Chengdu J-10
آشنایی با جنگنده ی چندمأموریته ی J-10
(F-10 نامی است که بر روی مدل صادراتی این جنگنده اطلاق می شود)
جنگنده ی چندمأموریته ی Jian-10 یا J-10 توسط کارخانجات هوا – فضای چنگدو (Chengdu) تکمیل شده است. (CAC= Chengdu Aircraft Industry Corporation)
طراحی J-10 در سال 1984 آغاز گردید و نوع اولیه ی آن به سال 2002 به نیروی هوایی جمهوری خلق چین (PLA Air Force = PLAAF) تحویل شد. پس از آن سفارش ساخت 300 فروند ارائه شد. J-10 در دو مدل یکی تک سرنشینه ی J-10A و نوع دوسرنشینه ی آموزشی J-10B موجود است.
پیشینه
تاریخچه ی پیدایش این جنگنده به اوایل دهه ی 1980 باز می گردد که در آن زمان جهت رقابت با جنگنده های نسل چهارم روسی نظیر میگ29 (فالکروم) و سوخوی27 (فلانکر) تولید شد. مهمترين مأموريت اين جنگنده، قابليت حفظ برتري هوايي بود. اما پس از فروپاشي اتحاد شوروي، مأموريت آن به جنگندهاي چندمأموريته با سيستمهاي پيشرفته تغيير يافت تا بتواند جايگزين جنگندههاي قديمي J-6 و J-7 بشود.
J-7 یا F-7
J-6 نیروی هوایی پاکستان
(جنگندههاي J-6 و J-7 ستون فقرات نيروي هوايي چين را تشكيل ميدهند و بر پايهي جنگندههاي قديمي روسي ميگ19 و ميگ21 كپي شده و توليد گشته بودند.)
J-10 بر پايه ی جنگنده ی بسيار پيشرفتهي اسرائيلي لاوي (Lavi) شكل گرفته است.
جنگنده لاوی - ساخت اسرائیل
لاوي ساخت شركت IAI يا صنايع هواپيمايي اسرائيل است. (IAI= Israel Aircraft Industries) هنگامي كه برنامهي ساخت لاوي به سال 1987 كنار گذاشته شد، نقشههاي طراحي آن توسط CAC به كار گرفته شد و صنايع هواپيمايي اسرائيل، مسئوليت طراحي و توسعهي سيستمهاي اويونيك (سيستمهاي الكترونيك هواپيما = Avionic) آن را برعهده گرفت. (در آن زمان لاوی که کپی پیشرفته تر اف16 بود، حدود 50 درصد گران تر از اف16 تمام می شد، از این رو اسرائیل خرید اف16 را به جای تولید لاوی انتخاب کرد.)
در ابتدا صنايع هواپيمايي چين در نظر داشت تا موتورهاي توربوفن و رادارهاي ساخت صنايع غربي را بر روي اين جنگنده نصب كند، به دنبال وقايع خونين سال 1989 (كشتار دانشجويان چيني در ميدان تيانآنمن = ميدان صلح جهاني) ، ايالات متحده و ساير كشورهاي غربي، فروش تسلحيات و ادوات مربوطه را به چين ممنوع اعلام كردند كه اين موضوع باعث كند شدن روند تكميل J-10 شد.
با پايان دوران جنگ سرد و فروپاشي اتحاد شوروي، چين قادر شد تا اين گونه ادوات پيشرفته را در بين ساير جمهوريهاي اتحاد شوروي تهيه كند. آنها همچنين موفق شدند تا موتور توربوفن AL-31F (ساخت ساترن در اوكراين) را جهت نصب بر روي J-10 خريداري كنند. بدين ترتيب بود كه بدنهي اصلي J-10 براي نصب ادوات روسي، دوباره طراحي شد و همين مسئلهاي بود كه باعث تأخير در توليد آن شد.
اولين پرواز J-10 در سال 1998 انجام شد، اما به دليل وقوع برخي مشكلات اساسي در نرمافزار سيستم FBW (پرواز به وسيله ی سيم يا Fly By Wire) دوّمين نمونهي ساخته شده در سال 1999 سقوط كرد و خلبان آن نيز كشته شد.
(سيستم FBW امكاني است كه فرامين كنترل پروازي كه توسط خلبان به اهرم كنترل اصلي منتقل ميشود به كامپيوتر مخصوص منتقل كرده و آن كامپيوتر بر اساس آن فرامين، نيروي لازم را جهت كنترل هواپيما اعمال ميكند؛ يعني كنترل مكانيكي مستقیم در پرواز توسط خلبان وجود ندارد)
پس از انجام پارهاي اصلاحات در طراحي، J-10 توانست اوّلين پرواز موفق خود را انجام دهد. در سال 2000، شش نمونهي اوّليه به شماره سريالهاي 1001 تا 1006 ساخت شد. سه نمونهي بعدي به شماره سريالهاي 1007 تا 1009 بين سالهاي 2000 تا 2002 ساخته شدند.
مدل ابتدايي J-10 به سال 2002 مجوز استفاده دريافت كرد.
امروزه انتظار ميرود اولين سري اين هواپيما به تعداد 50 فروند و با موتورهاي روسي AL-31F مجهز شده باشند. نوع دوسرنشينهي اين هواپيما به نام J-10B كه به نام مدل ضربتي – آموزشي شناخته ميشود به سال 2003 اولين پرواز خود را انجام داد.
همچنین حدس زده می شود که اولین هواپیمای عملیاتی تا سال 2006 آماده ی بهره برداری شود. اولین گردان رزمی که گزارش شده است در اختیار نیروی هوایی چین قرار گرفته است، چهل و چهارمین پایگاه هوایی چین واقع در استان سیچوآن (Sichuan Province) است.
نيروي هوايي چین (PLAAF) در ابتدا تعداد مورد نیازش را 300 فروند تخمین زده بود اما به دلیل تولید جنگنده ی چندمأموریتی سوخوی30 (Su-30MK) در روسیه، نیاز به ایجاد تغییراتی بر روی J-10 در جهت توانایی مقابله و رقابت با این مدل سوخو لازم شد از این رو تعداد J-10 های درخواستی به کمتر از 100 فروند رسید.
صنایع هوایی چنگدو (CAC) همچنین قصد دارد به جای موتور روسی AL-31F نوع بومی شده ی آن را جایگزین کند. این موتور با نام WS-10A شناخته می شود که در واقع کپی ای از AL-31FN می باشد.
انتظار می رود J-10 تا پایان سال 2006 آماده ی عرضه برای مشتریان خارجی باشد.
طراحی
جنگنده ای تک موتوره و از نظر جثه مانند اف16 ، با بال دلتا شکل، با ورودی هوای موتور در زیر بدنه، با ورودی هوای موتور مستطیل شکل، با بالهای دلتا شکل و یک جفت بالچه ی کانارد (جهت پایداری بیشتر در هوا)
طراحی این جنگنده آیرودینامیک ناپایدار است تا بتواند حداکثر چابکی، حداقل پسا (مقاومت هوا) و توان جابه جایی سریع در هوا را داشته باشد.
خلبان، هواپیما را به وسیله ی سیستم کامپیوتری دیجیتال FBW کنترل می کند. این سیستم باعث ایجاد پایداری بهتر به هنگام گرفتار شدن هواپیما در تندبادهای ناگهانی شده و همچنین به کنترل بهتر پرواز کمک می کند.
J-10 اولین جنگنده ی چینی است که مجهز به یک کاناپی (شیشه کابین خلبان) بزرگ شده است تا خلبان در هنگام عملیات، دید خوبی داشته باشد.
کابین خلبان
کابین J-10 سه عدد نمایشگر کریستال مایع چندکاره تخت دارد (MFD= MultiFunction Displays) که شامل یک نمایشگر تک رنگ، یک نمایشگر سربالا (HUD=HeadUp Display) و احتمالا یک نمایشگر نصب شده بر روی کلاه خلبانی است. (HMS=Helmet Mounted Sight) البته هنوز معلوم نیست که نمایشگر HMS یک مدل کپی شده به وسیله ی شرکت چینی Luoyang Avionics از روی نمایشگر ساخت شرکت Arsenel اواکراینی است یا یک مدل جدید چینی است که در نمایشگاه وسائل هوایی Zhuhai در سال 2000 به نمایش گذاشته شد.
(نمایشگر سربالا، اطلاعات مورد نیاز خلبان مانند سرعت، ارتفاع و . . . را بر روی شیشه ی جلو نشان می دهد تا خلبان همزمان بتواند ضمن دیدن اطلاعات پروازی، به بیرون نیز نگاه کند. نمایشگر داخل کلاه خلبان عمدتن جهت نشانه روی دقیق مهمات به کار می رود)
کابین J-10
سیستم FBW يك سيستم دیجیتال چهارکاناله است. خلبان همچنین می تواند از سیستم خلبان خودکار و کامپیوتر اطلاعات هوایی بهره بگیرد.
رادار
حدس زده می شود که رادار کنترل آتش J-10 ، نوع بومی شده ی رادار KLJ-3 از نوع پالس – داپلر باشد که توسط صنایع تحقیقات الکترونیک Nanjing طراحی شده است. این رادار گمان می رود بر پایه ی تکنولوژی رادار AN/APG-66/68 (مشابه رادار اف16 و لاوی) ساخته شده باشد. گفته شده است که حداکثر برد این رادار 100 تا 130 کیلومتر و برد موثر آن 80 تا 90 کیلومتر می باشد. این رادار می تواند همزمان دو هدف هوایی را رهگیری کند.
کمپانی روسی فازاترون (Phazotron) رادار ساخت خود به نام Zhuk-10PD را پیشنهاد داده است که مدلی است که قبلن بر روی جنگنده ی سوخوی27 نصب شده بود و دارای برد 160 کیلومتری و رهگیری همزمان 6 هدف می باشد. اسرائیل نیز رادار ساخت خود به نام Elta EL/M-2035 را برای رقابت در فروش رادار برای J-10 به چین پیشنهاد داده است.
جهت پرواز در ارتفاع پائین و دقت در عملیات ضربتی، از یک جایگاه جستجوگر نوری (Infrared) به همراه یک غلاف لیزری (همانند مدل به کار رفته در اف16) استفاده می شود که از روی یک مدل اسرائیلی به نام (Rafael Lightning) ساخته شده و بسیار شبیه به آن می باشد. (این موضوع در جریان نمایشگاه هوایی Zhuhai در سال 1998 معلوم شد)
قدرت پیشرانه
مدل اولیه ی J-10 دارای موتوری به قدرت کشش 27500 پوند (معادل 120000 نیوتن) بود که توسط موتور توربوفن روسی AL-31F تامین می گشت. (موتور AL-31F ساخت Lyulka-Saturn) این موتور در حالت خشک، کششی برابر 17857 پوند (79430 نیوتن) و در حالت استفاده از سیستم AB (پس سوز) کششی برابر 27557 پوند (122580 نیوتن) ایجاد می کند. البته این همان موتور مورد استفاده در جنگنده های سوخوی27 و سوخوی30 نیروی هوایی چین است. گزارشها حاکی از تحویل 54 دستگاه موتور AL-31F از سوی سازنده ی روسی به چین، بین سالهای 2002 تا 2004 است. البته این موتورها تغییرات ویژه ای یافته اند تا قابل نصب بر روی بدنه ی J-10 باشند، به همین دلیل این نوع از موتور AL-31F به نام AL-31FN شناخته می شود.
AL-31FN
چینی ها همچنین موتور توربوفن ساخت خود به نام WS-10A را توسعه و تکمیل کرده اند و این موتور اکنون می تواند در J-10 های تولید شده ی بعدی، سوار شود.
یک نمونه از موتور AL-31F برای اولین بار در نمایشگاه هوایی Zhuhai به سال 1998 در معرض عموم قرار داده شد و این گمان را ایجاد کرد که این موتور مورد استفاده در J-10 است که در این صورت به این جنگنده قابلیت مانورپذیری فوق العاده ای می دهد.
تسلیحات
یک توپ 23 میلی متری داخلی به همراه 11 مقر حمل مهمات که 6 تای آن زیر بالهاست. در داخل بالها و همچنین بدنه ی هواپیما امکان حمل سوخت داخلی و مخازن سوخت خارجی پیش بینی شده است. توپ 23 میلی متری هواپیما در داخل بدنه نصب شده است و از بیرون دیده نمی شود. علاوه بر اینها گزارش شده است که تکنولوژی موشک هوا به هوای بردکوتاه PL-8 که از نوع حرارت یاب می باشد، توسط اسرائیل به چین داده شده است که در واقع PL-8 همان موشک اسرائیلی پایتون3 (Python-3) می باشد.
پایتون3
J-10 همچنین قادر به حمل موشکهاي هوا به هواي روسي نظیر موشک کوتاه برد R-73 (موسوم به ویمپل یا Vympel - نام ناتو: AA-11) و موشک برد متوسط R-77 (موسوم به AA-12) می باشد که توسط سوخو27 های چینی به کار می روند.
همچنین موشکهای هوا به هوای برد متوسط چینی PL-11 و PL-12 نیز از جمله تسلیحات قابل حمل می باشد.
برای ماموریتهای زمینی، J-10 می تواند از انواع بمب های هدایت شونده ی لیزری به همراه بمب و راکتهای معمول و غیرهدایت شونده استفاده کند. برای مثال موشک ضدکشتی به نام YJ-8K از این جمله است.
البته برخی موشکها هنوز در مرحله ی طراحی و تولید قرار دارند. برای نمونه از موشک YJ-9 ضد رادار می توان نام برد.
مشخصات
خدمه: 1 نفر در مدل رزمی و 2 نفر در مدل رزمی – آموزشی.
وزن خالص: 6940 کیلوگرم
حداکثر وزن: 18500 کیلوگرم
طول: 57/14 متر
فاصله دو سر بالها: 78/8 متر
ارتفاع: 78/4 متر
حداکثر سرعت: 2/1 ماخ در سطح دریا و 8/1 ماخ در ارتفاع بالا.
برد رزمی: 550 کیلومتر
ورود به خدمت: 2005
حداکثر تحمل فشار g : نامعلوم
منبع: [External Link Removed for Guests]
