آتشفشانها در فضا

[gigi64]

آتشفشانها در فضا


روش مقایسه از مشخصات اختر شناسى جدید است.براى مطالعه قوانین حاکم بر تکامل و ساختمان یک جسم فضایى ، پیدا کردن یک یا چند جسم مشابه آن در فضا و یافتن وجه اشتراک وتفاوت آنها مفید مى‌باشد. با تعیین عللى که منجر به تشابه یا اختلاف مى‌شوند،پرداختن به کار اصلى آسان‌تر است. تشابهات ، جنبه‌هاى مشترکى را که بر تکامل اجسام مورد علاقه تاثیر مى‌گذارد نشان مى‌دهد و عدم تشابه مشخص کننده عواملى مى‌باشد که مسیر‌هاى مختلف تکامل آنها را تعیین مى‌نماید. حتى انتزاعى‌ترین تحقیقات علمى باید طبیعتا به کاربرد علمى دانش جدید منتهى شود. این جهت‌یابى کارهاى علمى ،از ماهیت اجتماعى علم به عنوان نوعى از فعالیت‌هاى انسان سرچشمه مى‌گیرد. اخترشناسى نیز از این مسئله مستثنى نیست. اخترشناسان در ضمن بررسى رویدادهایى که در فضابه وقوع مى‌پیوندند. به ویژه هنگام مطالعه سیارات منظومه شمسى ابتدا درباره زمین فکر مى‌کنند. زیرا این مسئله به آنها کمک مى‌کند که درباره خانه خود در جهان بیشتربدانند. از این نظر در مطالعه فعالیت آتشفشان ما بسیار باارزش است.

آتشفشان در زمین
مراحل آتشفشانى از تظاهرات جالب فعالیت درونى سیاره ما است که اثرات زیادى بر روى بسیارى از فرآیند ژئوفیزیکى دارد. مى‌توان به کمک این واقعیت که حدود 540 آتشفشان فعال در دنیا وجود دارد. یعنى آتشفشان‌هایى که حداقل یک بار در طى تاریخ ثبت شده دستخوش انفجار شده‌اند. درباره میزان آتشفشان زمین تصورى پیدا نمود. از این تعداد 360 آتشفشان در «حلقه آتش» رشته کوههاى آتشفشانى که اقیانوس آرام را احاطه کرده‌اند، واقع شده‌اند و 68 آتشفشان درکامچاتکاپنینولا و جزایر کوریل قرار گرفته‌اند. در سالهاى اخیر مشخص شده که تعدادبسیار زیادترى از آتشفشان در کف اقیانوس وجود دارند. و فقط در ناحیه مرکزى اقیانوسآرام ، حداقل 200000 آتشفشان یافت مى‌شود.

انرژىانفجار آتشفشان
مقدار انرژى که در ضمن یک انفجار عادى آزادمى‌شود. با انرژى 400000 تن از سوخت معادل آن قابل قیاس است. انرژى که در یک انفجارعظیم ایجاد مى گردد تقریبا معادل انرژى است که از سوختن 5000000 تن ذغال سنگ حاصل مى‌شود.

پیدایش آتشفشان در سطح ماه
ذرات جامد زیادى که در ضمن انفجار به فضا رانده مى‌شوند و پراکنده شدن پرتوهاى خورشیدى ، اثر قابل توجهى بر مقدار گرمایى که به زمین مى‌رسد دارند. برخى از اطلاعات موجود نشان مى‌دهند که در تاریخ سیاره ما پیش از دوره یخبندان طولانى فعالیت شدید آتشفشانى صورت گرفته است. اطلاعات کنونى علمى نشان مى‌دهند که فعالیت آتشفشانى همچنین در اجسام سیاره‌اى دیگرى که از نظر ماهیت و ساختمان به زمین شباهت دارند رخ مى‌دهد.

آتشفشان ها و حفره‌هاى سطح ماه
ماه که نزدیک‌ترین همسایه زمین است. از نظر تکاملى شباهت زیادى با سیاره زمین دارد. بنابراین ، مقایسه‌ها و مطالعات ماهواره‌اى باید آشکارکننده بسیارى از مسائل باشد. بر اساس اطلاعات به دست آمده از دستگاههاى اکتشاف ماه، بیشتر دهانه‌هاى حلقه‌اى شکل سطح ماه در اثر تصادم پدید آمده‌اند. از سوى دیگر ،اثرات واضحى از فعالیت آتشفشانى در سطح آن کشف شده است. به عنوان مثال سنگ‌هاى سیاه آتشفشانى مانند گدازه‌هاى منجمد از مشخصات برجسته سطح ماه هستند. به علاوه دلایلى براى قبول این مسئله وجود دارد که ما سکون‌ها یا تجمع ماده که به وسیله ماهواره‌هاىمصنوعى ماه در زیر ماریا (دریاى ماه )کشف شده‌اند. چیزى جز حفره‌هاى گدازه‌هاىمنجمد نیستند. احتمالا مشخصات دیگر سطح ماه وجود ارتباط نزدیکى را با فعالیت آتشفشانى نشان مى‌دهند.

اثرات آتشفشان درماه
در سطح ماه نواحى برآمده یا مناطق دایره شکل که ارتفاع وجوددارد. و بر روى برخى از آنها علائمى مانند دهانه‌هاى آتشفشان‌ها (مناطق صخره‌اى تخریب شده اطراف دهانه‌ها) به وضوح دیده مى‌شود. ساختمان‌هاى مشابهى که لاکولیت نامیده مى‌شوند نیز در زمین وجود دارند. آنها برآمدگى‌هاى پوسته زمین هستند که درنتیجه آتشفشان پدید آمده‌اند. برخى از تپه‌هاى قفقاز شمالى یعنى ماشوک ، بشتاف ، وزیمیکا به این گروه تعلق دارند. دانشمندان عقیده دارند که فعالیتهاى آتشفشانى شدیدبیشتر در طى نخستین ، یک و نیم میلیون سال تاریخ پیدایش ماه بوجود آمده‌اند. ایننظریه به وسیله سنجش عمر صخره‌هاى ماه که داراى مواد آتشفشان مى‌باشد تایید گردیدعمر صخره‌ها حداقل سه میلیارد سال است.

آتشفشان درسیاره تیر(عطارد)
اثرات واضحى از فعالیت آتشفشانى در عکس‌هاى تهیه شده از تیر نزدیک‌ترین سیاره به خورشید دیده مى‌شود. سطح این سیاره به وسیله تعدادزیادى حفره ، سوراخ شده است. با آنکه حفره‌ها در اثر تصادم پدید آمده‌اند. اثراتجارى شدن گدازه‌ها در ته برخى از آنها قابل تشخیص است.

آتشفشان در سیاره زهره
برخى از اطلاعات حاکى از آن است که فعالیت‌هاى آتشفشانى هم اکنون نیز در سیاره زهره ادامه دارند. همانطورکه مى‌دانید درجه حرارت سطح زهره حدود 500 درجه سلسیوس است که در نتیجه اثرگلخانه‌اى معین تجمع گرماى خورشید در ناحیه پایین جو زهره به علت وجود لایه ابرى دراطراف سیاره مى‌باشد. کاملا امکان دارد که آتشفشان‌ها و به ویژه جریان گدازه‌هاى داغ عامل کمک کننده دیگرى باشد. ممکن است ذرات جامد فراوانى که بر اساس برخى ازاطلاعات در جو زهره یافت مى‌شوند. داراى منشا آتشفشان باشند. به علاوه باید گفت که 17 درصد جو از دى اکسید کربن ، گازى که در ضمن فوران آتشفشان آزاد مى‌گردد تشکیل یافته است.

منبع:دانشنامه رشد