راز دهانهِ برخوردي تونگوسكا

[Shahryar]

  دهانهِ برخوردي  

تونگوسكا براي علاقه‌مندان به شهابسنگ‌ها نامي آشناست. اين برخورد، كه در سال 1908. ميلادي رخ داده است، شناخته شده‌ترين حادثهِ فضاييِ ويرانگري است كه در دوران مدرن رخ داده است. بنابر نظريه‌هاي رايج شهابسنگ (خُرده‌سياره‌اي يخي) عامل اين حادثه پيش از رسيدن به سطح زمين منفجر شد و بنابراين قاعدتاً نبايد دهانه‌اي ايجاد كرده باشد اما به تازگي گروهي از پژوهشگران اعلام كردند كه درياچه‌اي در آن نزديكي ظاهراً حاصل اين برخورد ويرانگر يا تكه‌اي از جسم اصلي بوده است.

درختان در نزديكي رودخانهِ تونگوسكا در سيبري هنوز، با وجود گذشت يك قرن از انفجار عظيم شهابسنگي بر‌فراز آنجا در ژوئن ۱۹۰۸، حالت شكسته و نابود‌شده دارند. حادثهِ تونگوسكا،‌كه شديدترين برخوردهاي كيهاني اين قرن است، تقريباً ۱۳۰۰ كيلومتر مربع از جنگل-‌هاي اين ناحيه را با خاك يكسان كرد.
به تازگي گروهي از محققان ايتاليايي به سرپرستي لوچا جاسپِريني، زمين‌شناس دريايي، در نشريهِ اينترنتي تِرانوو (Terra Nova) دربارهِ چيزي گزارش كردند كه به عقيدهِ آنها احتمالاً دهانهِ برخورديِ گمشدهِ رويداد تونگوسكاست.

 [External Link Removed for Guests] 
  از جنگل هاي ويران شده ي تونگوسکا پس از حادثه سال  

تونگوسكا براي علاقه‌مندان به شهابسنگ‌ها نامي آشناست. اين برخورد شناخته‌شده‌ترين برخوردِ ويرانگري است كه در دوران مُدِرن رخ داده است. انفجاري كه در صبح روز سي‌اُم ژوئن سال ۱۹۰۸ هكتارها هكتار مربع از جنگل‌هاي دور‌دست در نزديكي رودخانهِ تونگوسكا در سيبريِ شرقي را نابود كرد. چيزي -‌يك سيارك يا دنباله‌دارِكوچك‌- وارد جوّ شد و با نيرويي برابر حدود ۱۵ ميليون تُنTNT منفجر شد. اين انفجار حدود ۱۰۰۰ بار قدرتمند‌تر از بمب اتمي بود كه بر هيروشيما در ژاپن انداخته شد. اما وقوع اين انفجار در جايي دور‌افتاده و خالي از سَكَنه سبب شد كه هيچ خسارت جاني به همراه نداشته باشد. به عقيدهِ كارشناسان اگر اين سنگِ سرگردان فقط چند ساعت ديرتر به زمين مي‌رسيد به سبب چرخش زمين شايد در شهرِ بزرگي، چون لندن، سقوط مي‌كرد و آن هنگام حتماً فاجعه‌اي رخ مي‌داد.

به باورِ كارشناسان اين انفجار حدود ۸ كيلومتر بالاتر از سطح زمين رخ داده و به همين سبب هيچ دهانه‌اي، حتي كوچك‌ترين ردّي از سنگ‌هاي برخوردي، در منطقه يافت نشده است. تخمين‌هاي پيشين نشان مي‌دهند كه جسم مهاجمْ صخره‌اي يخي به قطر حدود ۶۰ متر (يك ساختمان ۲۰ طبقه) بوده است. جوّ زمين سپَري در برابر شهابسنگ‌هاي ريز و درشت است. اصطكاك جوّي و اختلاف فشار شديدي كه از سوي جوّ زمين بر سمت پيشرو و دنباله‌رو جسمِ مهاجم وارد مي‌شود چنان زياد است كه سبب تكه‌تكه شدن و گاهي انفجار جسم مي‌شود. اما مرز ايمن جوّ زمين مقابله با شهابسنگ‌هايي بين ۵۰ تا ۱۰۰ متر است. اجسامِ بزرگ‌تر­ از جوّ عبور مي‌كنند و به سطح مي‌خورند و شايد سبب فاجعه‌اي شوند. جسم مهاجم حادثهِ تونگوسكا در مرز عبور و نابودي در جوّ بوده است.

ناظراني كه از چند صد كيلومتري اين واقعه را تماشا كرده بودند، آذرگويي را به درخشش خورشيد در آسمان ديدند. صداي مَهيب انفجار مدتي بعد به گوش رسيد و موجْ‌ضربهِ حاصل از آن، درختان جنگل را در پهنه‌اي به شعاع ۳۰ تا ۴۰ كيلومتر سرنگون يا سوخته و عاري از هر شاخ و برگي كرد. از ميزان خسارتِ وارد شده و درخشش نور تخميني براي اندازهِ جسم به دست آمد و با توجه به پيدا نبودن گودال برخورد فرضيهِ انفجار در چند كيلƒومتري سطح مطرح شد كه به خوبي با آثار تخريب سازگار بود. اما گروه جاسپِريني تصور مي‌كنند كه درياچهِ چِكو، در حدود ۸ كيلومتري شمال-‌شمال غربي مركز انفجار، حاصل برخورد اين شهابسنگ است و بعدها با آب پُر شده. اين منطقه بسيار دور افتاده است و در نقشه‌هاي قديمي مشخص نيست كه پيش از سال ۱۹۰۸ در آنجا درياچه‌اي وجود داشته است يا خير. اين احتمال دوباره حادثهِ تونگوسكا را به معمايي حل نشده تبديل مي‌كند. آيا به راستي جسم مهاجم به زمين رسيده است؟
[External Link Removed for Guests]