در جهان نيز بيشترين ميزان مصرف قليان در آفريقا، کشورهاي شرقي درياي مديترانه و آسياي جنوب شرقي مي باشد و از سال 1990 به بعد مصرف قليان در ميان نسل جوان از جمله دانشجويان رايج گرديده است .
قليان به صورت سنتي از اجزاي مختلفي مانند بادگير، سر قليان يا سرپوش که محل قرارگيري تنباکو و ذغال گداخته است، تشکيل شده است.
تنه قليان که مي‌تواند فلزي باشد اما به طور معمول از چوب ساخته مي‌شود، ني پيچ و کوزه که منبع آب آن است و مي‌تواند به اشکال مختلف از جمله به شکل نارگيل، يا ساده باشد.جنس اين وسيله نيز از فلز، سفال، شيشه، کريستال و يا برنج است.
تاريخ دقيق اولين استفاده از قليان در ايران مشخص نيست اما آنچه مشخص است اولين بار، "ابوالفتح گيلاني"، پزشک دربار "اکبر اول"، سلطان مغول هند بود که دود تنباکو را از يک ظرف آب عبور داد تا آن را خالص‌تر و سرد نمايد.
اما پيشينه استفاده از قليان در ايران را مي‌توان به حداقل به دوران شاه طهماسب يکم صفوي بازگرداند.در گذشته، ايرانيان تنباکو را با دستگاهي کاملاً اختصاصي استعمال مي کردند. در کوزه گلي دهان گشادي به قطر سه انگشت،تنه قليان که از چوب يا نقره که سوراخي در وسط دارد را قرار مي‌دادند و بر سر آن مقدار تنباکوي نم‌دار با کمي آتش مي‌گذاشتند.
در زير قليان سوراخ ممتدي است که در حالي که نفس را بالا مي‌کشيدند، دود تنباکو با شدت از امتداد سوراخ پايين آمده و داخل آب که به رنگ هاي مختلف مي آميزد، داخل مي‌شود. اين کوزه مرتباً تا نصفه آب دارد و دود که در آب است به سطح مي‌آيد و هنگاميکه نفس را بالا مي‌کشيدند، از ني قليان دود به دهان وارد مي‌شود.
