زندگی بدون کلیه؛ سخت یا ناممکن؟

[misam5526]

کلیه‌ها، اعضای لوبیایی شکلی هستند که در پشت ما، درست زیر کمر قرار گرفته‌اند. هر کلیه یک آدم بزرگ تقریباً به اندازه یک مشت است و حدود یکصد گرم وزن دارد. درون هر کلیه، خون از فیلترهای نازکی به نام نفرون رد می‌شود. در هر کلیه هم حدود یک میلیون از این واحدهای کوچک تصفیه وجود دارند. به دلیل وجود نفرون‌هاست که دو کلیه سالم می‌توانند هر دو دقیقه یک بار تمام خون بدن را تصفیه کنند.

کلیه‌ها چند کارکرد مهم و اساسی دارند:
1- آنها آب بدن ما را تنظیم می‌کنند: بدن برای اینکه بتواند درست کار کند، درست مثل ماشین، به تنظیم آب احتیاج دارد. کلیه‌ها آب اضافی را از بدن خارج می‌کنند. گاهی هم جسم ما به آب بیشتر احتیاج دارد، در این موقع هم باز این کلیه‌ها هستند که آب لازم را حفظ می‌کنند.
2- آنها هورمون تولید می‌کنند: این هورمون‌ها وارد گردش خون می‌شوند و فشار خون ما را تنظیم می‌کنند. این هورمون‌ها در خون جریان می‌یابند و کارهای خیلی مهمی‌می‌کنند مثل تنظیم فشار خون، ساختن گلبول‌های قرمز و جذب کلسیم از روده کوچک. اگرکمی با بدن آشنا باشید حتما می‌دانید هر کدام از اینها چقدر حیاتی است!
3- کلیه‌های سالم مواد زائد را از بدن خارج می‌کنند. مواد معدنی مثل پتاسیم و سدیم برای کارکرد سلول‌ها خیلی ضروری هستند، اما زیاد شدن هر کدام از آنها هم برایمان خطرناک است. مقدار اضافی از هر کدام آنها باید توسط ادرار که فرآورده اساسی کلیه است به بیرون فرستاده شود. کلیه‌ها حتی به استخوان‌ها هم کار دارند! تعجب می‌کنید؟ مقدار کلسیم و فسفر که مهم‌ترین مواد در ساخت استخوان‌ها هستند توسط کلیه‌ها کنترل می‌شود. از شکستن و مصرف شدن مواد غذایی پروتئینی مثل گوشت در سلول‌ها، موادی مثل اوره و کراتینین تشکیل می‌شود، این دو ماده همین طوری خطرناک نیستند، اما اگر در بدن باقی بمانند و زیاد شوند مثل یک سم مهلک باعث مرگ می‌شوند. بدین ترتیب وقتی کلیه‌ها دچار نارسایی و بدکاری می‌شوند عاقبت کار معلوم است!
چرا کلیه‌ها از کار می‌افتند؟
وقتی کارکرد کلیه به 10درصد مقدار معمولی‌اش می‌رسد دیگر نمی‌تواند آب، نمک یا مواد زائد را از بدن بیرون کند. در اثر این اتفاق بافت‌های بدن مثل بادکنک پر از آب می‌شوند و ورم می‌کنند. این تازه علاوه بر مسمومیت خونی است که از سموم و مواد زائد انباشته شده است؛ فشار خون بالا می‌رود و بومب!
بیماری‌هایی که باعث از کار افتادگی کلیه می‌شوند عبارتند از:
• گلومرولونفریت
• دیابت
• بیماری پلی کیستیک کلیه
• عوارض جنبی داروها
• پیلونفریت
• انسداد مجاری ادرار
• فشار خون بالا
وقتی کلیه از کار افتاد چه؟
حالا باید به سراغ یک روش درمانی رفت. معمولا نخستین درمان ممکن دیالیز کردن است. دیالیز یعنی تصفیه کردن خون از راه مکانیکی. به کمک این روش مواد زائد و آب اضافی از خون خارج می‌شوند و بدن نظم و ترتیب پیدا می‌کند. اتفاقی که در هنگام دیالیز می‌افتد شبیه کار کلیه است. یعنی فیزیک یکسانی دارد ولی در دیالیزور به شکل ساده‌تری رخ می‌دهد، اما وقتی دیالیز دیگر جواب نمی‌دهد وقت پیوند کلیه است. پیوند کلیه یک عمل جراحی است که در آن یک کلیه سالم با کارکرد خوب جایگزین کلیه کسی که مشکل و نارسایی شدید کلیه دارد، می‌شود. این نوع عمل که در سال‌های بعد از دهه 80 بسیار معمول شده است در 85 درصد موارد موفقیت‌آمیز است و در صورت پس زدن یا وجود اشکال می‌توان آن را دوباره با دهنده دیگری تکرار کرد. مهم‌ترین فایده عمل رها شدن بیمار از دیالیز پی در پی و امکان زندگی آزادانه و راحت است. حدود یک سوم تا نیمی‌از بیماران کلیوی شرایط انجام پیوند را دارند. کلیه لازم برای پیوند از دو طریق تهیه می‌شود؛ از طریق دهنده زنده یا مرده. در مورد دهنده‌های زنده استفاده از کلیه خویشاوندان معمولا به دلایل ژنتیکی جواب بهتری می‌دهد، اما دهنده مرده اشخاصی هستند که دچار سانحه و فوت ناگهانی یا مرگ مغزی شده‌اند. اعضای حیاتی این اشخاص در صورت رضایت کتبی خودشان (به صورت عضویت در گروه‌های اهدای اعضا) یا خانواده‌شان در محلول‌های خاصی نگهداری می‌شود و به چندین انسان دیگر زندگی تازه‌ای می‌بخشد. حدود دو سوم کلیه‌های پیوندی از این راه تهیه می‌شوند. در ایران هم امکان ثبت نام برای اهدای عضو پس از مرگ وجود دارد. اگر می‌خواهید عضو این گروه شوید می‌توانید به سایت ایران اهدا به نشانی زیر مراجعه کنید:
[External Link Removed for Guests]
یک کلیه به تنهایی می‌تواند نیاز بدن را برآورده کند. کلیه‌های قبلی بیمار در جای خود باقی می‌مانند، مگر اینکه وجودشان ایجاد عفونت یا فشار خون بالا بکند یعنی در کار عضو جدید بدن اخلال کنند. به محض وصل شدن به رگ‌های خونی کلیه جدید شروع به تصفیه خون می‌کند، اما لازم است بیماران از داروهای مخصوصی استفاده کنند که سیستم ایمنی بدنشان را ضعیف می‌کند. وظیفه دستگاه ایمنی مقابله با هر جسم خارجی‌ای است که وارد بدن ما می‌شود و اگر این دستگاه بتواند کار خودش را به خوبی انجام بدهد، همه زحمات گروه پزشکی هدر رفته و به اصطلاح «پیوند پس‌زده» می‌شود. برای همین بیماران پیوندی باید بعد از عمل تا چند هفته در بیمارستان تحت نظر باشند، اما خب، اکثر آنها بیمارستان را با یک عضو جدید و به امید زندگی بهتر ترک می‌کنند.