روباتهاي داستانهاي علمي و تخيلي چه ربطي به واقعيت دارند؟
آرزوي داشتن يک آدم ماشيني حرف گوشکن که تمام تلاشش را براي خدمت به صاحبش صرف ميکند، مطمئناً به اندازه طول عمر بشر مفت خور و تنبل قدمت دارد! يعني حدوداً تاريخش بر ميگردد به 10 – 12 هزار سال پيش. منتها تا همين اواخر، يعني 30 – 40 سال پيش، بشر هيچ راهي براي رسيدن به اين آرزو پيدا نکرده بود. (و اگر انصاف بدهيم چنين زماني براي "بشر مفت خور و تنبل" زياد هم طولاني نيست!)
روبات ها در داستانهاي علمي و تخيلي (Science fiction) دنبالهي اين آرزو ها هستند، موجوداتي شبيه آدمها، با دو تا دست و دو تا پا و غيره ...
ايزاک آسيموف (Isaac Asimov) شايد معروف ترين داستاننويس علمي تخيلي باشد، او بخش عمدهاي از شهرتش را مديون داستانهايي است که دربار روباتها نوشته است. در داستانهاي آسيموف روباتها موجوداتي پيچيده هستند و کاملا شبيه انسانها ساخته شدهاند.
روي جلد برخي از کتابهاي آسيموف. اين کتاب ها غالبا به فارسي هم ترجمه شدهاند
آيا تا به حال داستاني از آسيموف خواندهايد؟
در اين داستانهاي روباتها صاحب يک مغز بسيار پيچيده "پوزيتروني"[ راستش را بخواهيد خودم هم درست نميدانم منظور ايزاک آسيموف از مغز پوزيتروني چيست ... برويد از خودش بپرسيد!] هستند، آنقدر پيچيده که يک رشته دانشگاهي به عنوان روانشناسي روباتها راه افتاده و خيلي ها متخصص روانشناسي روبات شدهاند. اين مغز پيچيده روباتهابايد سه تا قانون کلي را رعايت کند:
1- به هيچ انساني آسيب نزند
2- تا آنجايي که قانون قبلي اجازه ميدهد دستورات صاحبش را گوش کند
3- تا آنجايي که دو قانون قبلي اجازه ميدهند از خودش مراقبت کند
داستانهايي که پيش ميآيد غالبا حول محور اين سه قانون طلايي ميچرخند ... بشر اگر روزي بتواند اين آرزوي ديرينه را به واقعيت بدل کند مطمئنا از همين سه تا قانون ساده پيروي خواهد کرد.
البته اين قانون ها زياد هم عجيب نيستند، هر اختراعي که بشر انجام ميدهد به طريقي از اين سه قانون پيروي ميکنند، براي مثال همين کامپيوتري که الان پشت آن نشستهايد را در نظر بگيريد:
1 – کامپيوتر شما ( حتي اگر مبتلا به ويروس باشد) نميتواند به شما آسيب بزند، فقط ممکن است گاهي اعصاب شما را خراب کند!
2 – کامپيوتر مطمئنا سعي ميکند حرف شما را گوش کند، منتها براي تداوم اين وضعيت شما هم بايد دست به کار شويد و ويندوز آن را تندتند عوض کنيد!
3 – هيچ کامپيوتري خودش خودش را نابود نميکند ... فقط ممکن است ويندوز آن خراب شود ... که آن هم تقصير ماکروسافت است نه کس ديگري!
روبات هاي واقعي چه شکلي هستند؟
آيا ما هم ميتوانيم يک روبات داشته باشيم؟
يا حتي يکي براي خودمان بسازيم؟
در دنياي واقعي، روباتها کابرد زيادي پيدا کردهاند، از سفر هاي فضايي دور دست گرفته تا کارخانه ها و حتي درون خانه ها. روباتهايي که براي اکتشاف اعماق زمين به داخل آتشفشانها ميروند، روباتهايي که با پيشرفت در پيچ و خم هاي اهرام، راز هاي پنج هزار ساله آنها را آشکار ميکنند، روباتهايي که در کارخانه ها کار ميکنند و ...
يک ربات واقعي در حال کار در کارخانه
عمده ترين کاربرد امروزي روبات ها در کارخانه هاي بزرگ است. جايي که کار يکنواخت هر انساني را خسته و درمانده ميکند، يک ربات ميتواند بدون مشکل ساعتها کار کند. بعضي از کارها ممکن است به انسان آسيب هاي جدي وارد کند، در اين گونه موارد هم رباتهاي پيش قدم ميشوند و به راحتي از پس آن ها بر مي آيند.
رباتهايي که در کارخانه ها کار ميکنند هيچ شباهتي با روباتهايي داستانهاي علمي و تخيلي ندارند، آنها هيچ چيز اضافه تر از آن چيزي که براي کار کردن لازم دارن ندارند، گاهي فقط يک بازو دارند، گاهي چند چرخ براي حرکت کرد ... و کلا قيافه خيلي مضحکي دارند!
در کنار اين رباتهاي کارگر، برخي کارخانه ها و دانشگاه ها روباتهايي شبيه آنچه در داستانهاي علمي و تخيلي خوانديم هم ساخته اند، مثل "آسيمو".
آسيمو روباتي است که ژاپني ها آن را از روي الگوي ايزاک آسيموف ساختهاند، لابد تا به حال شما هم چيزي درباره آسيمو شنيدهايد:
آسيمو مانند انسان رفتار ميکند، راه ميرود و حتي ميرقصد!. اما روباتهايي مانند آسيمو راه بسيار درازي پيش رو دارند و تحقيقات دانشگاهي بايد سالها ادامه پيدا کند تا امسال آسيمو بتوانند در خيابانها به راه بيفتند
يکي از بخشهاي جذاب روبوتيک، مسابقات روبوتيکي است که هر ساله در سراسر جهان برگزار ميشود. بارها تيم هاي ايراني توانستهاند در اين مسابقات رتبه هاي درخشاني کسب کنند. مجموعه مسابقات ROBOCUP[www.robocup.org] که هر سال در يکي از کشور هاي جهان برگزار ميشود مثال خوبي براي اين مسابقات است.
هدف مسابقات ROBOCUP اين است که تا سال 2050 تيم فوتبال قهرمان جهان با تيم فوتبال روبوتي يک مسابقه آبرومندانه برگزار کنند!
هدف جالبي است، نه؟ ... طي چند سالي که اين مسابقات به راه افتاده متخصصان زيادي براي تحقق اين آرزو تلاش ميکنند.
مسابقات روبوکاپ از چندين قسمت مهم تشکيل شده است:
1 – فوتبال سايز متوسط. در اين رشته چهار روبات در تيم با هم فوتبال بازي ميکنند.
2 – فوتبال سايز کوچک. در اين مسابقات زمين کوچکتر است و روباتها هم کمتر هستند.
3 – شبيه سازي فوتبال. در اين مسابقه در حقيقت روباتي شرکت نميکند، بلکه بچه ها با نوشتن برنامه هاي کامپيوتري، توي کامپيوتر با هم مسابقه فوتبال برگزار ميکنند.
4 – مسابقه امداد و نجات. در اين مسابقه روباتها براي نجات جان انسانهايي که در حوادث طبيعي آسيب ديدهاند رقابت ميکنند ... البته هيچ ربطي هم به مسابقه فوتبال سال 2050 ندارند!
