علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی هسته ای ایران گفته است: "کرم اینترنتی استاکس نت وارد سیستم اصلی نیروگاه بوشهر نشده و فقط در بعضی از لپ تاپ های شخصی مشاهده شده است."
نتایج آخرین پژوهش کارشناسان امنیت کامپیوتر نشان می دهد که کرم استاکس نت ماموریت تخریب کننده دارد؛ این تخریب می تواند شامل از کار انداختن کامل سیستم کارخانه ها یا حتی انفجار در آنها باشد. گروهی از کارشناسان معتقدند هدف های این کرم در ایران قرار دارند.
ماجرا زمانی شروع شد که در ۳۱ تیرماه امسال، شرکت سیمانتک در کالیفرنیا، گزارشی درمورد آلودگی کامپیوترهای جهان به این کرم منتشر کرد. در این گزارش عنوان شده بود که حدود ۶۰ درصد آلودگی های جهان به این کرم کامپیوتری در ایران قرار دارد. رسانه ها با سردی با این خبر برخورد کردند، اما اولین گزارشی تحقیقی در این مورد از تلویزیون فارسی بی بی سی پخش شد.
استاکس نت مهاجم است نه جاسوس
تاکنون نتایج پژوهش کارشناسان نشان می داد که کرم استاکس نت به سیستم های کنترل صنعتی زیمنس به نام اسکادا نفوذ می کند و به جمع آوری و ارسال اطلاعات می پردازد. اما سیمانتک در تاریخ ۱۵ مرداد گزارش دیگری منتشر کرد که نشان می دهد این کرم یک مهاجم تخریب کننده است نه جاسوس سیستم های صنعتی.
براساس این گزارش، کرم استاکس نت از طریق هرنوع شبکه و یو اس بی، به پی ال سی یا بخش اصلی مدار سیستم های کنترل صنعتی نفوذ و با وارد کردن کدهای خود، برنامه جدیدی در پی ال سی جایگزین می کند. بنابراین می تواند کنترل کارخانه را تا حدودی در دست بگیرد. در این صورت مثلاً می تواند در یک کارخانه پتروشیمی، تنظیم فشار در منبع یا لوله های مواد را در دست بگیرد و با افزایش فشار باعث انفجار شود یا در نیروگاه های تولید برق، ولتاژ را ببرد و به دستگاه ها آسیب برساند.
اطلاعات جدید درباره استاکس نت گویا این است که برخلاف تصور گذشته، فقط سیستم های کنترل صنعتی زیمنس مورد خطر نیستند، بلکه پی ال سی یا بخش اصلی مدار هر سیستم کنترل صنعتی می تواند به این کرم آلوده شود. بنابراین، کارخانه هایی که دارای سیستم های کنترل صنعتی هستند، مانند نیروگاه های برق، مراکز تصفیه آب، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، فولاد و حتی کشتی های بزرگ تجاری و ناوهای جنگی، می توانند هدف این کرم مهاجم باشند.
اگرچه این کرم در کامپیوترها خانگی دیده شده است و در این کامپیوترها تکثیر می شود، اما هدف اصلی آنها سیستم های کنترل صنعتی است و ظاهرا خطری برای کامپیوترهای شخصی ندارند.
چرا استاکس نت برای ایران تهدید جدی محسوب می شود؟
استاکس نت فقط کامپیوترهای ایران را آلوده نکرده است. ۱۸ درصد آلودگی های شناخته شده در اندونزی، مقداری در هند و فقط دو درصد در آمریکا و البته در سایر کشورهای دنیا وجود دارد. زیمنس ۱۴ اسکادا آلوده به این کرم را در اروپا پیدا کرده است. اما چرا تمام انگشت ها رو به ایران نشانه رفته است؟
بیشتر پژوهشگران بالا بودن آلودگی در ایران را علت این نتیجه گیری می دانند، اما گزارش سیمانتک و شرکت آلمانی به نام لانگنر می گوید، این کرم اطلاعات پی ال سی را استخراج می کند و ممکن است بتواند براساس "تایم زون" (منطقه زمانی) و اطلاعات خاص دستگاه مشخص کند که آن دستگاه در کدام منطقه و حتی چه کارخانه ای قراردارد. بنابراین مثلاً وقتی اطلاعات نیروگاه برقی در ایران را دریافت کرد براساس برنامه ریزی از پیش می داند که عملیات شروع شده است!
شرکت سیمانتک و شرکت آلمانی لانگنر بطور پیوسته در حال پژوهش درباره این کرم هستند. ظاهراً شرکت های دیگری همچون کاسپرسکی و ماکروسافت نیز پژوهش هایی را درمورد این کرم انجام داده اند. اما لانگنر مدعی است که استاکس نت را تا حدود زیادی رمزگشایی کرده است. لانگنر معتقد است براساس این رمزگشایی این کرم به هدف خیلی بزرگی حمله خواهد کرد که ممکن است نیروگاه اتمی بوشهر در ایران باشد. اما سیمانتک هدف قرار داشتن ایران را به طور قطع تایید نمی کند.
هنوز پژوهش ها به پایان نرسیده است و آخرین نتایج در کنفرانس ضد بدافزار ونکوور که از ۷ مهرماه آغاز شده است ارائه خواهد شد.
استاکس نت را چه کسی طراحی کرده است؟
پایان رمزگشایی این کرم احتمالاً نشان خواهد داد که چه کسی یا چه کشوری آن را طراحی کرده است. تاکنون پیچیدگی بسیار زیاد و هدف های خاص این کرم باعث شده بود که عنوان شود این کرم توسط یک کشور طراحی شده است نه یک شرکت یا هکرهای خانگی.
گزارشی از ماکروسافت نشان می دهد که طراحان این کرم اینترنتی از امضای دیجیتالی شرکت معتبر "ریل سمیکانداتتور کورپرشن"، تولید کننده سخت افزار استفاده کرده اند. بنابراین سیستم های ایمنی فایروال بسیار قوی هم استاکس نت را به عنوان محصولی از این شرکت می پذیرند و مقاومتی نمی کنند.
این شرکت قطعاً نمی تواند این امضای دیجیتالی را با اراده خود در اختیار طراحان کرم قرارداده باشد و احتمالاً امضای دیجیتالی آن سرقت شده است. سرقت این امضای دیجیتالی کاری بس دشوار است که توسط یک باند بسیار پیشرفته یا سازمان های امنیتی کشورها با بودجه بالا امکان پذیر است. این موضوع هم می تواند سرنخی برای یافتن طراح کرم باشد.
عملیات استاکس نت در آینده
درحالیکه مقامات سیاسی ایران داستان را پایان یافته تلقی می کنند کارشناسان امنیت کامپیوتر همه چیز را در شروع می بینند. بعضی از آنها معتقدند عملیات استاکس نت در شمارش معکوس است و می تواند در صنایع نفت و گاز یا بعضی از نیروگاه های برق یا حتی در صنایع هسته ای اخلال جدی ایجاد کند. به گفته آنها این کرم حتی می تواند موجب اختلال در کار مراکز احتمالی هسته ای بشود که اصلاً کسی از وجود آنها با خبر نیست.
اظهارات آقای صالحی تایید نظرات کارشناسان است. چرا که آنها نیز معتقدند که یافتن و مشاهده کرم استاکس نت در سیستم های کنترل صنعتی بسیار دشوار است و در مواردی غیر ممکن، اما آن را در کامپیوترهای خانگی براحتی می توان پیدا کرد. از آنجا که آقای صالحی گفته است که این کرم در کامپیوترهای شخصی برخی از کارکنان انرژی هسته ای ایران دیده شده است، می توان نتیجه گرفت که احتمال آلودگی نیروگاه هسته ای بوشهر به آن هم وجود دارد.
bbc
