سقوط پيشرفته ‌ترين ماهواره جاسوسي اسرائيل

[Mr.Amirhessam]

اشاره: چندي پيش، آويا با انتشار گزارشي تحت عنوان «چشمان اسرائيل بر فراز ايران» اقدام به بررسي پرتاب ماهواره جاسوسي جديد اسرائيل نمود. در آن گزارش به سقوط ماهواره پيشين اين رژيم اشاره شده بود. مقاله حاضر به نقل از سايت «ديد» كه يك پايگاه تحليلي است، اطلاعات بيشتري در مورد اين موضوع و ابعادرسانه ای آن در اختيار مي‌دهد. بديهي است كه هدف از انتشار مقاله حاضر، روشن شدن ابعاد خبری و سياسي حاكم بر فضاي رقابت‌هاي نظامي در عرصه هوافضا است و ارزش فني مقاله موردنظر نبوده است.



سقوط پيشرفته ‌ترين ماهواره جاسوسي اسرائيل

رويداد

ماهواره اسرائيلي معروف به افق – 6 در آب‌هاي مديترانه سقوط كرد. اين ماهواره به گفته كارشناسان براي زيرنظرگرفتن فعاليت هسته‌اي و موشكي ايران به فضا پرتاب شده بود. محل سقوط ماهواره افق- 6 چند صد كيلومتري بند آشدود اسرائيل در آب‌هاي مديترانه اعلام و علت سقوط آن نقص فني در موشك حامل ماهواره عنوان شده است.

خسارت مالي ناشي از سقوط ماهواره افق- 6 بيش از 50 ميليون دلار برآورده شده است. شائول موفاز، وزير دفاع اسرائيل گفته است كه ماهواره ديگري به جاي افق- 6 پرتاب مي‌شود.

سرلشكر اسحاق بن اسرائيل، رئيس برنامه مطالعات امنيتي در دانشگاه تل آويو و مدير پيشين برنامه موشكي اسرائيل نيز گفت: «سه ماهواره‌اي كه اسرائيل تاكنون در فضا دارد نمي‌توانند بيش از چهار سال به فعاليت ادامه دهند و اين كشور در حال ساخت ماهواره افق -7 و همچنين ماهواره ديگري به نام تچستار است كه نقش رادار را براي ديگر ماهواره‌ها ايفا خواهد كرد و انتظار مي‌رود ساخت اين ماهواره‌ها تا چهار سال ديگر به پايان برسد.»

پيشينه

اسرائيل عملاً در 19 سپتامبر 1988 با پرتاب اولين قمر مصنوعي‌اش به مدار زمين به نهمين كشور دارنده ماهواره در جهان تبديل شد. اين ماهواره، افك (Ofeq) يك (به زبان عبري به معني افق) نام گذاري شد. اين ماهواره توسط راكتي به نام شاويت (Shavit) (ستاره دنباله‌دار) به فضاي بالاي درياي مديترانه پرتاب شد. با اين حال ماهواره مذكور اهداف جاسوسي براي منطقه شرق خاورميانه داشت و چهار ماه بعد از پرتاب سقوط كرد.

آژانس فضايي اسرائيل با هدف ساخت و پرتاب ماهواره‌هاي جاسوسي براي زيرنظرگرفتن فعاليت‌هاي عراق، ايران و سوريه در سال 1982 شكل گرفت و دو سال بعد شروع به ساخت اولين سري از ماهواره‌هاي جاسوسي و راكت‌هاي پرتاب كننده آن كرد. علاوه بر افق -1، اسرائيل در سال 1990 افق-2 را به فضا پرتاب كرد. اين ماهواره نيز سه ماه بعد سقوط كرد. دو ماهواره ديگر اسرائيل نيز كه به ترتيب در سال‌هاي 1991 و 1993 به فضا پرتاب شده بودند به دريا سقوط كردند.

ماهواره بعدي در سال 1995 به نام افق – 3 به فضا پرتاب شد كه مجهز به تجهيزات عكاسي بود اما در سال 2000 به دنبال قطع ارتباط با زمين سقوط كرد. در سال 1998 افق - 4 با راكت شاويت به فضا پرتاب شد كه هنوز قادر است تصاوير واضحي را در هر نوع آب و هوايي به زمين ارسال كند.

ماهواره ديگر اسرائيلي‌ها كه توسط روس‌ها به فضا پرتاب شد ماهواره اروس ا يك (Eros A) در سال 2000 بود كه مشابه افق - 3 ساخته شده بود و هدف از پرتاب آن را فعاليت‌هاي تجاري اعلام كردند.

قوي‌ترين ماهواره جاسوسي اسرائيل در فضا افق- 5 نام دارد كه در 28 مي 2002 به فضا پرتاب شد. تصاوير رنگي اين ماهواره كه توسط دوربين‌هاي بسيار قوي آن گرفته مي‌شود مي‌تواند اشيايي با طول يك متر را در هر كجاي زمين به طور واضح نشان دهد.

ديدگاه‌ها و نظريات

بي‌بي‌سي در گزارشي با اشاره به سقوط ماهواره افق – 6 از قول زير دفاع اسرائيل اعلام كرد: «سقوط ماهواره افق- 6 به فاصله كوتاهي بعد از آن رخ داد كه شليك آزمايشي موشك آرو – 2 اسرائيل در خاك آمريكا كه قرار بود موشكي را در ساحل كاليفرنيا در غرب آمريكا هدف قرار دهد با موفقيت انجام نگرفت».

بي‌بي‌سي ادامه داد: پرتاب ماهواره افق - 6 و سقوط آن همزمان با سفر سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه، به اسرائيل صورت گرفت.

لاوروف كه كشورش بيشترين نقش را در فراهم آوردن فناوري هسته‌اي براي ايران دارد در اين سفر به مقام‌هاي اسرائيلي اطمينان داد كه همكاري هسته‌اي ايران و روسيه تهديدي متوجه امنيت اسرائيل نخواهد كرد. وي از اسرائيلي‌ها خواسته است كه اگر اطلاعاتي در مورد تلاش ايران در جهت دستيابي به جنگ افزار هسته‌اي دارند در اختيار روسيه قرار دهند.

بي‌بي‌سي تأكيد كرد: «تلاش اسرائيل براي گسترش سيستم ماهواره‌اي و ضد موشكي خود همزمان با تلاش مشابه ايران براي توليد موشك‌هاي ميان برد و دوربرد انجام مي‌گيرد به همين جهت هر دو كشور يكديگر را خطر منطقه‌اي مي‌دانند».

اسرائيل همچنين از برنامه هسته‌اي ايران بيمناك است و با متهم كردن ايران به تلاش براي توليد جنگ افزار هسته‌اي، تهديد كرده است كه تأسيسات اتمي ايران را مورد حمله قرار خواهد داد.

ايرنا، خبرگزاري جمهوري اسلامي، نيز از قول منابع اسرائيلي نوشت: هدف از پرتاب ناكام ماهواره افق-6 جاسوسي عليه ايران بود. همچنين قرار بود از آن براي هدايت سلاح‌ها و موشك‌ها و اطلاع از برنامه‌هاي ديگر كشورهاي منطقه نيز استفاده شود.

ايرنا تأكيد كرد: «سرنگوني ماهواره جاسوسي رژيم صهيونيستي به نام افق -6 در درياي مديترانه شكستي براي فناوري اين رژيم به حساب مي‌آيد كه با انتقادهايي نيز روبه رو شده است».

جناح محافظه‌كار رژيم صهيونيستي با انتقال از وزارت جنگ اين رژيم اعلام كرد: «اين وزارتخانه مبالغ هنگفتي براي اين گونه برنامه‌ها هزينه مي‌كند كه اسرائيل نياز به آن ندارد. به ويژه اين كه از دو سال پيش يك ماهواره جاسوسي در مدار زمين قرار گرفته است».

به نقل از اين خبرگزاري سخنگوي رسمي ارتش اسرائيل نيز گفت: «ماهواره افق -6 طرحي مهم و حياتي براي اسرائيل بود كه با قرارگرفتن در مدار زمين مي‌توانست اطلاعات لازم را درباره ايران و مراكز هسته‌اي آن ارسال كند».

وي افزود؛ «آمريكايي‌ها اطلاعات و تصاوير موردنياز اسرائيل را در چارچوب شرايط سياسي خاص در اختيار تل آويو قرار مي‌دهند اما اين گونه اطلاعات و تصاوير براي اسرائيل مناسب نيست و به همين دليل تل‌آويو مي‌خواست از طريق ماهواره افق -6 به طور مستقيم اطلاعات موردنياز را به دست آورد».

با وجودي كه بي‌بي‌سي خسارت ناشي از سقوط ماهواره‌ افق -6 را 50 ميليون دلار برآورد كرد، روزنامه ‌آآرتص اين خسارت را 100 ميليون دلار اعلام كرد و علت سقوط را نقص مرحله سوم راكت شاويت كه يك راكت سه مرحله‌اي است، دانست.

اين روزنامه ادامه داد: «ماهواره افق- 6 كه ساخت جمعي صنايع هوايي اسرائيل بود، شكست مهمي براي آنها به شمار مي‌رود كه اميدوار بودند اين ماهواره بتواند در سيستم هشداردهنده پيشرفته در هنگام حملات موشكي غافلگير كننده به كار ‌رود».

روزنامه جروزلم پست(Jerusalem Post) نيز در گزارشي تأكيد كرد: «سقوط اين ماهواره باعث شوكه شدن دستگاه‌هاي نظامي اسرائيل شده است». اين روزنامه افزود؛ «به دنبال اين حادثه تيم ويژه‌اي براي بررسي علل سقوط ماهواره تعيين شده‌اند».

اين روزنامه از قول وزير دفاع اسرائيل نوشت: «اسرائيل قبل از اين نيز در زمينه پرتاب ماهواره شكست‌هايي داشته است اما درس‌هاي زيادي از آن گرفته و نمي‌توان گفت سقوط افق -6 به اعتبار اسرائيل در زمينه علوم فضايي لطمه بزند. بلكه تنها نگراني مربوط به ناتواني اسرائيل در زيرنظر گرفتن فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران است».

از سوي ديگر، مقام‌هاي اسرائيل امكان دسترسي كشورهاي ديگر به لاشه ماهواره كه در كف دريا قرار دارد را رد كردند. از آنجا كه اگر كشوري تكنولوژي دستيابي به اشياء را در اعماق درياها داشته باشد به آن حد از توانايي رسيده كه خود ماهواره بسازد.

با اين حال رويترز از قول رئيس كميته دفاعي پارلمان اسرائيل اپريم سنه (Sneh Ephrain) نوشت: «صدمات مالي و ناتواني جاسوسي اسرائيل و همچنين خدشه‌اي كه به وجهه اسرائيل در جهان در اثر سقوط اين ماهواره وارد شده غيرقابل قبول است».

ماهواره افق -6 بسيار پيشرفته‌تر از افق- 5 بود و مقامات اسرائيلي پيش بيني كرده‌اند كه جايگزيني آن با ماهواره‌هاي ديگر حداقل 2 سال به طول مي‌انجامد.

رويترز تأكيد كرد: سقوط اين ماهواره شبهه‌هايي را در زمينه توانايي دفاعي اسرائيل نيز ايجاد كرده است چرا كه راكت پرتاب كننده ماهواره به نام شاويت همانند راكت‌هايي است كه اسرائيل براي حمل كلاهك‌هاي مجهز به تسليحات غيرمتعارف ساخته است.

همزماني سقوط افق - 6 و شكست موشك آرو(Arrow) در برخورد به هدف باعث انتقادهاي شديدي از سوي مقامات اسرائيلي شده است كه به ويژه از ناتواني اسرائيل در دفاع از خود نگرانند.

روزنامه هرالد تريبون نيز در تحليلي درباره سقوط ماهواره افق -6 نوشت: «اين ماهواره مي‌توانست ابزار مهمي براي نيروي نظامي اسرائيل باشد كه بتواند وقوع حملات موشكي به اسرائيل را شناسايي كند».

هرالد تريبون تأكيد كرد: «ايران قبلاً با موفقيت موشك شهاب – 3 خود را آزمايش كرد. موشكي كه قادر است به راحتي به اسرائيل پرتاب شود و حتي كلاهك‌هاي هسته‌اي حمل كند كه اين براي اسرائيل خطر بزرگي است».

اين روزنامه از قول مقامات اسرائيلي افزود؛ «با كنار رفتن طالبان در افغانستان و صدام در عراق، ايران در منطقه بي‌رقيب است و با دستيابي به سلاح‌هاي هسته‌اي و موشك‌هاي ميان برد و دوربرد تلاش مي‌كند به يك ابرقدرت منطقه‌اي تبديل شود و از اين طريق برتري نظامي اسرائيل و آمريكا را در منطقه خاورميانه به چالش بكشد. علاوه بر اين اسرائيل با مشكل حزب الله مورد حمايت ايران در مرزهاي شمالي‌اش نيز روبه رو است».

مقامات اسرائيلي نگران مسئله هسته‌اي شدن ايران هستند. از آنجا كه ايران بسيار بزرگ‌تر از اسرائيل است و سايت‌هاي هسته‌اي متعددتري دارد و اين كه آيا اسرائيل قادر به رويارويي است مسئله بسيار حساس و مهمي براي اسرائيل تلقي مي‌شود.

ارزيابي

روز دوشنبه 6 سپتامبر كه براي اسرائيل روز مهمي به شمار مي‌رفت يكي از ماهواره‌هاي پرخرج جاسوسي اين رژيم سقوط كرد. ماهواره افق -6 كه ششمين ماهواره با اين عنوان بود داراي پيشرفته‌ترين تجهيزات جاسوسي بود و انتظار مي رفت مكمل ماهواره افق -5 شود. با اين حال به خاطر نقص فني در راكت پرتاب كننده اين ماهواره در آب‌هاي مديترانه سقوط كرد و اعتراض بسياري را در اسرائيل برانگيخت، در حالي كه بودجه قابل توجهي صرف اين ماهواره جاسوسي شده بود.

اما سقوط اين ماهواره به جز مباحث فني و فضايي بحث‌هاي سياسي را نيز به دنبال داشت. به ويژه اين كه مقامات اسرائيلي هدف از پرتاب اين ماهواره را جاسوسي درباره فعاليت هسته‌اي ايران ذكر كرده بودند. سقوط اين ماهواره درست در زماني رخ مي‌دهد كه بحث‌ها پيرامون فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران به اوج خود رسيده است و در كنار آن مسئله آزمايش‌هاي موشكي ايران نگراني‌هايي را در محافل غربي و اسرائيل برانگيخته است كه ايران را دشمن شماره يك خود مي‌دانند. سقوط ماهواره افق- 6 علاوه بر خسارات مالي آن براي اسرائيل اهميت امنيتي نيز دارد و انتظار مي‌رود اسرائيل نسبت به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران واكنش‌هاي بيشتري نيز نشان دهد. حتي بعضي امكان حملات موشكي به سايت‌هاي اتمي ايران را رد نمي‌كنند.

در كنار سقوط اين ماهواره شكست عمليات ضد موشكي اسرائيل در آمريكا نيز به نگراني‌ها افزوده است. به ويژه اين كه اسرائيل اين عمليات را واكنش مناسبي در برابر آزمايش‌هاي موشكي ايران و احتمال پرتاب موشك‌هاي شهاب- 3 و 4 تلقي مي‌كرد. به هر حال مسئله سقوط اين ماهواره تحت الشعاع رويدادهاي مربوط به مساله هسته‌اي ايران و آژانس قرار گرفت و اظهارنظرهاي انجام شده نيز بيشتر به همين مساله بازگشته است.