طبق گفتة محققان آلماني، يک کاتاليست حاوي نانولولههاي کربني اصلاحشده، يک واکنش مهم صنعتي را ملايمتر، ايمنتر و انتخابگرتر ميکند. دانگشنگ سو از مؤسسۀ ماکس پلانک و همکارانش با اکسيد کردن سطح نانولولههاي کربني و اضافه کردن يک خاکستر فسفر، اين کاتاليست را ساختهاند.

نانولولههاي کربني اکسيد شده، با فسفر اضافه شده (P-oCNT) براي هيدروژنزدايي اکسايشي بوتان به بوتادين، کاتاليستهاي انتخابگري هستند.
اين کاتاليست واکنش هيدروژنزدايي اکسايشي گاز بوتان به بوتادين را نسبت به فلزات کمپلکس ـ که معمولاً بهعنوان کاتاليست در اين واکنش استفاده ميشوند ـ انتخابگرتر و تحت شرايط واکنش ملايمتري کاتاليز ميکند.
اين واکنش براي توليد آلکنهاي چهار کربنه شامل بوتادين استفاده ميشود. بوتادين مادهاي است شيميايي که بهعنوان خوراک براي چندين پليمر رايج از قبيل پلاستيک و لاستيک سنتزي استفاده ميشود. همينك براي توليد بوتادين و ديگر آلکنها از بوتان، از کاتاليستهاي اکسيد فلز انتقالي(از قبيل کمپلکسهاي اکسيد واناديوم/ منيزيم) استفاده ميکنند. اين واكنشها براي افزايش فعاليت، از دماهاي بالا و اکسيژن فراوان استفاده ميکنند، اما اين شرايط ميتواند محصولات آلکني را اکسيد کرده، منجر به انتخابگري پايين براي بوتادين شود.
اين فرايند جديد نه تنها در دماهاي پايينتر( 400oC) انجام ميشود؛ بلکه به اکسيژن خيلي کمتر نياز دارد. سو ميگويد:«اين نانولولهها با بهترين کاتاليستهاي مبتني بر اکسيد فلزي موجود در بازار براي تبديل بوتان به بوتِنها، بهطور مطلوبي قابل مقايسه هستند. آنها انتخابگري را براي بوتادين(مفيدترين جزء محصولات) حدود دو برابر ميکنند.» سو اضافه ميکند:«اين براي اولين بار است که بوتان نرمال بهوسيلة يک فرايندِ بدون فلز، فعال شدهاست؛ البته اين واکنش قبلاً فقط در مقياس آزمايشگاهي انجام شدهاست، همچنين در اين فرايند جديد، از هواي معمولي ميتوان به جاي اکسيژن خالص استفاده كرد، بنابراين اين واکنش ايمنتر ميشود. کاتاليست ما توان بالقوهاي براي توليد آلکنها تحت شرايط ايمن، ملايم و خيلي انتخابگر دارد.»
نکتة کليدي در موفقيت اين کاتاليست نانولولهاي آن است که نانولولهها بعد از شستشو با اسيد نيتريک، با گروههاي عاملي کربونيل(C=O) عاملدار ميشوند. اين گروههاي عاملي پيوندهاي C-H در بوتان را فعال ميکنند. اضافه کردن مقدار کمي از فسفر، بازده آلکني را بيشتر بهبود ميدهد. به عقيدة اين محققان اين فسفر نقايص نانولولهها را پوشش ميدهد تا از واکنش دادن آنها با اکسيژن و توليد گونههاي اکسيژني الکتروفيلي که محصولات آلکني را تخريب ميکنند، جلوگيري کند. نانولولههاي کربني قبلاً بهعنوان کاتاليست استفاده شدهاند؛ از جمله در تبديل اتيل بنزن به استايرن. اما واكنشپذيري بوتان نسبت به اتيل بنزن كمتر، بنابراين اين محققان از کاتاليز اين واکنش بهوسيلة نانولولهها متعجب شده بودند.
اين محققان ميگويند که اگر استفاده از نانولولههاي کربني براي کاتاليز يک واکنش مهم مانند اين واکنش، در مقياس صنعتي موفقيتآميز باشد؛ تحقيقات در زمينة کاهش هزينة ساخت نانولولههاي کربني افزايش خواهد يافت.
نتايج اين تحقيق در مجلة Science منتشر شدهاست.
[External Link Removed for Guests]
[External Link Removed for Guests]