شکست واژه ای است که هیچکس دوستش ندارد و از پذیرفتن آن طفره می رود اما این روزها می شنویم که غول اینترنتی دنیا برای شکست های معدودش هم جشن می گیرد! بله گوگل برای شکست پروژه هایش جشن می گیرد، انگار دوست ندارد خودش را از تک و تا بیندازد. نمی دانم اثرات این جشن گرفتن چیست ولی احتمالا منظورشان همان "شکست مقدمه پیروزی است" باشد و دلیل جشن گرفتنشان هم. به هر حال این خبر جالب من رو بر آن داشت که مقاله ای که ترکیبی از تالیف و گردآوری است را به شما کاربران گرامی پی سی پدیا عرضه دارم.
برایم جالب بود که بدانم چرا هیچوقت شکست یک پروژه در ایران اعلام نمی شود و یا اینکه پروژه های شگست خورده همچنان ادامه حیات می دهند؟ یعنی اگر هم برای همه واضح باشد که یک پروژه شکست خورده است باز هم مسئول مربوطه مصاحبه می کند و امیدواری می دهد که آن پروژه به زودی به اتمام خواهد رسید نمونه هایش فراوان است ولی موضوع بحث ما صرفا شکست های نرم افزاری و IT است. البته تعداد شکست های اینگونه در ایران به دلیل فقر نرم افزاری، سخت افزاری و انفورماتیک کشور کم است ولی این امر دلیل نمی شود تا از آنها نامی به میان نیاید. با هم تعدادی از آنها را مرور می کنیم:
1. نرم افزار پیامک فارسی:
طرحی که گمان می‌رفت قادر است هزینه دوبرابری پیامک فارسی برای مشترکان همراه اول را به نصف کاهش دهد عملا با شکست مواجه شده است.
نرخ پیامک فارسی از اسفندماه سال 86 به 89 ریال کاهش یافت و افزایش ناگهانی قیمت پیامک‌های لاتین نیز از اول تیرماه سال87 اعمال و اجرایی شد و تعرفه‌ها از 146ریال به 222ریال افزایش یافت.
اگر چه ظاهر این مصوبه حکایت از کاهش نرخ پیامک فارسی داشت اما با توجه به دوبرابر محاسبه شدن تعرفه پیامک‌های فارسی به لحاظ کاراکترهای آن، عملا پیامک‌های فارسی به نرخ پیامک لاتین محاسبه می‌شود.
مشکل این بود که تعداد کاراکترهایی که در یک پیامک فارسی گنجانده می‌شد، نهایتا 70کاراکتر بود و اگر پیامک حتی 72 کاراکتر می‌بود هزینه ارسال آن دو برابر؛ یعنی 178ریال و اگر بیشتر از 140کاراکتر بود، هزینه ارسال آن 267ریال می‌شد.
راه‌حلی که برای کاهش تعداد کاراکترهای پیامک فارسی ارائه شد استفاده از یک نرم‌افزار خاص در شبکه همراه اول بود.
این نرم‌افزار توسط مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه شریف (آزمایشگاه خدمات ارزش افزوده همراه اول) و یک شرکت نرم‌افزاری طراحی و پیاده‌سازی شد اما از همان ابتدا و فاز یک تاکنون امکانات حرفه‌ای برای کاربران نداشته است.
در واقع می‌توان گفت با استفاده از نرم‌افزار پیام‌رسان فارسی مشترکان می‌توانند پیامک‌های فارسی با حجم حدود 200 کاراکتر را ارسال و تنها هزینه یک پیامک را پرداخت کنند و این درحالی است که در حالت عادی و بدون استفاده از این نرم‌افزار، پیامک‌های فارسی با حجم بیش از 70 کاراکتر به چندین پیامک شکسته می‌شوند و این مسئله هزینه مضاعفی را بر مشترک تحمیل می‌کند؛
بنابراین استفاده از این نرم‌افزار نه تنها امکانات فارسی را برای ارسال پیامک‌های مشترکان فراهم می‌سازد، بلکه باعث صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های آنان نیز می‌شود.
اما نکته مهم و بحث‌برانگیز این است که این نرم‌افزار زمانی قابل استفاده است که هم در گوشی فرستنده و هم در گوشی گیرنده نصب شده باشد، این در حالی است که در بسیاری از گوشی‌ها نمی‌توان این نرم‌افزار را نصب کرد و این دوطرفه بودن یکی از مهم‌ترین دلایل استقبال نشدن از این نرم‌افزار است.
از سویی به اعتقاد بسیاری از مشترکان همراه اول اطلاع‌رسانی شفاف و کاملی از این نرم‌افزار از سوی پیمانکار و کارفرما (همراه اول) نشد به‌عنوان نمونه مشترکان می‌توانستند از طریق بلوتوث نیز این فایل‌که توسط مشترکی از سایت ارتباطات سیار دانلود شده را دریافت کنند.
ظاهرا مرکز ICT پیشرفته شریف به‌عنوان پیمانکار پروژه نرم‌افزار پیام‌رسان فارسی همراه اول، در حال جمع‌آوری نظرات و رفع حفره‌های این نرم‌افزار است که از سوی کاربران اعلام می‌شود.
اما به گفته جعفرمحمدی - مدیر فنی پروژه نرم‌افزار پیام‌رسان فارسی همراه اول- بیشترین مشکل مشترکان تلفن همراه در استفاده از نرم‌افزار پیامک فارسی، مربوط به دریافت نکردن گزارش ارسال (delivery report) پیامک‌ها است؛
البته همراه اول اعلام کرده است ارائه این قابلیت در نرم‌افزار تعبیه شده ولی نیازمند تغییراتی در سرورهای مراکز پیامک (SMSC) است. درصورت انجام این تغییرات توسط شرکت‌های نگهداری سرورهای مراکز پیامک همراه اول، این ویژگی، بلافاصله در نرم‌افزار فعال خواهد شد.
مشکلات فنی نرم افزار
عدم‌تطابق نرم‌افزار پیامک فارسی با برخی گوشی‌های خاص از دیگر مشکلاتی است که مشترکان اپراتور اول پس از آزمایش این نرم‌افزار روی گوشی‌های خود اعلام کرده‌اند.
نرم‌افزار پیام‌رسان همراه اول تاکنون روی 117 مدل گوشی موجود در بازار توسط آزمایشگاه موبایل دانشگاه صنعتی شریف تست شده است و از سویی این نرم‌افزار روی بیش از 210 گوشی موجود در بازار توسط کاربران تست غیررسمی شده است و پس از این مرحله و با توجه به بازخوردهای ویرایش دوم این نرم‌افزار، ویرایش سوم نرم‌افزار پیامک فارسی ارائه خواهد شد.
به گفته مدیر فنی پروژه نرم‌افزار پیام رسان فارسی همراه اول، نسخه اول و دوم این نرم‌افزار، صفحه کلید لمسی گوشی‌های تلفن همراه را پشتیبانی نمی‌کند؛ عمده مشکلات فعلی کاربرانی که موفق به دانلود نرم‌افزار پیام‌رسان فارسی شده‌اند به گوشی‌هایی مربوط است که دارای صفحه کلید لمسی هستند چرا که این نرم‌افزار کی‌بوردهای معمولی را پشتیبانی می‌کند.
برخی از مشکلات دیگری که کاربران با آن مواجهند به نقل از سایت همراه اول mci.ir چنین است:برنامه با دریافت پیامک، نرم‌افزار زنگ نمی‌زند و به‌صورت خودکار اجرا نمی‌شود و منتظر است تا کاربر به آن اجازه اجرا شدن بدهد؛ یعنی باید همیشه چشمش به صفحه گوشی باشد که آیا پیامی دریافت کرده است یا نه.
ظاهرا مشکلی برای برطرف کردن مشکلات فعلی این نرم‌افزار وجود ندارد اما ارائه نسخه‌های بعدی آن نیازمند درخواست از سوی همراه اول به‌عنوان کارفرماست.
به گفته مسئولان شرکت ارتباطات سیار ایران نمی‌توان آمار دقیقی در رابطه با استفاده و دانلود این نرم‌افزار ارائه داد چون علاوه بر سایت شرکت ارتباطات سیار ایران برخی سایت‌ها نیز این نرم‌افزار را دانلود کرده و برای کاربران قابل استفاده کرده‌اند.
از ایرادات اساسی دیگر این نرم‌افزار عدم‌ارتباط با دفترچه تلفن گوشی تلفن همراه بود. در این نرم‌افزار کاربر نمی‌تواند به دفترچه تلفن همراه رجوع و شماره مشخص را انتخاب کند.
کاربر باید دارای حافظه قوی برای حفظ شماره‌های موردنظر خود باشد! کاربر تلفن همراه با استفاده از این نرم‌افزار نمی‌تواند به راحتی جمله پیش فرض را اصلاح یا پاک کند. کاربر حتما باید دکمه گزینه را فعال و سپس گزینه پاک کردن را انتخاب و دوباره به صفحه تایپ وارد شود.
متأسفانه یکی دیگر از بزرگترین ضعف‌های نرم‌افزار پیامک فارسی عدم‌کاربرد آن برای سیم‌کارت‌های اعتباری دولتی بود که با توجه به‌وجود 11میلیون مشترک تلفن همراه این مورد از ایراداتی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.
یکی دیگر از اشکالات دیگر این نرم‌افزار پیاده نشدن نرم‌افزار روی گزینه ارسال پیام کوتاه در گوشی‌ها بود. کاربر برای استفاده از این نرم‌افزار باید به‌دنبال آن در فایل‌های دیگر چون بازی و اینستال بگردد.
پیامک‌های حاوی تصویر به‌عنوان پیام لاتین محسوب می‌شوند زیرا فرمت آنها لاتین است مگر اینکه در نرم‌افزار پیامک فارسی این امکان وجود داشته باشد که تصاویر و عکس‌ها را با فرمت فارسی محاسبه کند که در آن صورت وضعیت تعرفه‌ها تغییر می‌کند
کارشناسان پیشنهاد میکنند که بهتر بود به جای افزایش تعرفه پیامک لاتین برای برخی از مشترکانی که گوشی آنها امکان ارسال پیامک فارسی ندارد و فاقد حافظه برای دانلود نرم‌افزار پیامک فارسی است، میزان کاراکترها کاهش می‌یافت به این معنا که در حال حاضر که در پیامک لاتین 160 کاراکتر به‌عنوان یک پیامک محاسبه می‌شود، این میزان را 80 کاراکتر می‌کردند که در این صورت مشکل این گوشی‌ها نیز حل می‌شد تا این دسته از مشترکان مجبور نشوند به‌عنوان مثال برای ارسال پیام یک کلمه‌ای هزینه 222 ریالی پرداخت کنند.
تمام این موارد درحالی است که با گذشت ماه‌ها از ارائه نسخه دوم این نرم‌افزار دانلود و استفاده از این نرم‌افزار ملی برای برخی مشترکان همچنان مشکل‌ساز بوده به‌گونه‌ای که در حال حاضر برخی از مشترکان که نرم‌افزار مذکور را دانلود کرده‌اند و بعضا گوشی آنها نیز امکان ارسال پیام با فونت فارسی را ندارد به پرداخت 222ریال برای ارسال پیامک لاتین تن داده و در واقع پرداخت هزینه اضافی را ترجیح می‌دهند.
مشکل گوشی‌ها
هنوز بخش عمده‌ای از گوشی‌های وارداتی به کشور از حروف فارسی پشتیبانی نمی‌کنند. این یکی از بخش‌های مغفول مصوبه حمایت از خط و زبان فارسی بود که براساس آن مقرر شده بود که طی مهلتی از واردکنندگان گوشی‌ها خواسته شود که صرفا اقدام به واردات گوشی‌هایی کنند که از خط فارسی پشتیبانی می‌کند و طبیعی است زمانی که 90درصد گوشی‌ها از مبادی قاچاق وارد کشور می‌شود، کسی نیز کنترلی روی این موارد نداشته باشد.
از سوی دیگر هم‌اکنون گوشی‌هایی در کشور وجود دارند که نه تنها فاقد زبان فارسی حتی عربی را نیز پشتیبانی نمی‌کنند و بر همین اساس اصلا پیامک‌های فارسی را به درستی دریافت نکرده و نمایان نمی‌کنند.
جا داشت تا سازمان بازرسی در حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان قبل از فشار برای کاهش تعرفه پیامک فارسی در گام اول به تحقق موضوع واردات گوشی‌های منطبق با خط فارسی اقدام میکرد و چنانچه در این خصوص به موفقیتی دست نمی‌یافت، حداقل دولت را مجبور به کاهش تعرفه پیامک لاتین تا زمان کنترل واردات گوشی‌های متناسب با خط و زبان کشور میکرد.
اگرچه همراه اول اعلام کرده 80 درصد پیامک‌ها به زبان فارسی ارسال می‌شود اما مشخص نیست چه تعداد از این پیامک‌ها از طریق نرم‌افزار فشرده‌سازی پیامک فارسی و چه تعداد به وسیله گوشی‌ها ارسال شده است.
ضمن اینکه نگاهی به وضعیت استفاده کاربران سایر اپراتورهای مختلف تلفن همراه یعنی همان‌هایی که قادر به استفاده از نرم‌افزار همراه اول نیستند نشان می‌دهد که این سیستم حداکثر توانسته بخشی از انبوه پیامک‌های ارسالی کاربران ایرانی را پوشش دهد.
بدین ترتیب می‌توان گفت طرحی که قرار بود در جهت حمایت از زبان فارسی در محیط تلفن همراه به اجرا در بیاید عملا با شکست مواجه شده و کاربران ترجیح داده‌اند از سیستم‌های فارسی نویسی گوشی‌های خود استفاده کنند.
2. لینوکس فارسی:
به این خبر از سال 385 توجه کنید:
"در سال 84 تعداد بسياري كتاب فارسي در زمينه وب سرور ، تعامل ويندوز و لينوكس و مهاجرت به لينوكس توسط مركز ICT پيشرفته شريف با همكاري شوراهاي عالي اطلاعرساني انفورماتيك به سازمانها و ارگانها فرستاده شد.
به گزارش بخش خبر شبكه فن آوري اطلاعات ايران، از ایلنا، مهندس جلال حاجي غلامعلي ، مشاور ارشد طرح ملي لينوكس فارسي ، با بيان اين مطلب، اظهار داشت: سال گذشته با برپايي سمينارها و جلساتي در خصوص سيستم عامل ملي تعدادي از سازمانها به لينوكس مهاجرت پيدا كردند
وي ، گفت: در حال حاضر چند بانك دولتي و خصوصي ، شركتهاي بيمه و چند سازمان دولتي از لينوكس فارسي به عنوان سيستم عامل استفاده ميكنند.
مشاور ارشد طرح ملي لينوكس فارسي ، از ديگر فعاليتهاي مركز ICT پيشرفته شريف به عنوان بنيانگذار لينوكس فارسي به چاپ كتابهايي چون سيستم عامل متن باز و دولتها ، كسب و كار با سيستم عامل متن باز و وب سرويس آپاچي اشاره كرد و افزود: اين مركز هر ماه يك نشريه در خصوص سيستم عامل آزاد- متن باز ارايه ميدهد.
مهندس حاجي غلامعلي ، با اشاره به برگزار سمينارهاي مختلف در دانشگاهها ، يادآور شد: براي فرهنگسازي لينوكس فارسي به آموزش اين نرم‌افزار در دانشگاههاي مختلف و تعدادي از سازمانها پرداختم.
وي ، با بيان اين كه دولت به اندازه كافي بودجه در اختيار اين طرح قرار نداده است ، افزود: طي هفته گذشته دو كتاب مهاجرت به لينوكس و بانك اطلاعاتي پست گره توسط مركز ICT پيشرفته شريف ترجمه و به شوراي عالي اطلاعرساني و انفورماتيك ارايه شد.
مهندس حاجي غلامعلي ، با اظهار اميدواري از اين كه سازمانها و ارگانهاي دولتي از اين اپن سورس استفاده كنند ، در خصوص تركيب جديد شوراي عالي اطلاعرساني ، گفت: اميدواريم امسال با اين تركيب جديد پروژه ملي لينوكس فارسي را به اتمام برسانيم.
مشاور ارشد طرح ملي لينوكس فارسي ، خاطرنشان كرد: هر پروژهاي داراي ابتدا و انتها است و پروژه لينوكس فارسي نيز در انتهاي راه قرار دارد كه اميد ميرود پايان امسال اين پروژه به اتمام برسد.
وي ، پشتيباني سازمانها از اين طرح را بسيار موثر ارزيابي و تاكيد كرد: كمبود اعتبارات اختصاص داده شده و عدم اختصاص بودجه مصوب شده باعث شد كه پروژه ملي لينوكس فارسي تا حدي به تعويق بيافتد. "
من نمیدانم واقعا این پروژه لینوکس فارسی به اتمام رسید یا نه فقط این را می دانم پروژه ای که "ملی" خطاب می شود یعنی باید فراگیر باشد. .ویژن طراحان و مدیران این پروژه این بود که تمام رایانه های سازمانها و ارگانهای دولتی ابران ظرف مدت کوتاهی با لینوکس فارسی کار کنند و به این ترتیب کشور از وابستگی به بیگانه رها شود. در واقع علت اصلی اجرای این طرح نگرانی بابت اجرای کپی رایت در ایران بود. جرا که با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی اجرای کپی رایت در ایران الزامی می شد و این هزینه بسیاری را بر دولت تحمیل میکرد. شاید فکر اولیه برای انجام چنین پروژه ای خوب بود اما اجرای و نتیجه اش اصلا مطابق انتظار نبوده است. من تا به حال در هیچ اداره دولتی ای لینوکس فارسی ندیده ام، شما چطور؟
3. تولید گوشی ایرانی
"کارخانجات مخابراتی ایران (ITMC) که پیش از این در پروژه تولید گوشی ملی فعالیت داشت با شرکت خودروسازی ایران خودرو برای تولید خودرو در کشور مشارکت می‌کند."
این تنها یک نمونه از این شکست است. شاید یا خود بگویید پس این GLX که این همه تبلیغ می کند چیست؟ خول شاید GLX ایرانی باشد (البته حتی اسم اش هم ایرانی نیست چه برسد به...) اما واقعا هدف این پروژه پر سر و صدا رسیدن به تولید GLX آن هم بعد از 5 سال بود؟
به هر حال به نظر من با دستور و بخشنامه نمی توان محصولات نرم افزاری و سخت افزاری را "ملی" کرد. وقتی هنوز دانش فنی ساختش را نداریم چرا باید روی تولیدش اصرار داشته باشیم؟
اوایل کار چندان بد پیش نمی رفت: تولید LG در مادیران، تولید Hyundai در نیمه هادی عماد، تولید گوشی با برند ITMC در ITMC، تولید همین GLX خودمون که تابلو بود از چین وارد میشه, …
مادیران فقط به اسمبل بخش‌های اصلی گوشی می‌پرداخت و تنها 5 مدل از گوشی‌هایی که پیش تر توسط نماینده قانونی ال جی به بازار راه یافته بود را مونتاژ میکرد. هرچند که مادیران گوشی‌های تولیدی خود را اندکی ارزان تر از نمونه مشابه خارجی خود به بازار معرفی کرد اما این بار با قیمت شکنی از سوی نماینده رسمی ال جی یعنی پرشین تله کام روبر شد و باعث شد تا استقبال مناسبی از اولین گوشی‌های به ظاهر ساخت ایران صورت نگیرد.
بعد از ال جی، GLXگوشی‌ای بود که در یک سکوت خبری روانه بازار شد. GLXهم به دلیل بالا بودن قیمت تمام شده برای کارخانه نتوانست سهمی از بازار را به خود اختصاص دهد.
سپس نوبت به کارخانجات مخابراتی ایران رسید. کارخانه‌ای که پیشتر نیز با شریک آلمانی خود یعنی زیمنس به تولید گوشی‌های ثابت تلفن همراه می‌پرداخت، این بار بازار تلفن همراه را نشانه گرفته بود و با یک کار تحقیقاتی جامع خط تولید گوشی های خود را افتتاح کرد و عنوان داشت که به زودی و طی یک سال، 2 میلیون گوشی ایرانی با برند ITMCرا روانه بازار خواهد کرد. در ابتدای این مطلب خواندید که چه بلایی سر ITMC آمد!
به راستی چند نفر از ما و اطرافیانمان گوشی ایرانی داریم؟ به هر حال به نظر من با دستور و بخشنامه نمی توان محصولات نرم افزاری و سخت افزاری را "ملی" کرد. وقتی هنوز دانش فنی ساختش را نداریم چرا باید روی تولیدش اصرار داشته باشیم؟
نویسنده: احسان ولی نوری
