(به انگلیسی: Elia Kazan) کارگردان سینما و تئاتر ٬ نویسنده ٬ تهیه کننده و رمان نویس عثمانی تبار آمریکایی می‌باشد. وی همچنین موسس آموزشگاه اکتورز استودیو نیویورک می‌باشد.
الیا کازان یکی از پرافتخارترین کارگردانان تاریخ هالیوود می‌باشد به طوری که سه بار جایزه اسکار، چهاربار جایزه گلدن گلوب و پنج بار جایزه تونی را تصاحب نموده همچنین بارها نامزد و برنده جشنواره‌های جهانی نظیر جشنواره فیلم کن و جشنواره فیلم ونیز نیز شده‌است.
کارگردان نامدار ترک تبار سینمای آمریکا و از بنیان گذاران سبک بازیگری " اکتیو متد " .
الیا کازان ۷ سپتامبر ۱۹۰۹ در شهر کنستانتینوپل در خاک امپراتوری عثمانی به دنیا آمد و در چهار سالگی همراه پدر و مادرش به آمریکا مهاجرت نمود . پدر کازان که ریشه های یونانی هم داشت تاجار فرش بود و به همین دلیل زندگی نسبتاً خوبی برای خانواده اش در آمریکا فراهم کرد و کازان توانست پس از اتمام تحصیلات... دبیرستان ، در رشته درام نویسی دانشگاه معتبر ییل ادامه تحصیل دهد .
پس از فارغ التحصیلی به تئاتر روی آورد اما بتدریج از بازیگر به کارگردان تبدیل شد و نمایشنامه های معروفی را به روی صحنه برد .
در اوایل دهه چهل میلادی وارد سینما شد و خیلی زود به عنوان یک کارگردان مطرح و صاحب سبک مشهور شد تا آنجا که در سال ۱۹۴۷ (در ۳۸ سالگی) موسسه اکترز استودیو را تاسیس نمود . در این موسسه برای اولین بار به هنرجویان روش بازیگری اکتیو متد آموزش داده شد و ستارگانی نظیر مارلون براندو و جیمز دین به عالم سینما معرفی گردیدند .
اوج کار حرفه ایی کازان و در واقع دوران طلایی کارگردانی وی به دهه پنجاه میلادی بازمی گردد که ستارگان فیلم هایش همان جوانان اکترز استودیو (براندو ، دین و دیگران) بودند . با این حال در همان زمان کازان کاری کرد که منجر به رنجش سایر فیلمسازان شد ؛ کازان در کمیته های ضد کمونیستی سناتور مک کارتی حاضر شد و اسامی عده زیادی از دست اندرکاران هالیوود که گرایش چپ داشتند را لو داد .علی کهن فروتقه
طرفداران کازان معتقدند از آنجا که کمیته به گرایشات چپ کازان پی برده بود اگر کازان حاضر به همکاری با آنها نمی شد هیچ یک از فیلم های دوران طلایی کارگردانی وی ساخته نمی شدند ، در حالیکه منتقدان کازان نظر عکس دارند و می گویند همکاری کازان با کمیته سناتور مک کارتی باعث شد تا دستش برای ساخت آن فیلم ها باز باشد !
از جوایز مهم الیا کازان در طول دوران حرفه ایی اش می توان به این موارد اشاره نمود :
دو جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم های توافق یک جنتلمن(۱۹۴۷) و در بارانداز(۱۹۵۴) و سه نامزدی این جایزه برای فیلم های اتوبوسی به نام هوس(۱۹۵۱) ، شرق بهشت(۱۹۵۵) و آمریکا،آمریکا(۱۹۶۳) (کازان برای فیلم آمریکا،آمریکا به عنوان تهیه کننده و فیلمنامه نویس هم نامزد اسکار شد) و جایزه اسکار یک عمر فعالیت هنری در سال ۱۹۹۹
جایزه ویژه فستیوال فیلم برلین برای فیلم ضد کمونیستی مردی روی طناب بندبازی(۱۹۵۳)
جایزه بهترین فیلم درام جشنواره فیلم کن برای شرق بهشت(۱۹۵۵)
چهار جایزه گلدن گلاب بهترین کارگردانی برای فیلم های توافق یک جنتلمن(۱۹۴۷) ، در بارانداز(۱۹۵۴) ، عروسک(۱۹۵۶) و آمریکا،آمریکا(۱۹۶۳)
و ...
از دیگر فیلم های معروف الیا کازان می توان به زنده باد زاپاتا(۱۹۵۲) ، رودخانه وحشی(۱۹۶۰) و شکوه علفزار(۱۹۶۱) اشاره نمود .
آخرین فیلم های کازان ؛ بازدیدکنندگان(۱۹۷۲) و آخرین ثروتمند(۱۹۷۶) ، با چنان واکنش تند و منفی از سوی منتقدان و تماشاگران مواجه شدند که کازان کارگردانی را کنار گذاشت و ۲۷ سال پایانی عمر خود را به نویسندگی و چند حضور کوتاه در سریال های تلوزیونی اختصاص داد .
الیا کازان ۲۸ سپتامبر سال ۲۰۰۳ ، در سن ۹۴ سالگی درگذشت .
فیلم هایی که از این کارگردان در آرشیو موجود است:
A Streetcar Named Desire
East Of Eden
Gentlemans Agreement
Last Tycoon
On The Water Front
Panic In The Streets
Splendor in The Grass
Viva Zapata
Wild