بپرسید؛ برای خواننده مهم نیست كه متن با چه فونتی(عربی یافارسی) نوشته شده است و در هر دو حالت، متن را یك‌جور می‌خواند و به مشكلخاصی برخورد نمی‌كند. در جواب باید بگویم، درست است كه فرق بین این دو، بهمفهوم كلمات و روان خواندن آن‌ها خدشه‌ای وارد نمی‌كند. اما ممكن است بهمشكلات بسیار ظریفی برخورد كنید كه هرگز فكرش را نمی‌كردید. به عنواننمونه، موتورهای جست‌وجو اغلب به‌صورت كاراكتر به كاراكتر جست‌و‌جومی‌كنند، مثلاً وقتی شما كلمه "آمونیاك" را جست‌و‌جو می‌كنید، موتورجست‌وجو این كلمه را حرف به حرف خوانده و بنا بر درخواست شما (جست‌و‌جویسریع و پیش‌رفته) اقدام می‌نماید. حال فرض كنید كه شما با یك ویندوز فارسیو فونت فارسی این كلمه را نوشته‌اید، اما سایت‌هایی كه این كلمه را در متنخود دارند از ویندوز و فونت عربی استفاده كرده‌اند. موتور جست‌وجونمی‌تواند این كلمه را تشخیص بدهد، زیرا كاراكترهای «ك» و «ی» آن‌ها با همفرق می‌كند.

البته شایان توجه است؛ بعضی از ویندوزها هم فارسی یا عربی هستند.ویندوزهای قدیمی ۹۸ اكثراً عربی‌اند. حتی بعضی از نسخه‌های ویندوز XPSP۱نیز عربی‌اند. توصیه‌ام این است كه از ویندوزهای فارسی استفاده كنید.

● از چه فونت‌هایی استفاده كنیم؟

▪ برای متن‌های چاپی:

ـ سرتیتر:

برای سرتیتر از فونت‌های تیتر، هما و یا فونت‌های دیگر (به صورت Bold) استفاده كنید. به نظر من فونت تیتر از بقیه مناسب‌تر است.

ـ بدنه متن:

اگر متنی که تایپ می‌کنید فارسی است، از فونت‌های فارسی استفاده كنید.به‌نظر من فونت‌های نازنین، میترا، یاقوت، لوتوس و زر نسبت به فونت‌هایدیگر مناسب‌ترند. زیرا شكل زیبایی دارند و به خوانایی و زیبایی متن كمكمی‌كنند.

▪ متن‌هایی تحت وب:

اگر می‌خواهید متن را در سایت و یا وبلاگی قرار دهید، بهتر است ازفونت‌های استاندارد انگلیسی ویندوز استفاده كنید، زیرا ممكن است كاربری كهمی‌خواهد متن شما را از اینترنت دانلود كند، فونت فارسی نداشته باشد. امابه‌حتم فونت انگلیسی را دارد. بهترین و معمول‌ترین فونت‌ها در این حوزهفونت‌هایTahoma ,Times New Roman ,Arial است.

● اندازه فونت برای متن‌های فارسی:

▪ Tahoma:

اندازه‌های بین ۸pt تا ۱۱Pt مناسب است. در خارج از این محدوده، این فونتشكل زیبایی نخواهد داشت. در بعضی از وبلاگ‌های ایرانی اگر توجه كردهباشید، می‌بینید كه این فونت را با اندازه‌های ۱۸ و حتی بالاتر استفادهكرده‌اند. این اندازه نه‌تنها جلب توجه نمی‌كند، بلكه شكل ظاهری وبلاگ رانیز به‌هم می‌زند. برای حالت Bold نیز از اندازه‌های ۸pt و ۹pt استفادهكنید.

▪ Times New Roman:

خلاف فونت قبلی، این فونت برای اندازه‌های بزرگ مناسب است. شما می‌توانیداز اندازه‌های ۱۲pt تا ۱۵pt استفاده كنید، بدون این‌كه شكل ظاهری متنتانبه‌هم بریزد. برای Bold نیز از اندازه‌های بین ۱۱pt تا ۱۳pt استفاده كنید.

▪ فونت‌های فارسی:

فونت‌های میترا و نازنین در اندازه‌های بین ۱۰pt تا ۱۵pt زیبا هستند. اگرمی‌خواهید متنی را در ویژه‌نامه و یا نشریه‌ای قرار دهید؛ بهتر است ازاندازه ۱۱ فونت میترا استفاده كنید. البته فونت‌های فارسی هركدام به تناسبخود ممكن است در اندازه‌های بزرگ و كوچك نمای متفاوتی داشته باشد.پیش‌نهاد من این است كه هر كدام از این فونت‌ها را در اندازه‌های متفاوتتایپ كنید و پرینت كنید تا خودتان تفاوت‌ها را بیش‌تر احساس كنید و درانتخاب بین آن‌ها راحت‌تر عمل كنید.

▪ فاصله بین خطوط:

اندازه بین خط‌ها را "۱" بگیرید. اگر می خواهید پایان‌نامه و یا متنی راتایپ كنید كه نیاز به ویرایش دارد فاصله را "۱.۵" بگیرید. هم‌چنین بینسرتیتر و متن فاصله نیندازید.

▪ حاشیه:

به نظر من حاشیه فقط برای متن‌های چند برگی است. اگر می‌خواهیدپایان‌نامه، ویژه‌نامه، نشریه و یا متنی را تایپ كنید كه صفحات آن زیاداست، حاشیه نگذارید. درصورت حاشیه گذاشتن نیز از حاشیه‌های كم‌عرض و ظریفاستفاده كنید.

▪ فاصله و نیم‌فاصله:

همان‌طور كه می‌دانید در صفحه كلید، از كلید Space برای فاصله انداختن بینكلمات استفاده می‌شود. اما این فقط در حالتی است كه بخواهیم بین كلمات جدافاصله بیندازیم. این قاعده در مورد تمامی كلمه‌ها كاربرد ندارد. مثلاًكلمه "فونت‌ها" از دو كلمه "فونت" و "ها" تشكیل شده است. اما این دو كلمهبه‌هم وابسته‌اند و نمی‌توانند جدا از هم نوشته بشوند. با این وصف، برایاین‌كه این دو كلمه را از هم جدا كنیم، باید از نیم‌فاصله استفاده كنیم.كلمه "فونتها" را در نظر بگیرید. این كلمه باید به‌صورت جدا نوشته بشود،اغلب تایپیست‌ها این كلمه را به‌صورت "فونت ها" تایپ می‌كنند. حال با یكنیم‌فاصله به "فونت‌ها" بدل می‌شود. مزیت استفاده از نیم‌فاصله این است كههم به روان خوانده شده متن كمك می‌كند، هم متن را زیباتر می‌كند و از همهمهم‌تر این‌كه از انفصال بین دو كلمه جلوگیری می‌كند. احتمالاً دیده‌ایدكه در بعضی از متن‌ها جزئی از كلمه در آخر خط نوشته شده است و جزء دیگر آناول خط بعدی! این مشكل به‌خاطر عدم رعایت نیم‌فاصله و عدم استفاده به‌جااز آن است.

▪ علایم و نشانه‌ها(، ؛ . ! ؟ «» () : " ...):

از استفاده نابه‌جای علایم و نشانه‌ها خودداری كنید. آن‌ها را در جای خودو فقط وقتی كه نیاز هست به‌كار ببرید. توجه كنید كه هیچ‌گاه بین علایم وكلمه‌ها فاصله نیندازید. مثلاً كاما را از كلمه جدا نكنید و دقیقاً بعد ازكلمه بیاورید. هم‌چنین است برای سایر نشانه‌ها. در مورد علامت‌های تعجب،سؤال و «...» نیز افراط نكنید. مثلاً چندتا علامت تعجب را پشت‌سر‌همنیاورید.

● تكنیك جدانویسی:

▪ ها:

بیایید از همین الان تصمیم بگیرید كلمه‌هایی را كه جدا هستند به‌همنچسپانید. یكی از اشكلات رایج، روی‌هم نوشتن كلمه‌ها با پسوند"ها" است.مثلاً به‌جای آن‌ها می‌نویسند آنها. درصورتی كه "ها" همیشه جدا نوشتهمی‌شود.

▪ ب:

اگر می‌خواهیم كلمه را با افزدون "ب" امری كنیم، باید "ب" را به اول آناضافه كنیم. مثل "برو، ببر، بپرس". اما اگر "ب" را می‌خواهیم در قالب حرفاضافه به كلمه بیفزاییم باید به صورت "به" و افزودن یك نیم‌فاصله بین آن وكلمه‌ای كه می‌خواهد به آن اضافه شود، بیاوریم. مثل "به‌صورت، به‌حالتی،به‌هم و..." حالت سومی هم هست كه "ب" جزء كلمه است. در این مورد باید دقتكنید كه با موارد بالا اشتباه نگیرید.

▪ كه:

این كلمه نیز جدا نوشته می‌شود. مثل: "این‌كه، آن‌كه، درصورتی‌كه و..."

▪ تر:

به‌غیر از كلمه‌های "بهتر" و "كهتر" همیشه جدا نوشته می‌شود. مثل: "بیش‌تر، كم‌تر، كوتاه‌تر و..."

▪ می و نمی:

"می" و "نمی" همیشه جدا نوشته می‌شوند. مثلا: "میشود" اشتباه است و شكل صحیح آن، "می‌شود" است.

▪ توجه: در تمامی موارد بالا باید از نیم‌فاصله استفاده كنید.


نسیم وحی

[Solver]

مطلب مفیدی بود،

اما چند مورد اشکال دار بود،

مثلآ:

"می" و "نمی" همیشه جدا نوشته می‌شوند. مثلا: "میشود" اشتباه است و شكل صحیح آن، "می‌شود" است.

که حداقل اگر کسی ادبیات دوره متوسطه را گذرانده باشد، مسلط هست بهش و واژه همیشه را باید با واژه بهتر است جایگزین کرد.

همون پیوسته نوشته شدن "تر" هم به همین دو کلمه ذکر شده خلاصه نمی شود. چنان که بیش تر که مثال زده شده نیز به شکل بیشتر مصرف فراوان دارد و طبق قوانین زبان آنچه مصرفش فراوان شد خواسته یا ناخواسته جزوی از زبان شده و نمی توان آن را خلاف قاعده دانست.