سیبرنتیک

[misam5526]

ظهور، و پیدایش دانش پرشاخه و انبوه سیبرنتیک (Cybernetics) به اواسط سدۀ بیستم میلادی باز‌می‌گردد. با‌آنکه زمینه‌هایی همچون نظریهٔ سامانه‌ها و هوش مصنوعی، در ابتدا، فقط به عنوان زیرشاخه‌هایی از سیبرنتیک شروع به پیدایش و گسترش کرد، کاربردها و ابداعات علمی بعدی در طول قرن گذشته، چنان رشد و اهمّیّتی به آن‌دو داد، که زمینهٔ مادر را تحت‌الشّعاع قرار‌دادند.

انگیزه‌ها و چرایی‌ها

اهمیت و ارزش بسیاری از زمینه‌های علمی نوین در قرن بیست و یکم را باید در جهت‌گیری‌های جدید، مکانیسم‌های تازه، و اهداف نو، به‌ویژه، اشیاء و سؤالات کاملا متفاوت مورد مطالعهٔ آنها، در مقایسه با علوم سده‌های پیشین، جستجو کرد.

در واقع، آنچه سیبرنتیک را از دیگر ساختارها و سیستم‌های علمی متمایز می‌کند، عمل‌کرد آن بر طبق قیدها و خطوط قرمز است، تا اینکه با علل مؤثر شروع کرده، و به معلول‌ها برسد. به عنوان یکی از بهترین مثال‌ها، می‌توانیم به تئوری تکامل اشاره داشته باشیم، که بر طبق آن، فرایند انتخاب طبیعی فقط به حذف و از میان‌برداشتن آنچه که فاقد سازگاری با محیط است می‌پردازد. در مقایسه، خواص، علل، و عواملی که امکانات و موجبات ادامه بقاء و حیات ارگانیسمها را فراهم می‌آورد، بر طبق انتخاب نیست، بلکه، ناشی از تغییرات تصادفی است.

تاریخچه

زمینهٔ گستردهٔ سیبرنتیک به صورت مطالعات بین رشته‌ها و از طریق به‌هم وصل‌کردن زمینه‌های متعدد و گوناگونی همچون سیستم‌های کنترل، نظریهٔ شبکه‌های الکتریکی، منطق ریاضی، پایداری سیستم‌های زیست‌شناسی، پایداری سیستم‌های مهندسی، و علوم اعصاب در طی سال‌های دههٔ 1940 آغاز گردید. با گسترش‌های بعدی، میدان‌های علمی دیگری نظیر سیستم‌های اجتماعی، مردم‌شناسی، نظریه عمومی سیستم‌ها، روان‌شناسی، و معماری و طراحی نیز به آغوش سیبرنتیک در آمدند.

جستارهای وابسته
سیبرنتیک درجهٔ دوم
فلسفه علوم
نظریه سامانه‌ها
نظریه عمومی سیستم‌ها


منابع
سیبرنتیک: کنترل و ارتباطات در حیوانات و ماشین‌ها (انگلیسی)
سیبرنتیک و سیبرنتیک درجهٔ دوم (انگلیسی)
نظریّهٔ عمومی سامانه‌ها، اسکلت علوم