چهارشنبه سوري؛ نماد اميد، نشاط و

[Shayan]

پنج شنبه , 18 اسفند 1384

چهارشنبه سورياز:ماهرخ غلامحسين پور، مصطفي خدادادي
عصر آخرين سه شنبه‌ي سال بود، روزي از آن روزهايي كه لهجه‌ي مهرباني داشت و دامن آدمها پر شده بود از بوي ساده دلي‌هاي كوچك بي‌سبب.

نه كامپيوتر بود تا زندگي را گوشه و كنار چت رومها و كافي شاپها گم كني و نه دغدغه رقابت خريد آخرين محصول كارخانه ماشين‌سازي و نه واهمه‌ي اقساط عقب مانده، هر چه بود زندگي بود و مردم به اميد فرصت اندكي براي زيستن و مهربان بودن، ته جيبهاي كهنه‌شان را مي‌كاويدند.

جمع مي‌شدند ته كوچه‌ي كاهگلي و تلي از چوبهاي ظريف و خار و خاشاك را روي هم مي‌انباشتند و با مهرباني دست همديگر را مي‌فشردند و از روي آتش مي‌پريدند و با لبخندي شادمانه زمزمه مي‌كردند "سرخي تو از من، زردي من از تو".

عصر روز سه‌شنبه سال ‪ ، ۱۳۸۳‬اينجا خياباني از دهها و صدها خيابان تهران است و زمان گم شده، زمين و آسمان بوي دود و باروت مي‌دهد و صداي انفجارهاي مهيب و سهمگين بند دل آدمي را پاره مي‌كند.

كودكي ترس خورده و هراسان پشت چادر مادرش پنهان شده است و نگراني و بيتابي را از چشمهاي ترس خورده‌اش مي‌خواني، اينجا ديوارهاي ستيزه جو نيز شاهد اين ثانيه‌هاي ترسناكند ودر برابرانفجار نارنجكهاي مخوف دست ساز مقاومت مي‌كنند.

چه كسي مي‌داند چند چشم زيبا و سرشار از زندگي در اين بعد از ظهر پراندوه براي هميشه بسته شده است، چه كسي مي‌داند چند دست مهربان كه مي‌توانست روزي به دعاي باران گشوده باشد از مچ سوخته و قطع شده است.

اينجا عصر روز آخرين سه شنبه سال است.

مراسم "چهارشنبه‌سوري" كه روزي نماد اميد، نشاط و شادماني بي‌تكلف بود، امروزه با سايه‌ايي از رعب و وحشت همراه بوده و وجهه ملي و تاريخي آن به مخاطره افتاده است.

اگر چه پژوهشگران اوستايي معتقدند جشن چهارشنبه سوري، آيين مقدسي است كه با هدف شادماني مردم برگزار مي‌شود اما امروزه به اجراي مراسم لجام گسيخته‌ايي مبدل شده است كه كابوس بزرگ روزهاي پاياني خيابانهاي شهر است.

باتورق نشريات در روزهاي پاياني هر سال با آمار رو به تزايد سوختگيها، ويرانيها، ضرب و جرح اعضاء بدن و انفجار مواجهيم و تلاش نيروهاي بازدارنده و ذيربط هنوز هم نتوانسته است دراين راستا چندان مثمرثمر باشد.

توليدكنندگان مواد منفجره همچنان بر ادامه كار خود پافشاري مي‌كنند و گويا به نظرمي‌رسد كه‌آسيب ديدگي جوانان نه‌براي آنهابلكه براي خانواده‌ها نيز اهميتي ندارد.

"چهارشنبه سوري "غروب آخرين سه‌شنبه سال، گفته مي‌شود برگزاري اين آيين ريشه در مذهب زرتشت دارد.

چهارشنبه سوري در گذشته با اجراي رسومات بسيار زيبا، ملايم ، تلطيف شده و دلپذيري همراه بود و به گفته يك "مردم شناس" موجب شادماني و انبساط خاطر مردم در روزهاي پاياني سال بود.

"سيداحمد وكيليان" كارشناس فرهنگ و مردم فال گوش ايستادن دختران جوان دم بخت به نيت باز شدن بختشان براي ازدواج را نيز بخشي از اين مراسم ذكر مي‌كند.

او مي‌گويد: با نگاهي به قرآن كريم در مي‌يابيم كه آتش در دين اسلام نيز عنصر مقدسي است و خداوند در قرآن كريم به كرات به نور و روشني سوگند مي‌خورد.

"بر اساس شواهد تاريخي ، "ابوبكر محمد بن نرشحي" در سده چهارم هجري و در زمان منصور بن نوح ساماني به جشن چهارشنبه سوري اشاره دارد و از اين مسئله مي‌توان پي برد كه اين سنت به مدت زمان مديدي پيش ازاسلام برمي‌گردد." " قاشق زني نيز بخشي از مراسم چهارشنبه سوري در گذشته بوده است كه در اين مراسم دختران و حتي گاهي پسران جوان چادر بسر كرده به در خانه دوست و آشنا مي‌رفتند و آنقدر پشت در قاشق مي‌زدند تا صاحبخانه دررا گشوده و آجيل چهارشنبه‌سوري و يا حتي گاهي كمي پول در كاسه‌ي آنان بريزد."
اين مردم شناس مي‌افزايد: مردم بوته‌هاي خشك و بي‌خطر را از گوشه و كنار جمع‌آوري مي‌كردند و آتش مي‌زدند و با خواندن شعر"سرخي تو از من، زردي من از تو " از روي آتش مي‌پريدند به اين اميد كه آتش ، تمامي دلتنگي هايشان را از آنان بازپس بگيرد.

وي با مهجور خواندن مراسم زيباي گذشته و تقبيح خريد و فروش مواد محترقه در ميان جوانان به بهانه‌ي برگزاري مراسم چهارشنبه سوري ، عنوان مي كند: اگر چه در گذشته از فشفشه‌هاي كاملا بي‌خطر نيز استفاده مي‌شد اما اين فشفشه‌ها با نارنجكهاي دستي امروز تفاوت اساسي داشت.

وي، شكل و شيوه برگزاري مراسم چهارشنبه سوري را در سالهاي اخير كاملا مغاير و متفاوت از مراسم واقعي اين جشن بزرگ ملي مي‌داند.

با نگاهي گذرا به روزنامه‌هاي دو روز اخير، با دو خبر تاسف بار مواجه مي‌شويم .

روزنامه اعتماد روز ‪ ۲۵‬بهمن ماه خبر داد "انفجار مواد محترقه در منطقه سهروردي تهران عصر روز ‪ ۲۴‬بهمن ماه منجر به مجروح شدن يك مرد ‪ ۵۳‬ساله شد.

انفجار مذكور در نهايت به قطع هر دو پاي مجروح حادثه مي‌انجامد.

روزنامه ايران نيز همان روز با درج خبر دردناكي در صفحه حوادث نوشت انفجار مواد محترقه در بروجرد منجر به كشته شدن چهار نفر شد.

اين انفجار در ساعت ‪ ۲۲‬و ‪ ۲۵‬دقيقه ‪ ۲۴‬بهمن ماه صورت گرفت و موجب تخريب يك واحد مسكوني دو طبقه در خيابان ‪ ۱۷‬شهريور بروجرد شد."
شدت انفجار كه موجب شكسته شدن شيشه‌هاي ساير واحدهاي مسكوني همجوار و تخريب نسبي آنها شده است، جان "رضا رستمي" ‪ ۴۲‬ساله "احترام رستمي" ‪۵۳‬ "مسعود محمدي " ‪ ۲۰‬ساله دانشجو و "آقا بتول نديمي" ‪ ۷۲‬ساله را در دم مي‌گيرد.

به گفته مسوول خدمات آتش نشاني بروجرد "رضا رستمي" كه يكي از كشته شدگان اين حادثه است در منزل خود با استفاده از مواد محترقه اقدام به تهيه و فروش كوزه‌هاي آتش زا و انواع ترقه مي‌كرده است.

مجموع مواد موجود در منزل بيش از ‪ ۳۰۰‬كيلوگرم مواد نيترات پتاسيم ، اكليل و سرنج گزارش شده است .

به منظور بررسي علل تمايل جوانان به رفتارهاي پرخاشگرانه، تحت عنوان برگزاري مراسم "چهارشنبه سوري" با چند نفر از متخصصان روانشناسي وارد گفتگو و تبادل نظر مي‌شويم.

دكتر"فربد فدايي" علل تمايل جوانان به رفتارهاي پرخطر تحت عنوان برگزاري مراسم چهارشنبه سوري را مورد توجه قرار داده،مي‌گويد :در فرهنگ ايران باستاني،آتش ، نور و روشني مفاهيم ويژه‌اي دارد كه حكايت از تمايل افراد براي دستيابي به آرامش ، پاكي و آگاهي دارد.

برگزاري مراسم "چهارشنبه سوري" در ايران باستان مطلقا با هدف ايجاد آتش سوزي و سروصدا انجام نمي‌شده بلكه هدف غائي ، پاسداشت نور و روشني است.

اين استاد دانشگاه با اشاره به اين كه در سالهاي اخير تعدادي از نوجوان و جوانان تمايلات پرخاشگرانه خود را به صورت انفجار ترقه و فشفشه و ايجاد حريق ارضا مي‌كنند، مي‌افزايد: اين قبيل كارهاي مخاطره‌انگيز ارتباط چنداني با اجراي مراسم چهارشنبه سوري ندارد.

" اين قبيل رفتارها در زمره رفتارهاي غير مسئولانه و ضد اجتماعي است كه مخاطرات فراوان جسمي و رواني براي مردم و خود مرتكبان آن بوجود مي‌آورد."
وي ،در خصوص راهكارهايي كه مي‌توان در اين خصوص در نظر گرفت ، مي‌گويد : مي‌توان با اهتمام دستگاههاي ذيربط در مكانهاي عمومي محلهايي براي انجام آيين چهارشنبه سوري به شكل سنتي آن در نظر گرفته شود.

"اجراي اين مراسم مي‌تواند به نحوي صورت گيرد كه همه مردم اعم از كودكان و نوجوانان بتوانند آن را به صورت سنتي و بدون پيشامد حادثه و هر گونه خطري انجام دهند."
" شهرداري نيز مي‌تواند بوسيله مراسم آتش بازي و چراغاني ،اين تمايلات را به صورت مناسبي هدايت و برآورده كند."
" برخي از سودجويان كه كارشان تهيه و فروش مواد منفجره است براي رواج كار خود نوجوانان را به خريد وسايل انفجاري و احتراقي تشويق مي‌كنند كه اين قبيل افراد بايد شناسايي شده و توسط مراجع قانوني با آنان برخورد مناسب صورت گيرد."
"جوانان بطور كلي نوعي حالت نوجويي و تنوع طلبي دارند و رفتار آنان گاهي همزمان با تمايلشان براي ابراز خشونت شكلهاي پرخاشگرانه به خود مي‌گيرد."
" اين قبيل جوانان براي نمونه باپدر و مادران خود نيز گاهي حالت پرخاشگرانه دارند."
" متاسفانه در سالهاي اخير،ايجاد انفجار و احتراق به بهانه چهارشنبه سوري بيش از آنكه منشاء رواني داشته باشد نوعي مد و پيروي از روش غلطي است كه به سرعت در بين جوانان تسري يافته است."
"اين قبيل رفتارها شكلي از اظهار هيجان جوانان و به نوعي پيروي از يك نوع مد اجتماعي است."
" مي‌توان به منظور تخليه انرژي جوانان و جلب رضايت آنان ، توانايي جوانان را در اين روز به صورت جشن يا راهپيماييهاي هيجان انگيز همچون راهپيمايهاي ورزشي، هدايت و راهنمايي كرد."
"هر گونه برخورد حذفي و شديد ، بدون توجه به زمينه‌هاي اصلي اين تمايلات مي‌تواند نتيجه معكوس داشته باشد و جلوگيري از برگزاري مراسم چهارشنبه‌سوري موجب تشديد عكس‌العمل شديدتر جوانان به شكل پر خاشگرانه مي‌شود."

[ARMIN]

سلام
واقعا اتفاقاتي که در اين روز مي افتد انسان را به تمام معني تکان مي دهد. به نظر من نه مي توان حذف کرد اين آيين را نه مي توان جلوي جوانان را گرفت. از نظر من بايد خود مردم به اين باور برسند که اين چهارشنبه سوري ميدان جنگ است نه آيين باستاني. اين صحنه ها جشن نيست بلکه صحنه داغدار شدن خانواده ها است. پس بايد خود افراد جامعه دست به اين عمليات نزنند.