ذوالفَقار نام شمشیر علی ابن ابوطالب بوده‌است. ذوالفقار از آن یکی از مشرکان به نام منبه بن الحجاج بوده‌است. علی بن ابی طالب در جنگ بدر او را کشت و شمشیر او (ذوالفقار) را به پیامبر اسلام داد. سال بعد در جنگ احد، وقتی از شدت جنگ شمشیر علی شکست، از پیامبر شمشیر خواست، او ذوالفقار را در گرماگرم پیکار احد به امام علی داد و او شجاعانه از پیامبر دفاع کرد و دشمن را عقب راند. ّبنا بر تاریخ طبری در این هنگام ندایی شنیده شد که می‌گفت: «لا فتی الا علیّ لا سیف الاّ ذوالفقار». پیامبر گفت: «این صدای جبرئیل است».
شیعیان عقیده دارند که این شمشیر نزد امامان معصوم است، و نشانه‌ای از امامت ایشان به شمار می‌رود. این شمشیر، اکنون نزد امام دوازدم شیعیان، مهدی موعود است و او به هنگام قیام، این شمشیر را به همراه خواهد داشت.
ابن عباس نیز روایت کرده است که آن شمشیر را حجاج بن عطاط به پیامبر هدیه کرده بود.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام نیز فرمود:
جبرئیل بر پیامبر نازل شد و گفت:«در یمن بتی است از سنگ که در قاب آهن نشانده اند. کسی را بفرست آن را بیاورد.»
و رسول خدا مرا فرستاد. من آن را آوردم و به آهنگر دادم و او از آن دو شمشیر ساخت؛ یکی ذوالفقار و دیگری مخذم. پیامبر خدا مخذم را برای خود برگزید و ذوالفقار را به من داد. پس از رحلت پیامبر، مخذم نیز به من منتقل شد.
برخی گفته اند که درازای ذوالفقار هفت وجب و پهنای آن یک وجب بود.
علت نامگذاری
برخی آن را شمشیری دو شاخه دانسته و برخی دیگر اعتقاد دارند که شمشیری بوده که هر دو لبهٔ آن بُرنده بوده است، اما معنی لغوی آن چیز دیگری است. «ذوالفقار»؛ یعنی چیزی که دارای مهرهها و شیارها و حفرهها است. «فقار» جمع فَقره (مهرههای کمر) و «فُقره» (شیارها و حفرهها) است. امام جعفر صادق در بیان وجه تسمیهٔ دوالفقار گفته‌است:«آن شمشیر را از آن جهت ذوالفقار می‌گفتند که در طول آن گره‌هایی مانند فقرات کمر بود».
حضرت صادق علیه السلام فرمود:«آن شمشیر را از آن جهت ذوالفقار می‌گفتند که در طول آن گره هایی مانند فقرات کمر بود.»
رشد و ویکی
