۱- آسانسورهای پانوراما (نمادار)
امروزه آسانسورهای پانوراما نقش مهمی در زیبایی طراحی معماری ساختمان، ایفا می‌کند که این مسأله مورد توجه بسیاری از مهندسان ساختمان است. برخی موارد استفاده آن عبارتند از:
- در نمای ساختمان‌های با ارتفاع متوسط (مانند مجتمع‌های تجاری و رستوران‌ها و…)
- در داخل فروشگاه‌های زنجیره‌ای چند طبقه
- در داخل ساختمان‌های مسکونی بسیار لوکس تریپلکس و بالاتر
- در هتل‌ها و مکان‌های لوکس مانند تالارها
- در سایر ساختمان‌هایی که آسانسور آن در نما در نظر گرفته شده است.
آسانسور پانوراما معمولا با دو سیستم کششی و هیدرولیک نصب می‌گردد که هر کدام در شرایطی مزیت‌هایی بر دیگری دارند.
۱- آسانسورهای پانوراما با سیستم هیدرولیک
اصولا در آسانسورهای پانوراما همواره سعی می‌گردد تا تجهیزات مکانیکی و برقی در معرض دید قرار نگیرند که در سیستم‌های هیدرولیک به دلیل عدم نیاز به سیم بکسل و وزنه تعادل زیبایی بیشتری در آسانسور وجود دارد.
۲- آسانسورهای پانوراما با سیستم کششی
محدودیت سیستم هیدرولیک در ارتفاع و سرعت، لزوم استفاده از سیستم کششی را در ساختمان‌های بیش از ۴ یا ۵ طبقه نمایان می‌کند. اگرچه سیستم‌های کششی دارای سیم بکسل و وزنه تعادل هستند ولی با انجام ترفندهایی تجهیزات مکانیکی و برقی، کمتر به چشم می‌آیند.
شکل ۱، برخی از فرم‌های قابل اجرا در آسانسورهای نمادار را نشان می‌دهد.
فضای موردنیاز سیستم آسانسور پانوراما
با توجه به وجود پیچیدگی‌هایی در طراحی این قبیل چاه ها، پیشنهاد می‌گردد، قبل از طراحی با مشاور آسانسور خود مشورت نمایید.
۲- آسانسورهای با دو در مقابل
آسانسور دارای دو در، آسانسوری است که مسافران از دو ضلع کابین امکان ورود و خروج از آسانسور را دارند این امکان ممکن است مخصوص یک طبقه باشد و یا مسافران در طبقه‌ای از یک سمت وارد و در طبقه دیگر از سمت مقابل خارج شوند.
کاربرد
- در برخی ساختمان‌ها طراح در شرایطی قرار می‌گیرد که درهای آسانسور در کلیه طبقات در یک راستا قرار نمی‌گیرند، بلکه به عنوان مثال راستای درها در طبقات بالا در یک سمت ولی در طبقه پارکینگ به علت وجود رمپ در همان راستا، در ضلع دیگری از چاه آسانسور است. در این حالت ممکن است در آسانسور هم در سمت مجاور سایر درها و یا در سمت مقابل سایر درها قرار گیرد.
- در آسانسورهای بیماربر و یا تخت بر در بیمارستان‌ها ممکن است به دلیل وجود بخش‌های مختلف در طبقات، نیاز به دو ورودی در دو سمت چاه آسانسور باشد به طوری که تخت بیمار از یک سمت وارد و از سمت دیگر به بخشی که لازم است خارج شود.
- در برخی ساختمان‌ها اختلاف سطح ورودی ساختمان تا اولین واحد یک نیم طبقه است که اگر نخواهیم ساکنان، نیم طبقه را از طریق پله‌ها طی نمایند تا به اولین در آسانسور برسند، می‌توان از دو ورودی برای آسانسور استفاده نمود که یکی در ورودی ساختمان باز شود و سایر درها در مقابل آن و روبروی واحدهای ساختمان باز شوند.
همانطور که عنوان شد، به دلیل وجود درها، در مقابل یکدیگر و با توجه به شکل ۲، وزنه تعادل در بغل چاه قرار می‌گیرد که در این حالت ۴ فضای تعیین کننده در ابعاد چاه وجود دارد که عبارتند از:
- فضای موردنیاز برای کابین در عرض و عمق (طبق جداول شماره قبل ابعاد موردنظر را به دست می‌آوریم.)
- فضای موردنیاز برای ریل‌ها در دو طرف چاه
- فضای موردنیاز برای هر در، در عرض و عمق
- فضای موردنیاز برای وزنه تعادل
کاربرد
تنها مورد استفاده عدم وجود امکان نصب کلیه درها در یک راستا است که پیشنهاد می‌شود طراحان ساختمان از ایجاد چنین شرایطی در طراحی جلوگیری نمایند چراکه اجرای این قبیل آسانسورها منجر به صرف هزینه‌های اضافی می‌گردد. ضمنا پیشنهاد می‌شود قبل از طراحی و یا در حین آن مشاور خود، مشورت نمایید.
محاسبه ابعاد چاه
با توجه به شکل شماره ۴، در مورد ابعاد کابین و نحوه قرارگیری ریل‌های آن تفاوت‌هایی با ابعاد در چاه‌های متداول وجود دارد. مطابق شکل ۴، مشاهده می‌گردد که کابین آسانسور دارای دو پخ در دو کنج می‌باشد، بنابراین فرم کابین بر اساس استانداردهای متداول نیست و ابعاد آن بر طبق حداقل و حداکثر مساحت مجاز، انتخاب می‌شود.
لازم به توضیح است با وجود توضیحات فوق اگرچه سعی شده است فضای کافی و قابل قبول در طراحی چاه‌های خاص توسط مهندسان معمار و طراحان ساختمان در نظر گرفته شود ولی امروزه راه حال‌های دیگری نیز برای اجرای آسانسورهای خاص، در نظر گرفته می‌شود مانند آسانسورهای بدون موتورخانه و آسانسورهای کششی با کابین لیفتراکی که نیاز به نصب ریل‌های مورب را در آسانسورهای دو در مجاور منتفی می‌نماید. همه این راه حل‌ها در کوچکتر شدن فضای موردنیاز سیستم آسانسور کاربرد دارند.
در پایان پیشنهاد می‌گردد در شرایط خاص و حتی شرایط عادی با مشاور آسانسور خود در مورد انواع سیستم‌های موجود مشورت نمایید تا اجرای آسانسور در موعد مقرر به بهترین نحو صورت پذیرد.
پاورقی استاندارد:
چاه در آسانسورهای نمادار:
چاه آسانسور می‌تواند با صفحات بزرگ و شفاف پوشیده شده یا به طور عمده باز باشد.
پوشش چاه:
چاه آسانسور در طبقاتی که ممکن است در دسترس عموم باشد باید دارای پوششی به شرح ذیل باشد:
- این پوشش می‌تواند شیشه‌ای باشد.
- ارتفاع دیواره‌ها از سمت ورودی آسانسور حداقل ۵/۳ متر باشد.
- ارتفاع دیواره‌ها باید از سطح هر دسترسی ۵/۲ متر باشد به شرطی که فاصله این دیواره‌ها با قطعات متحرک آسانسور حداقل ۵/۰ متر باشد.
- اگر فاصله دیواره با قطعات متحرک از ۵/۰ متر بیشتر شود؛ ارتفاع دیواره می‌تواند متناسب با این افزایش، کاهش یابد، به طوریکه در فاصله ۲ متری، این ارتفاع تا حداقل ۱/۱ متر مجاز خواهد بود.
- در پایین ترین طبقه یا زیر آن فضایی برای پرسنل سرویس کار تامین شود، به نحوی که بتوانند به قسمت‌های خارجی کابین برای نظافت یا سرویس دسترسی پیدا نمایند و فاصله باز افقی بایستی حداقل ۴۵ سانتیمتر باشد.
در شرایط محیطی غیر عادی که در آن باد شدید، باران، برف یا یخبندان قابل پیش بینی است، باید از استفاده از آسانسور در فضای باز پرهیز نمود، مگر آن که پوشش کامل برای چاه نصب شود. ضمن آن که وجود این آسانسور در محاسبات بار ترافیکی ساختمان نباید منظور شده باشد.