سوپاپها و روش تنظیم آنها

[برانوش7]

سوپاپها و روش تنظیم آنها
سوپاپها و مکانیزم حرکت آنها:
قسمتی از قطعات تشکیل دهندۀ یک موتور که در کار آن نقش فوق العاده ای دارد سوپاپها می باشند. اگر سوپاپها به طور صحیح و تنظیم آبندی باشند در کشش و شتاب موتور تأثیر فراوانی خواهد داشت و همچنین اگر سوپاپهای دود زده و نامیزان باشند از نیروی موتور کاسته می شده و در نتیجه سوپاپها را باید آب بندی کرد.اصولآ در طراحی موتورها برای هر سیلندر موتور دو عدد از نوع سوپاپ دود و بنزین ساخته می شده که به آنها سوپاپهای خروجی و ورودی نیز گفته می شود نتیجه اینکه سوپاپها دریچه هایی هستند برای ورود هوا و بنزین و خروج دود ه باید بموقع باز و بسته شود..

گایت سوپاپ:
محلی راکه ساق سوپاپ رفت و آمدمی کند گایت سوپاپ می گویند.

گایت ها دو دسته اند:
1) آنهایی که قابل تعویض هستند وبا پرس جا زده می شوند.
2) یک نوع دیگر که با سرسیلندریک پارچه ریخته می شوند.

سیت سوپاپ :
محلی که بشقابک سوپاپ روی آن می نشیند را سیت سوپاپ گویند.

سیتها دو دسته اند:
1) آنهایی که قابل تعویض هستند.
2) آنهایی که با سرسیلندریک پارچه هستندو قابل تراش می باشند.

میل سوپاپ یا میل بادامک :
چون سوپاپ ها بایستی به موقع مجرای ورود گاز و خروج دود را باز و بسته کنند و برای باز و بسته شدن مجرای فوق سوپاپها به وسیلۀ میله ای که بر روی آن برجستگی یک بادامک وجود دارد بالا رفته و به وسیلۀ فنر به حالت اولیه خود باز گشته و مجرا بسته می شود به این معنی زمانی که میل سوپاپ می چرخد بادامکها را نیز با خود ی چرخواند و نیز رابطه سوپاپها را قرار می دهد و آنها را از جای خود بلند کرده و مجراها را باز می نماید. هر بابامک در هر دور گردش خود یکبار سوپاپ را باز می کند میل سوپاپ در قسمت داخلی بلوک موتور به وسیلۀ تکیه گاه که بوش کفته می شود به موازات میل سوپاپ سوار می شود.
روی میل سوپاپ حلقه ای دایره ای شکل وجود دارد که نسبت به مرکز محور میل سوپاپ خارج از مرکز می باشد. این دایره خارج از به صورت بادامک در هنگام گردش میل سوپاپ جهت حرکت در آوردن شیطانک پمپ بنزین به کار می رود و همچنین در محور میل سوپاپ یک چرخ دنده مورب تراشیده شده است که برای به کار انداختن شیطانک پمپ روغن از این چرخدنده استفاده می شود.
تعداد دور میل سوپاپ نصف دور میل لنگ می باشد یعنی میل لنگ در موتورهای چهار زمانه دودور می چرخد ولی میل سوپاپ یک دور می چرخد وجنس آن از آلیاژ چدن ریخته گری می باشد.

انواع سیستم سوپاپ:
1) سیستم سوپاپ ایستاده ((L هد)).
2) سیستم سوپاپ مختلط ((F هد))
3) سیستم سوپاپ معلق ((I هد))
4) سیستم سوپاپ ردفه ((T هد)).

سیستم سوپاپ ایستاده یا ((L هد))
این روش جدید ترین روش سیستم سوپاپ بوده که تمام سوپاپهای دود و گاز به طور ایستاده در یک طرف بلوک سیلندر قرار داشته و به وسیلۀ فرمان گرفتن میل سوپاپ کار می کند.در این روش به علت کوچک شدن محفطه احتراق و فرم خاص آن پر رشدن سیلندر بهتر انجام می شود و راندمان حجمی موتور به 88درصد نیز میرسد در اینروش ورود گاز و خروج دود به شکل (L) است

سیستم سوپاپ مختلط یا (Fهد) :
در این روش سوپاپ گاز بهطور معلق و سوپاپ دود به طور ایستاده قرار می گیرد تا عمل پر شدن سیلندر به علت نزولی جریان سوخت کنترل شود. خروج دود و گاز به صورت (F) شکل می باشد.

سیستم سوپاپ معلق یا( Iهد) :
در این روش هر دو سوپاپ گاز و دود درسیلندر قرار داشته و جهت خروج گاز و ورود دود در یک خط مستقیم به شکل (I) می باشد که راندمان حجمی موتور 95 درصد میباشد.

سیستم سوپاپ ردیفه یا(Tهد) :
این روش که در موتور های قدیمی بکار میرود شامل دو میل بادامک است که با یکی سوپاپ دود و با یکی سوپاپ گاز باز و بسته می شود. راندمان حجمی موتوردر سیستم سوپاپ ردیفه به علت بد پرشدن سیلندر 75 درصد می باشد و خروج و ورود سوخت به شکل (T) میباشد.

نسبت حرکتی میل سوپاپ و میل لنگ:
نسبت حرکتی میل سوپاپ در موتور های چهار زمانه با هر روشی که میل سوپاپ را به حرکت در آورد ((دنده ای ، زنزنجیری ، تسمه ای)) باید سرعت ان نصف میل لنگ باشد.زیرا درهر دور میل لنگ یک کار انجام می شودو در هر گردس میل سوپاپ یک بار سوپاپ گاز و یک بار سوپاپ دود در تمام سیلندرها بازو بسته می شود بنابر این در سکل کامل موتور میل لنگ دو دور می چرخد و میل سوپاپ فقط یک دور گردش می کند. میل سوپاپ علاوه بر فرمان دادن به سوپاپها پمپ روغن، دلکو و پمپ بنزین رانیز به کار می اندازد.

لاستیک یا گایت سوپاپ :
لاستیک حلقوی شکل است که در جداره داخلی یا خارجی آن حلقه فلزی به کار گذاشته شده ، به این فنرلاستیک گایت سوپاپ گویند.که آن را بیشتر به صورت کاسه نمدی در آورده آست کار اصلی آن جلوگیری از نفوذ روغن به محفظه انفجار است ومانند کلاهکی در بالای گایت سوپاپ قرار می گیرد.ساق سوپاپ پس ازعبور از از وسط بوش سوپاپ ازمیان از لاستیک گایت عبور کرده روغن میان سوپاپ را گرفته می شود و همچنین از نفوذ دود اگزوز به در پوش سیلندر جلو گیری می نماید.

چرا باید لقی سوپاپ مقدار معینی باشد:
زیرا تنظیم نبودن دقیق لقی سوپاپ اثرات نا مطلوبی روی کار موتور گذاشته و ایجادشکاف و اشکالات جدی در سوپاپ می گذارد علاوه بر آن موجب سایش می شودو ایجاد ترک ناشی از خستگی فلزمی کند همچنین اگر از ناحیه گلوگاه سوپاپ لقی کمتر از حد مجاز باشد قدرت موتور کاهش می یابد و روشن شدن آن را به تأخیر می اندازد. همچنین از نشست کامل سوپاپ بر روی نشیمن گاه جلوگیری می کند وباعث سوختن سوپاپ می شود.

علت بریدن و سوختن سوپاپچیست:
علت بریدن سوپاپ ممکن است بر اثر فشار بیش از حد موتور یا لقی گایت سوپاپ باشد.علت سوختن هم ممکن است بر اثر گرمای بیش از حد موتور و یا ریتارد بودن دلکو باشد

روش آب بندی سوپاپها
به منظور آب بندی کمی روغن سمباده را به سمت نشیمن گاه سوپاپ مالیدهو سپس آنرا در جای خود سرسیلندر یا بلوک سیلندر قرار می دهیم و با استفاده از ابزار مخصوص که در قسمت سر آن لاستیک مکنده وجود دارد وقادراست سر سوپاپها را جذب کند سوپاپ را در نشیمن گاه خود به شکل نوسانی به اندازۀ 180 درجه در خلاف عقربه های ساعت می چرخوانیم و این عمل را باید آنقدر تکرار کرد تا نشیمن گاه سوپاپ با سیت سوپاپتماس خوبی بر قرار کرده باشد.


روش آزمایش و آبندی سوپاپها:
برای این منظور سوپاپها را یکی یکی از محل خود خارج نموده و با مداد مشکی چند خط به قسمت مچ سوپاپ بکشید و بعد سوپاپ را داخل سیت سوپاپ قرار داده و توسط لاستیک مکنده ای ،سه یا چهار دور به سمت چپ و راست بچرخوانیم و سوپاپ را دوباره از سر سیلندر بیرون آورده و به خطها توجه نمایید.باید حالت قبلی از بین رفته و یک دایرۀ کامل در سیت سوپاپ تبدیل شود که در این موقع آب بندی سوپاپ کامل شده است.

روش تشخیص سوپاپ دود وبنزین در یک موتور بسته:
1) با استفاده از مینی فولدها—سوپاپی که ربروی دهانه مینی فولد بالایی(سرد)است سوپاپ گاز است.
2) با توجه به اینکه با بسته شدن سوپاپ خروجی یک سیلندر، سوپاپ ورودی همان سیلندر بلافاصله باز می شود لذا خروجی و ورودی بودن سوپاپ را میتوان تشخیص داد.
نکته:
پیستون به صورت تک به تک جرقه می خورد.
نکته:
دو پیستونی که با هم بالا می آیند یکی در کورس تخلیه و دیگری در کورس تراکم می باشد ودو پیستونی که با هم پایین آیند یکی در کورس مکش و دیگری در کورس انفجار می باشد.

انواع زنجیر سفت کن:
1) زنجیر سفت کن لاستیکی و غیر روغنی
2) زنجیر سفت کن تحت فشار
3) زنجیر سفت کن تحت فشار دنده

روش جا زدن میل سوپاپ و میل لنگ و بستن زنجیر جلو:
1) میل لنگ را چرخوانده تا پیستونهای یک و چهار در نقطه مرگ بالا قرار گیرد.
2) میل سوپاپ را در محل خود قرار داده و با چرخواندن آن علامت روی میل لنگ و میل سوپاپروبروی هم نزدیک به هم باشند
3) در این حالت با توجه دیافراکم سوپاپهای سیلندر چهار در حالت مکش و سیلندر یک در حالت انفجار باشد.
4) در این حالت اگرسر دلکو را در محل قرار دهیم سر چکش برق به طرف سیلندر شماره یک خواهد بود.
نکته:
سوراخ روی چرخدنده میل لنگ و میلباید دقیق روبروی هم نزدیک به هم قرار گیرد. زیرا که اگر یک دنده بالاو پایین شود، موتور روشن خواهد شد ولی بد کار می کند.

ریتارد و آوانس سوپاپها:
آوانس سوپاپ ورودی:
آوانس به معنی جلو انداختن می باشدو در کورس تخلیه سوپاپ ورودی باز می شود وبرای اینکه ماکولهای حرکت کنند و اتومسفر را فعال کند تا لحظه کورس مکس حجم مفید سیلندر پٌرشود آوانس سوپاپ هوا 5 الی 7 درجه (مثبت )می باشد.

ریتارد خروجی:
ریتارد به معنی عقب انداختن می باشد.در کورس انفجار سوپاپ خروجی باز می شود چون در کورس انفجار نیرو ی آن تا وقتی که پیستون تا نصف وجود دارد و بقیه راه را خود پیستون طی می کند پس بنا بر این با باز شدن دریچه خروجی دود و گرما به بیرون رفته و در مرحله تخلیه،تخلیه کامل انجام شود ریتارد دریچه خروجی45 تا 50 درجه (منفی)می باشد.
نکته:
در سه کورس مکش، انفجار،تخلیه اسبک با سوپاپ در گیر می باشد و در این کورس عمل فیلر گیری انجام می شود.
نکته:
آوانس و ریتارد سوپاپها برای بالا بردی راندمان می باشد.

شیوه فیلر گیری سوپاپها:
1) قرینهای(قیچی سوپاپها)
2) احتراق
3) تک به تک

در هر سه روش باید:
1) موتور خاموش باشد.
2) موتور باید چند دقیقه کار کرده باشد و مقداری گرم شده باشد. چونفلزات مداوم در حال انقباض وانبساط هستند و آگر موتور سرد باشد عمل فیلر گیری انجام شود لقی مجاز از بین میرود

نکته:
1) فیلرگیری وقتی تمام می شود که احساس شود فیلر بههر دو سائیده می شود و به وسیله پیچ اسبکها فاصله را کم و زیاد می کنیم پس از انجام کار مهره را سفت میکنیم.
2) سوپاپهای فرد ورودی و سوپاپهای زوج خروجی می باشند.پس اولسن سوپاپ ورودی وآخرین سوپاپ خروجی می باشند.
3) بهترین روش فیلرگیری روش قرینه ای می باشد.
4) سوپاپ خروجی بایدفیلر آن بزرگتر باشد.چون مداوم داغ می باشد و گرمای آن بیشتر است و حجم آن افزایش می یابد.

قیچی سوپاپ:
این موضوع بر روی دیافگرام نشان داده شده است باز شدن سوپاپ ورودی کمی زودتر از رسیدن پیستون به نقطه مرگ بالاو بسته شدن آن کمی زودتر از رسیدن پیستون به نقطه مرگ پاببن در مرحله تنفس را گویند ــ ابتدای مکش، انتهای تخلیه ــ بدین ترتیب سوپاپهای ورودی و خروجی همراه با هم در یک دور از زمان باز هستند.

عیوب سرسیلند و نشانه های آن
1ــ تاب برداشتن سرسیلندر
2ــ ترک برداشتن سرسیلندر
3ــ خوردگی سرسیلندر
4ــ گشاد شدن گایت سوپاپ
5ــ بیضی شدن سیت سوپاپها
6ــ -خراب شدن جای شمع

علت تاب برداشتن سرسیلندر:
1) نامیزان بستن پیچ سرسیلندر 2) گرم باز کردن سرسیلندر

3) گرمای بیش از حد موتور 4) درجای ناصاف قرار دادن سرسیلندر

علامت تاب برداشتن سرسیلندر: سوختن واشر سر سیلندر به طور مکرر

علائم سوختن واشر سرسیلندر:
1) قاطی کردن آب و روغن به صورت شیری رنگ
2) جوش کاذب در موتور
3) خالی شدن کمپرس در سیلندرهای مجاور
4) گرم کردن موتور
5) سه کارکردن موتور
6) سرزدن ودل زدن موتور
7) بالا بودن فشارروغن موتور

توضیحاتی در مورد ترکیدن واشر سرسیلندر:
1) گیج روغن را می کشیم و روغن بر روی آن ارده ای رنگ شده قطره های ساچمه ای که چیزی بین روغن و آب آست مشاهده می شود.
2) آب رادیاتور ارده ای رنگ شده و قطره های ساچمه ای شکل در کنار دریچه مشاهده می شود.
3) گیج روغن را که می کشیم با فشار می پر د از محل آن کمپرس خالی می شود.
4) فشار روغن افزایش می یابد.
5) از کنار سرسیلندر کمپرس خالی می شود.
6) اگر واشر بین دو سیلندر پاره شده باشد و سیلندیدر حال تخلیه و بعدی در حال مکش باشد دود وارد سیلندر شده و موتور سه کار می کند.
7) با اولین استارت آب رادیاتور با اینکه خنک می باشد با فشار بیرون می آید.


علائم ترک برداشتن سرسیلندر:
1) قاتی کردن آب و روغن((دربین مجاری آب و روغن ترک بوجود می آید.))
2) پایین آمدن قدرت موتور.
3) گشاد شدن گاید سوپاپ .

علت خوردگی سر سیلندر:
1) بر اثر احتراق ناقص که از تولید بخار ناشی از سوخت بوجود می آید.
2) سوختن واشر سرسیلندر.
3) خوب بسته نشدن سوپاپ.
4) بر اثر ضعیف شدن فنر سوپاپ.

علت گشاد شدن گایت:
1) سایده شدن گاید سوپاپ
2) ساییده شدن ساق سوپاپ

علائم گششاد شدن گایت:
1) کاهش قدرت موتور
2) روغن سوزی بوجود می آید.

علائم بیضی شدن سیت سوپاپ:
1) کم شدن قدرت موتور اگر سوپاپ دود خحراب شده باشد.
2) زدن کمپرس در اگزوز اگر سوپاپ گاز خراب باشد.
3) زدن کمپرس در کاربرات.

علت خراب شدن شمع :
1) باز کردن شمع در حالی که داغ باشد.
2) کج بستن شمع.

علامت خراب شدن شمع :
1) خالی شدن کمپرس از جای شمع
2) کاهش قدرت موتور

شناخت واشر سرسیلندر و عیوب آن
واشر سر سیلندر :
این واشر بین سیلندر و سر سیلندر قرار گرفته و از نظر کلی دارای اهمیت بسزائی می باشد، جنس آن دارای ترکیباتی از فلز و مواد نسوز ساخته می شود تا بتواند در مقابل حرارت مقاومت کند، واشر سر سیلندر از سه لایه تشکیل شده است: لایه مسی،لایه مقوائی مخصوص نسوز (آسبست) و لایه فولادی،بعضی از واشر ها نیز فقط از دو لایه ساخته می شوند، بعضی از واشر سر سیلندرها را از آلیاژ آلمینیوم و کرم می سازند که در مقابل حرارت ودر مقابل نیروی فشار ، مقامت زیادتری را از خود نشان دهند.
نکته
آسبست (آسبزست) :در کوههای کانادای آمریکا کشف شده که یک عنصر است و در ساخت لنتها و صفحه کلاج و واشرسر سیلندر استفاده می شود و دمای ذوب آن 16222 درجه می باشد.

علت انتخاب واشر سر سیلندر:
الف— مهمترین علت انتخاب واشر سرسیلندر انتخاب مس در ساختمان واشر سر سیلندر، استفاده از حالت انعتاف پذیری و نرمی آن است که در آب بندی دو قطعه سیلندر و سر سیلندر موثر می باشد.
ب— مقوای نسوز بین دو لایه مسی و فولادی قرار می گیرد تا مقاومت واشر را در مقابل حرارت افزایش دهد.
ج— انتخاب ورقۀ فولادی برای این است که مقاومت واشر را در مقابل حرارت زیاد تر نماید، چون گرمترین قسمت موتور حدودآ کمی بالا تر از واشر سر سیلندر ، یعنی محفظۀ انفجار و قسمت بالای پیستون می باشد.
د— سوراخهای تعبیه شده درواشر سرسیلندر، درست به تعداد سوراخ های سیلندرهای یک موتور و به اندازۀ قطر خارجی پیستون موتور می باشد.
ح— مجرای آب و روغن نیز بطور جدا گانه در سرسیلندر و هم در واشر سرسلندر و هم خود بدنه سیلندر، بر روی هم منطبق هستند.

کار واشر سر سیلندر
1) جلوگیری از مخلوط شدن آب و روغن.
2) جلوگیری از خروج کمپرس
3) آبندی نمودن سرسیلندر به بدنه سیلندر

شرایط یک واشر سرسیلندر خوب
1- حرارت زیادی را تحمل کند
2- قابل جوش و آبندی باشد
3- قابل لهیدگی باشد
4--سبک و ارزان باشد.


طریقه صحیح بستن واشرسیلندر
1__ با توجه به ممطالب بالا ، رویۀ مسی واشر نسبت به طراحی کارخانه همیشه به طرف بالا، یعنی به طرف سرسیلندر، و لایه فولادی آن روی بدنه سیلندر قرار می گیرد، در واشرهائیکه از دو لایه تشکیل شده اند نیز لایه مسی به سمت بالا قرار گرفته که برای شناسای کلمه top ) ( نیز روی واشرها حک شده و نشانگر سطح روئی و بالائی واشر سر سیلندر می باشد.
2__ واشر سرسیلندر را باید به مقداری خیلی کمی با گریس چرب کرد،(به اندازۀ چرب کردن دست با کرم).
3__ همیشه پیچهای سرسیلندر را از وسط به طرفین (به شکل مارپیچ) سفت می کنند تا واشر به حالت کشیدگی کامل روی سرسیلندر قرارگیرد. ( هر بار که سرسیلندر باز می شود تعویض واشر الزامی است، همچنین بهتر است تمامی واشرها بعد از باز شدن تعویض شود.
4ــ برای سفت کردن پیچهای سرسیلندر از آچار بوکس های درجه دار (ترک متر) استفاده می شود (گشتاور بر پیچها طبق کاتالوگ موتور مشخص می شود.

منبع: [External Link Removed for Guests]