
با سپاس از نظرات ارزشمند یکایک دوستان بزرگوار

در ادامه اشاره ای خواهیم داشت به تحلیل فنی و تخصصی این سانحه. شایان ذکر است نتایچ مذکور پس از گفتگویی چندین ساعته (تا حدود 4 بامداد!) به همراه آقا سامان (SAMAN) عزیز, متخصص الکترونیک و رادار و همچنین دانیال (DJ Dani) عزیز, متخصص تعمیر و نگهداری هواپیما, پدیدار آمدند.
================
تاریخچه حضور [COLOR=#c00000]AWACS های عراقی در :
همانطور که دوستان گرامی میدانند, این 2 هواپیما در ابتدا به نام های (بغداد 1) و (عدنان 1) در حدود 18 سال پیش و در سال 1372 از نیروی هوایی عراق به کشورمان پناهنده گردیدند, هر 2 هواپیمای IL-76MD با توجه به ماهیت اصلی خود, در ابتدا نقش یک هواپیمای ترابری/نظامی را در کشور عراق بر عهده داشتند و نهایتا" در سال 1980 و بنابر درخواست نیروی هوایی عراق, شرکت فرانسوی Thomson-CSF اقدام به نسب تجهیزات هشدار زود هنگام هوابرد و موسوم به AWACS یا همان Airborne Warning and Control System بر روی آنها نمود. همواره یکی از مشکلات ارتقاء هواپیماهای عادی به نمونه های AWACS در ایجاد Drag شدید توسط آنتن های خارجی میباشد, این Drag و تنش حاصل از آن میتواند تاثیرات نامطلوبی بر روی فرمانپذیری و استقامت هواپیما داشته باشد, لذا کمپانی Thomson-CSF با نصب 2 عدد Diffuser یا همان "تیغه خنثی کننده" بر روی قسمت تحتانی عدنان, این مشکل را تا حدی برطرف نمودند. "عدنان 1" یا همان "سیمرغ" در آن زمان با استفاده از رادار خارجی خود, توانایی پوشش حداکثر 1000 کیلومتر را دارا بود و "بغداد" نیز با استفاده از رادار داخلی خود, حداکثر شعاع 350 کیلومتر را پوشش میداد.
[External Link Removed for Guests]
(بغداد 1) متعلق یه نیروی هوایی عراق
متاسفانه رادار هر 2 هواپیما در زمان ورود به کشورمان, با مشکلات بسیار زیادی روبرو بودند و عملا" توانایی شناسایی و کارکرد را دارا نیودند. هواپیمای عدنان یا همان سیمرغ به پایگاه هفتم نیروی هوایی (شهید دوران) شیراز منتقل گردید و حدود 15 سال در آنجا و در محیط باز قرار گرفت تا نهایتا" در سال 1387 (یک سال پیش از سانحه) و پس از تلاش بی دریغ متخصصان نیروی هوایی ارتش, سپاه و شرکت صاایران و البته با مشارکت مستشاران روسی, این هواپیما پس طی یک Overhaul سنگین, مجددا" قابلیت پرواز را به دست آورد. اما متاسفانه به دلیل پیچیدگی رادار و سیستم های ساخت Thomson-CSF متخصصان داخلی و روسی هیچگاه نتوانستند این رادار را مجددا" فعال نمایند. طبق برخی گمانه زنی ها, حتی در صورت رفع مشکلات اساسی, برد این رادار هیچگاه به میزان اولیه خود بازنمیگشت و در بهترین حالت تنها با 70% توان اولیه, قدرت انجام ماموریت را مجددا" میافت. البته مشکلات حرکتی و سیستم چرخش این رادار نیز هیچگاه بطور کامل برطرف نگردید و حتی پس از رونمایی و تعیین نام (سیمرغ), تعمیرات مخصوصا" در بخش موتور و قطعات دوار, بر روی رادار معیوب همچنان ادامه داشت. انشاالله آقا سامان عزیز در خصوص این رادار و اساس عملکرد رادارهای AWACS توضیحات بیشتری را ارائه مینمایند.
[External Link Removed for Guests]
[External Link Removed for Guests] (عدنان 1) متعلق به نیروی هوایی عراق
آواکس دومی هم بنام بغداد به ایران پناهنده شد
متاسفانه هواپیمای بغداد از همان ابتدای ورود به ایران, دارای مشکلات بسیار اساسی بود و هم اکنون نیز حدود 18 سال است که به عنوان یک هواپیمای مستهلک و بلا استفاده, در گوشه ای از Ramp نیروی هوایی در پایگاه یکم رها شده است. این هواپیما به هیچ عنوان توانایی انجام عملیات را دارا نمیباشد و رادارهای داخلی آن اساسا" غیر قابل راه اندازی میباشند. انشاالله دانیال عزیز با توجه به اطلاعات اختصاصی خود در خصوص این هواپیما, توضیحات بیشتری ارائه خواهند نمود.
[External Link Removed for Guests]
(بغداد 1) در Ramp نیروی هوایی
تحلیل سانحه:
همانطور که دوستان گرامی نیز اشاره فرمودند, آنچه که امروزه به عنوان دلیل این سانحه تاسف بار از آن یاد میشود, برخورد هواپیمای F-5 صاعقه به آنتن رادار و نهایتا" جدا شدن آن و برخورد با سکان عمودی میباشد. اما باید توجه داشته باشیم, پیکره هواپیمای F-5 Tiger (و یا صاعقه) با توجه به نقش آن, بر خلاف F-4 Phantom و F-14 Tomcat دارای سازه (Structure) و بنیان ضعیفی میباشد و چنانچه چنین برخورد قریب الوقوعی در آسمان به وقوع پیوسته باشد مطمئنا" جنگنده صاعقه نیز باید شدیدا" آسیب دیده باشد, در حالیکه جنگنده مذکور عصر همان روز از فرودگاه امام خمینی بدون هیچ مشکلی به پایگاه مهرآباد بازگشت.
در ادامه تصاویری را مشاهده مینماییم که از روی فیلم فوق و البته با کیفیت بهتر گرفته شده اند:
[External Link Removed for Guests] آغاز سقوط و ورود به حرکت Spin
[External Link Removed for Guests]
سکان افقی و بخش اعظمی از بدنه, بطور کامل جدا شده اند
[External Link Removed for Guests]
در اثر نبود سکان افقی و جدا شدن بدنه, کنترل هواپیما از دست خارج میشود
[External Link Removed for Guests]
دود سفید حاصل از سرعت بسیار زیاد سقوط عمودی میباشد
[External Link Removed for Guests]
هواپیما فاقد آنتن و بخش نهایی میباشد
[External Link Removed for Guests]
برخورد با زمین و انفجار حاصل از سوخت
همانطور که مشاهده نمودید در جریان این سانحه دلخراش, آنتن رادار یا همان Dish به همراه کلیه بخش های سکان عمودی یا همان Vertical Stabilizer و بخش اعظمی از بدنه متصل به رادار و سکان, بطور کامل جدا گردیده اند! حال جهت بررسی دقیقتر سانحه مذکور, کمی با طراحی هواپیمای IL-76MD و معضلات آن بیشتر آشنا میشویم:
طراحی هواپیمای IL-76 برای اولین بار در سال 1967 و توسط کمپانی روسی Ilyushin (در آن زمان متعلق به شوروی) و با هدف ساخت یک هواپیمای چند منظوره و دارای 4 موتور آغاز گردید. این هواپیما دارای بال های بالا (High Wing) به همراه زاویه Dihedral منفی و همچنین سکان عمودی با آرایش T شکل و موسوم به T-Tail میباشد. این خصوصیات که در اکثر هواپیماهای شوروی, روسیه و اوکراین دیده میشوند, بیشتر مناسب یک هواپیمای باربری سنگین و نظامی میباشند تا یک نمونه دارای قابلیت های غیر نظامی. استفاده از سکان T-Tail در جهت ورورد و خروج محموله های سنگین از درب Cargo مناسب میباشد و بال های High Wing نیز موجب افزایش توان حمل بار میگردند. اما هریک از این مزایا دارای معایب بسیار زیادی میباشند و به همین دلیل ایالات متحده و سایر کشورهای پیشرو در صنایع هوایی, هیچگاه از چنین آرایش و طراحی در جهت ساخت یک هواپیمای AWACS استفاده نمینمایند.
[External Link Removed for Guests]
IL-76MD AWACS - نیروی هوایی هند
سکان عمودی در کلیه هواپیماها با استفاده از Rudder و خواص آیرودینمامیکی خود, وظیفه حفظ تعادل و Stability حول محور عمودی را دارای میباشد و سکان افقی نیز با استفاده از Elevator ها وظیفه حفظ تعادل حول محور عرضی را بر عهده دارد. در آرایش T-Tail, سکان افقی بر روی سکان عمودی قرار میگیرد و عملا" استقامت این 2 به یکدیگر وابسطه میباشد. حال چنانچه تحت هر شرایطی آنتن رادار از بدنه جدا گردد, مطمئنا" مجموع ساختمان سکان های عمودی و افقی و حتی بخشی از بدنه که تامین کننده استقامت آنها میباشد, از بین میروند و عملا" هواپیمای مذکور تعادل طولی و عرضی و حتی فشار داخل کابین خود را از دست میدهد (همچون حادثه مذکور).
[External Link Removed for Guests]
AWACS چینی KJ-2000 بر اساس IL-76
نوع دیگری از سکان های عمودی تحت عنوان Conventional Tail یا همان نمونه عادی وجود دارد که کلیه هواپیماهای مسافربری پیشرفته و AWACS های آمریکایی از آن بهره میبرند. در این نوع, سکان عمودی در انتهای بدنه قرار میگیرد و سکان افقی نیر بطور مستقل بر روی بدنه نصب میگردد. حال چنانچه تحت هر شرایطی آنتن رادار از بدنه جدا گردد, تنها بخشی از سکان عمودی آسیب میبیند و با سالم ماندن سکان افقی و Elevator ها, احتمال سالم ماندن هواپیما بسیار افزایش میابد. همچنین در کلیه AWACS های آمریکایی, حداکثر ارتفاع آنتن رادار, معادل 45 الی 50 درصد از ارتفاع کل سکان عمودی میباشد در حالکیه این عدد در IL-76MD AWACS معادل 60 الی 65 درصد است! بنابر این اینگونه میتوان نتیجه گرفت, استفاده از هواپیمای IL-76 در جهت ساخت AWACS کاری بسیار اشتباه و دارای ضریب خطر بالا میباشد.
[External Link Removed for Guests]
Conventional Tail - Boeing E-3 Sentry
نتیجه گیری:
1- هواپیمای IL-76 با توجه به ماهیت و خصوصیات طراحی خود, به هیچ عنوان نمونه مناسبی جهت نصب تجهیزات AWACS و حتی تانکر سوخت رسان هوایی نمیباشد و بهتر است در همان نقش اصلی خود (ترابری/نظامی) باقی بماند.
2- علت جدا شدن رادار و سکان عمودی و بخش اعظمی از بدنه هواپیمای سیمرغ, مطمئنا" برخورد F-5 نمیباشد.
3- همانطور که دوستان گرامی نیز اشاره داشتند, این هواپیما حدود 15 سال در معرض بارش ها و تداخلات جوی بوده است و طبیعتا" سازه اصلی و پوسته در طول این مدت دچار فرسودگی و ایجاد ترک های بسیار کوچک گشته اند. چنانچه این ترک های بسیار کوچک در نقاط حساس (همچون محل اتصال رادار و Empinnage به بدنه) ایجاد گردند, تنها در اثر یک تنش ناخواسته میتوانند مصیبت بار باشند.
[External Link Removed for Guests]
Boeing 737 AEW&C - نیروی هوایی ترکیه
موفق باشید
