جزئیات ساخت شتابگرها در سازمان انرژی اتمی/ ساخت شتابگر کم ان

[hani1459]

رئیس آزمایشگاه فیزیک شتابگر پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرزی اتمی ایران از تولید شتابگر نوع الکترواستانیکی توسط محققان کشور خبر داد و گفت: این شتابگر الکترواستاتیکی کوچک 200 کیلو الکترون ولت است که کاربردهای زیادی در علوم مختلف دارد.




طراحی و ساخت شتابگر الکترواستاتیکی
دکتر جواد رحیقی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این مطلب گفت: این شتابگر که در پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی طراحی و ساخته شده است، یک شتابگر الکترواستاتیکی کوچک 200 کیلو الکترون ولت است که کاربردهای زیادی در علوم مختلف دارد.
وی طراحی و ساخت شتابگر الکترو استاتیکی با انرژی در محدوده یک تا دو مگاولت را از اقدامات این سازمان نام برد و افزود: این شتابگرها می توانند با ایجاد میدانهای الکتریکی در ذرات انرژی تولید کنند.
رحیقی به کاربردهای این سیستم اشاره کرد و اظهار داشت: این سیستمها به دلیل تاثیری که در علوم مختلف دارد می توانند به عنوان ابزار تحقیقاتی در دانشگاهها و آزمایشگاهها استفاده شود. دانشجویان و محققان می توانند با استفاده از این دستگاه در زمینه آنالیز مواد، تولید نوترون، بمباران نمونه نیمه هادی با ذرات مورد نظر تحقیقات لازم را انجام دهند. همچنین می توانند در زمینه فیزیک شتابگر پروژه هایی را تعریف کنند. به این ترتیب با استفاده از یک وسیله ارزان قیمت می توان پروژه های تحقیقاتی بزرگی را تعریف و اجرا کرد.
رئیس کمیته آموزش طرح بین المللی سزامی با تاکید بر اینکه این شتابگر بیشتر دارای کاربردهای صنعتی است به مهر گفت: از این شتابگر می توان در صنایعی چون متالورژی، پزشکی، انجام واکنشهای هسته ای، آنالیز مواد و انجام پروژه هایی در زمینه فعال سازی با نوترون استفاده کرد.
تلاش برای ساخت شتابگر پر انرژی تر
رحیقی افزایش توان انرژی را از برنامه های توسعه این شتابگر دانست و اضافه کرد: در این زمینه قرار است انرژی دستگاه تا حدود دو مگا ولت افزایش یابد. با اجرای این طرح قادر خواهیم بود شتابگر پر انرژی تری را تولید کنیم.
به گفته وی این شتابگر به زودی در برخی دانشگاهها چون شیراز و شهید بهشتی راه اندازی می شود و دانشگاههای دیگر نیز متقاضی خرید این دستگاه برای تجهیز آزمایشگاه خود هستند.
وی تاکید کرد: ما امیدواریم با اجرای چنین پروژه هایی زمینه لازم برای ساخت شتابگرهای بزرگ و ملی با مشارکت همه دانشمندان فراهم شود. هدف همکاران ما و مسئولین وزارت علوم در دولت قبلی این بود که یک آزمایشگاه ملی شتابگر ایجاد کنیم زیرا کشور ما در این زمینه نیاز و شایستگی فراوان دارد.
دستیابی به دانش فنی ساخت اکثر قطعات شتابگر خطی
رئیس آزمایشگاه "واندوگراف" پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران نیز پیش از این در گفتگو با مهر از طراحی و ساخت شتابگر خطی در کشور خبر داد و گفت: در این پروژه محققان کشورمان موفق به دستیابی به دانش فنی ساخت اکثر قطعات این شتابگر شدند.

دکتر محمد لامعی با بیان اینکه شتابگرهای خطی برای افزایش انرژی الکترونها به کار می روند، گفت: برای این منظور الکترونها در محفظه ای (کاواک) قرار داده می شود و برای انتقال انرژی باید دو مرحله را پشت سر بگذارند. در مرحله اول سرعت الکترونها زیاد می شود و تقریبا به سرعت نور می رسد. در این مرحله انرژی الکترونها به حدود 6 میلیون الکترون ولت می رسد. و در مرحله بعد انرژی الکترونها افزایش می یابد.
وی اجرای مرحله دوم این پروژه را در گرو تامین اعتبارات لازم دانست و اظهار داشت: با اجرای این پروژه ما درصدد دستیابی به دانش فنی شتاب دهنده ای هستیم که بتواند الکترونها را به انرژی در حدود 12 میلیون الکترون ولت برساند. این موفقیت ما را قادر می سازد تا با ساخت کاواکهای (محفظه) بیشتر و گذراندن الکترونها از آنها انرژی الکترونها را افزایش دهیم.
لامعی با تاکید بر اینکه در حال حاضر در حال طراحی و ساخت قسمت اول شتابگر هستیم ادامه داد: در صورت دستیابی به دانش فنی ساخت شتابگرها موفق به طراحی و ساخت دستگاهی خواهیم شد که علاوه بر اهمیتش در دانشهای بنیادی، کاربردهای زیادی در صنعت و پزشکی دارد.
عضو هئیت علمی پژوهشگاه دانشهای بنیادی با بیان اینکه این شتابگر شامل تفنگ الکترونی، محفظه (کاواک) و منبع تولید موج الکترومغناطیسی است به مهر گفت: منبع تولید الکترونها تفنگ الکترونی است که طراحی و ساخت آن به پایان رسیده است. دستگاه مولد موج الکترومغناطیسی با توان 2 کیلو وات ساخته شده است و باید تقویت کننده 2 مگاواتی آن نیز ساخته شود تا بتوان این امواج را داخل کاواک تزریق کرد.
مجری طرح شتابگر خطی به دستیابی به دانش فنی تولید محفظه های شتابگر خبر داد و ادامه داد: با تحقیقات زیاد توانستیم به کیفیت مناسب ساخت کاواک دست یابیم. در حال حاضر کاواکهای ساخته شده 8 سلول دارد. کاواک شتابگر شامل 24 سلول است که ساخت آن در دستور کار قرار گرفته است

منبع مهر