سرگذشت 30 ساله تورم و نقدينگي در ايزان

[arian]

ماهنامه اقتصاد ایران در جدیدترین شماره خود به بررسی سرگذشت 30 ساله تورم و نقدینگی ایران پرداخت.
گزارش ماهنامه اقتصاد ایران آمده است: در سال 1352 به دلیل افزایش شدید قیمت های جهانی نفت (حدود چهار برابر ) بسیاری از متغیرهای کلان اقتصادی ایران تحت تاثیر جدید قرار گرفتند که دلیل آن اتکای اقتصاد ایران به نفت بود ، برای مثال کمبود ارز که در آن زمان مشکل اساسی بود با رشد 250 درصدی درآمد حاصل از صادرات نفت ، از بین رفت ، هزینه های جاری و عمرانی دولت به شدت رشد کردند و رشد نقدینگی به دلیل افزایش ذخایر ارزی به شدت افزایش یافت و به رقم 40/41 درصد رسید .

بدین ترتیب نرخ تورم دو رقمی که تا آن زمان دیده نشده بود ، در اقتصاد ایران پدیدار شد ، درحالی که نرخ تورم در سال 1351 حدود 7 درصد بود. این روند تا سال 1356 ادامه یافت و نرخ تورم به25 درصد و نرخ رشد نقدینگی نیز 60/39 درصد رسید .

با بروز جنگ تحمیلی در سال 1359 و افزایش هزینه های دولت ، نرخ تورم افزایش یافت و به یکباره از4/11 درصد در سال 1358 درحالی که نرخ رشد نقدینگی 67/37 درصد بود به 5/23 درصد در سال 1359 رسید این درحالی بود که نرخ رشد نقدینگی در همین سال 19/22 درصد بوده است .

این گزارش می افزاید : در زمان جنگ نرخ تورم متلاطم بود که در سال 1364 به 9/6 درصد کاهش یافت به گونه ای که نرخ رشد نقدینگی نیز 99/12 درصد رسید اما در یکسال پس از آن به دلیل کاهش قیمت نفت ، درآمدهای ارزی دولت به شدت کاهش یافت (6 میلیارد دلار ) که این امر باعث کاهش حجم وادرات وسپس کاهش شدید رشد تولید شد به گونه ای که نرخ تورم و نرخ رشد نقدینگی در این سال به ترتیب به 9/28 و 83/23 درصد رسیدند .

اما با پایان یافتن جنگ تحمیلی و آغاز برنامه اول توسعه که برنامه بازسازی بود ، درآمدهای ارزی دولت با افزایش صادرات و بالار فتن قمیت نفت بهبود یافت .

در این دوران 1372-1368 دولت به دنبال اجرای سیاست های انبساطی پولی ومالی و حرکت به سمت تک نرخی کردن ارز و آزاد سازی واردات بود که به دنبال این سیاست ها (یعنی کاهش ارزش پولی ملی و حرکت به سمت نظام ارزی شناور ) تکانه دگیری به اقتصاد وارد و باعث شد تا کشورمان بالاترین نرخ تورم را در طی سالهای 1354تا 1383 تجربه کند به نحوی که نرخ تورم در سال 1374 به 4/49 درصد و نرخ رشد نقدینگی نیز به 56/37 درصد برسد .

به گزارش مجله اقتصاد ایران ، در همین سال 1374 بود که دولت مجددا نرخ ارز را تثبیت و بازار غیر رسمی ارز را غیر قانونی اعلام کرد و با تعیین دو نرخ اسمی و صادراتی (1750 و 3 هزار ریال به ازای هر دلار ) برای تثبیت قیمت ها تلاش کرد به علاوه دولت تلاش کرد با کنترل شدید اعتبارات بانکی وکاهش قدرت وام دهی بانک ها ، حجم نقدینگی را کنترل کد .

بدین ترتیب در سالهای بعد یعنی 1375 و 1376 باز هم نرخ تورم کاهش یافت و به 2/23 و 3/17 درصد رسید و به دنبال آن رشد نقدینگی نیز از 37 درصد در سال 1375 به 22/15 درصد درسال 1376 رسید .

این گزارش اضافه می کند در سال های 1376 به بعد ، کاهش پیاپی قیمت جهانی نفت مجددا موجحب کاهش رشد محصول ناخالص ملی ایران شد البته سال 1377 به دلیل درآمدهای حاصل از نفت برای کشور سال بدی بود به نحوی که دراین سال درآمدهای نفتی از 26 میلیارد دلار در سال قبل به 16 میلیارد دلار کاهش یافت .

این وضعیت موجب کاهش رشد محوصل ناخالص ملی شد درحالی که به دلیل افزای کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی نرخ تورم مجددا افزایش یافت و به بیش از 20 درصد در سال 1378 رسید درحالی که نرخ رشد نقدینگی در همین سال 13/20 درصد بوده است .

همچنین با بهبود قیمت نفت و آثار آن بر اقتصاد ایران ف مجددا رونق اقتصادی در کشور حکمفرما شد به گونه ای که درس ال 1379 قیمت هر بشکه نفت خام به طور متوسط نسبت به سال 1378 ، به بیش از 56 درصد رشد کرد و از 78/16 دلار برای هر بشکه به 13/26 دلار رسید .

لذا در سال 1379 و 1380 به دنبال رونق اقتصادی و بهتر شدن وضعیت بودجه دولت ، نرخ تورم کاهش یافت اما در سال 1381 به دلیل اجرای برخی سیاست از جمله حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز وبدون تمهیدات لازم ، مجددا نرخ تورم افزایش یافت و از 4/11 درصد در سال 1381 به 6/15 درصد در سال 1382 افزایش یافت که براساس آمار منتشره از سوی بانک مرکزی نرخ رشد نقدینگی در همین سالها 84/28 و 09/30 درصد در سال 1382 بوده است .

در سال 1383 نیز نرخ تورم بدون تغییر 2/15 درصد و نرخ رشد نقدینگی نیز 21/30 درصد بود و براساس گزارش های رسمی بانک مرکزی ، نرخ تورم در نه ماهه اول سال 84 معادل 8/14 درصد بوده است که نرخ رشد نقدینگی نیز در همین سال 40/38 درصد و در سال 1385 نیز نرخ تورم 5/20 درصد و نرخ رشد نقدینگی نیز 35 درصد پیش بینی شده است .