
قمر ۱۶ کيلومتري آدراستا به همراه خوشهاي مرموز از اجرام با منشا ناشناخته
كاوشگر افقهاي نو كه در دی ماه سال ۸۴ به فضا پرتاب شده بود در راه رسيدن به هدف اصلي خود، پلوتو، در تاريخ اسفند ماه سال ۱۳۸۵ به منظور افزايش سرعت خود به كمك گرانش سياره مشتري، از كنار اين سياره عبور كرد.
اكنون، اعضاي اين ماموريت پس از رويارويي با پرجرمترين سياره منظومه شمسي، از يافتههاي جديدي از جمله غيبت معما گونهي اقمار كوچكي در حلقهي سياره خبر دادهاند.«دوربین تصویربردار دور برد» (LORRI) موجود بر روي اين كاوشگر که میبايست اقماري به قطر حدود ۱ كيلومتر را تشخیص داده باشد، چيزي كوچكتر از قمر «آدرستا»(Adrastea) با پهناي ۱۶ كيلومتر در حلقه هاي کم نور مشتري نديده است.
بارش يكنواخت
اين موضوعي پيچيده است چرا كه دانشمندان مانند اتفاقی که در حلقههای زحل میافتد٬ انتظار داشتند تعداد اجرام با کوچکتر شدن ابعاد، افزایش یابد. به گفتهي پژوهشگران انجمن SETI در كاليفرنياي آمريكا به سرپرستي «مارك شوالتر»(Mark Showalter)٬ ممكن است كه اقمار گمشده به وسیلهی خرده سنگهاي آسماني بطور مرتب دچار فرسايش و ساييدگي شده باشند.
آنها عنوان ميكنند كه يك بارش يكنواختي از اجرام كوچك(احتمالا در ابعادي بين يك خرده شن و يك سنگريزه) موجب نابودي اقمار كوچك شده است اما اقمار بزرگتر سالم ماندهاند. برای مثال قمري به پهناي ۲۷ كيلومتر اگر به مرور زمان ۵ كيلومتر از لايهي بيروني خود را از دست دهد باز هم ميتواند سالم باقي بماند. درحاليكه جرمي به قطر تنها ۵ كيلومتر در همين بازه زماني دچار فرسايش و خوردگی ميشود و چيزي از آن باقي نميماند.
دكتر شوالتر در گفتگو با مجله نيو ساينتيست(New Scientist) گفت:" احتمالا ما در مورد خرده ذراتی مشابه شهابهايي که در جو زمين ميبينيم صحبت ميكنيم".
اما چرا اين فرايند در مورد اقمار كوچك زحل صورت نميگيرد؟ به نظر شوالتر جواب اين سوال به اين واقعيت مربوط ميشود كه سياره زحل كم جرمتر از مشتري است.
حباب هاي غول پيكر
شوالتر اشاره مي كند كه وقتي خرده سنگهاي آسماني به اقمار كوچك زحل بر خورد ميكنند و باعث جدا شدن مواد آنها ميشوند، اين مواد قادرند تا دوباره به سمت قمر برگردند و ضايعه ايجاد شده را مجددا پر كنند. اما اقمار كوچكي كه به دور مشتري در گردش هستند به خاطر ميدان گرانش قوي مشتري قادر به انجام چنين كاري نيستند و به جاي بازگشت به قمر، به سمت سياره جذب ميشوند.
همچنين كاوشگر افقهاي نو در جريان مواجه شدن با مشتري، اولين فضا پيمايي لقب گرفت كه طول دنباله مغناطيسي مشتري را ميپيمايد. دنباله مغناطيسي مشتري يك رشته ذرات باردار بطول حداقل ۵۰۰ میلیون كيلومتر است كه به کمک نیروی بادهاي خورشيدي در فضا کشیده شده است.
این فضاپيما حبابهای غول پيكري از ذرات باردار را كه به طرف دم دنباله در حركت هستند، كشف كرده است و دانشمندان گمان ميكنند كه منشا اين حبابها از يكی از لايههاي جوي مشتري موسوم به يونوسفر است.
«آلن استرن»(Alan Stern)، دانشمند اصلي اين ماموريت و از مسئولان علمی در ناسا ميگويد: "رصدهاي موفقيت آميز در مشتري مي تواند نشانهي خوبي براي رويارويي کاوشگر با پلوتون در سال ۲۰۱۵ باشد."
بازي پر هيجان
آلن استرن ميگويد:"در پلوتون يك بازي هيجان انگيز خواهيم داشت. اما بين مشتري و پلوتون كارهاي بسيار زيادي وجود دارد. تيم ماموريت بايستي مواظب باشد تا در طول مسیر ۷.۵ ساله فضاپيما به مرزهای دور، آن را سالم نگه دارد."
ديگر نتايج حاصل از رويارويي اين فضاپيما با مشتري عبارتند از :
- ضبط اولين فيلمها از فوران يك كوه آتشفشان در قمر يو و كشف يك جریان جديد از مواد مذاب به طول ۲۴۰ كيلومتر در يك آتشفشان ديگر اين قمر (طويلترين جریان آتشفشاني مشاهده شده از سال ۱۹۷۹ تا بحال)
- اولين رصد از آذرخشها در نزديكي قطبهاي مشتري
- رصدهايي از شفقهاي قطبي در جو مشتري و قمر يو
- كشف اين نكته كه ابرهاي نزديك به لكه قرمز بزرگ مشتري نسبت به آنچه که فضاپيماهاي گاليله و كاسيني به ترتيب در سال هاي ۱۹۹۶ و ۲۰۰۰ ميلادي مشاهده کرده بودند رقيق و نازكتر شده است.
[External Link Removed for Guests]