الكساندر باباكين
نشريه “بررسي مستقل نظامي”-مسكو
دفاع استراتژيكي جامعه كشورهاي مشترك المنافع با كمبود نظارت دوربرد راداري مواجه است
رياست پيمان آتلانتيك شمالي در سرزمين اعضاي جديد ناتو در بالتيك (لتوني و ليتواني) نه تانكها و نيروي زميني بلكه رادارهاي نيرومند و هواپيماهاي ضربتي را مستقر كرده است. هدف كاربرد هواپيماها مشخص است. ولي بديهي است كه رادارها فقط مخصوص تأمين پروازهاي هواپيماهاي ضربتي ناتو نيستند. از قرار معلوم، برد رادارها از 400 كيلومتر تجاوز نمي كند ولي همين برد كافي است تا موشكهاي باليستيكي كشف و به سيستمهاي ضد موشكي هدف براي نابود كردن آنها داده شود.
نظريات متضاد درباره رادارهاي ناتو در كشورهاي بالتيك وجود دارند. براي مثال، متخصصين نظامي روس معتقدند كه اينها رادارهاي عادي دو منظوره‌اي هستند كه به هواپيمايي جنگي و كشوري سرويس مي دهند.
ولي دكتر افير شوستوف كه طي سالهاي زيادي در مؤسسه پژوهشي ارتباط راديويي دوربرد مشغول ساخت رادارهاي رزمي بوده است، فرض مي كند كه در لتوني رادار مدرنيزه شده‌اي مستقر است كه ميتواند براي پدافند ضدموشكي به كار گرفته شود. بنا بر اين، ناتو كه رادارهاي خود را در كشورهاي بالتيك (و قبلاً در نروژ) مستقر مي كند، مشغول تقويت پدافند ضدموشكي كشورهاي عضو پيمان است كه به طور منطقي بخشي از پدافند ضدموشكي آمريكا مي باشد. البته، اين حق مشروع پيمان است كه از امنيت كشورهاي عضو در برابر به اصطلاح خطر تروريستي ناشي از كشورهاي مطرود و سازمانهاي تروريستي بين‌المللي دفاع كند.
ولي چرا رادارهاي جديد و هواپيماهاي اكتشافي الكترونيكي “آواكس” ناتو بر حريم هوايي و سرزمين روسيه، بلاروسي و كشورهاي ديگر جامعه كشورهاي مشترك المنافع نظارت مي كنند. مي توان فرض كرد كه اين كار براي تأمين امنيت اروپايي ها و آمريكايي انجام گرفته باشد. ولي در اين صورت چرا همزمان با سيستمهاي دفاعي، سلاح هاي تهاجمي هم ايجاد مي شوند كه از نظر قدرت و دقت با سلاحهاي هسته‌اي دست كمي ندارند.
ايالات متحده و ناتو در سال 1999 در يوگسلاوي و در سال 2003 در عراق امكانات “ابر سلاح” را به نمايش گذاشته‌اند. موشكهاي دقيق حامل كلاهك‌هاي نيرومند رزمي از روي ناوها و بمبافكنها بر روي تأسيسات نظامي و غيرنظامي كه توسط سازمانهاي اطلاعات فضايي، راداري و مأموران گماشته كشف شده بود، شليك مي شدند. نظاميان يوگسلاوي و عراق نمي توانستند با اين سلاح “عقلاني” مدرني كه دقت اصابت آن 90% است، مبارزه كنند.
ولي كمپانيهاي نظامي آمريكايي موشكهاي بالدار كامل‌تري را طراحي مي كنند. ايالات متحده به ساخت چند ناو رزمي پرداخته است كه در هر يك از آنها دهها سكوي پرتاب موشكهاي بالدار و ذخيره موشكي در ته كشتي قرار دارد. آمريكاييها مايل‌اند در آينده دهها كشتي ضربتي از اين نوع را داشته باشند كه در صورت لزوم مي توانند همزمان به وسيله صدها موشكي بالدار دقيق به هر كشور جهان ضربه بزنند. اقتصاد و ارتش يوگسلاوي در نتيجه ضربات فقط 200 موشك از اين قبلي طي چند هفته كاملاً فلج شده بودند. مي توان نتيجه كاربرد گسترده‌تر اين سلاحها را پيشبيني كرد. علاوه بر آن، ايالات متحده مشغول طراحي موشكهاي باليستيكي قارهپيماي غير هسته‌اي دقيقي هستند كه مي توانند هر هدفي را در فاصله 10 هزار كيلومتري از بين ببرند.
طبق برآوردهاي كارشناسان نظامي، در جنگ گسترده فرضي با روسيه، اسلحه دقيق ميتواند عليه وسايل اطلاعاتي به كار گرفته شود كه به طور شبانه‌روزي بر پرتاب و پرواز موشكهاي باليستيكي قارهپيما و ماهواره‌ها نظارت كرده و طي ثانيه‌هاي انگشت‌شماري به رياست كشور و ارتش اطلاعات لازم را مي دهند كه بر اساس اين اطلاعات مي تواند درباره وارد كردن ضربه مقابله به مثل تصميم گرفت.
اين همان سپر موشكي-هسته‌اي است كه امنيت روسيه و متحدان آن را در برابر تجاوز تضمين مي كند. اين سپر شامل نيروهاي هسته‌اي استراتژيكي به عنوان عنصر ضربتي؛ سيستمهاي اطلاعاتي استراتژيكي و وسايل اخطار از حمله موشكي، وسايل كنترل فضاي كيهاني، وسايل كنترل حريم هوايي؛ سيستمهاي موشكي ضدهوايي و ضدموشكي و سيستمهاي اداره رزمي است. سيستمهاي نظارت بر فضاي كيهاني و حريم هوايي در سيستم روسي (و آمريكايي) بازدارندگي اهميت كليدي دارند. اگر اين سيستمها نابود شوند، رياست كشور و ارتش نابينا خواهد شد. كشور متجاوز نه تنها با ضربه مقابله به مثل مواجه نخواهد شد بلكه از امكان كاربرد موشكها براي نابود كردن تأسيسات نظامي و صنعتي روسيه بهرهمند خواهد گرديد.
آمادگي رزمي “صيادان الكترونيكي موشكها”
اتحاد شوروي از سالهاي 1960 مشغول ساخت وسايل نيرومند اطلاعاتي و دفاعي رزمي بوده است. يك سرتيپ و فرمانده سابق لشگر رادارهاي مافوق افقي اخطار از حمله موشكي كه نخواست نامش فاش شود، در گفتگو با “بررسي مستقل نظامي” اين سلاحهاي خالص دفاعي را چنين توصيف كرد: “كشور داراي نيروهاي هسته‌اي استراتژيكي تهاجمي، بدون سيستم اخطار از حمله موشكي و بدون تأمين اطلاعاتي نيروهاي مسلح به مردي كور و كر با چماق بزرگ در دست شباهت دارد. معلوم نيست كدام كشور از سلاح هسته‌اي استفاده كرد؟ به چه كسي بايد ضربه زد؟ بنا بر اين، سيستم بازدارندگي هسته‌اي بايد فقط به عنوان مجموعه نيروهاي ضربتي و اطلاعاتي در نظر گرفته شود”. ولي با توجه به وضعيت كنوني ارتش روسيه اين سئوال منطقي بروز مي كند كه آيا در حال حاضر نيروهاي اخطار از حمله موشكي ميتوانند به طور مؤثر متجاوز را كشف كنند و آيا دفاع ضدموشكي مانند سابق از امكان نابود كردن موشكهاي باليستيكي برخوردار است؟
اين سيستم در سالهاي 1990-1985 از بزرگترين كارآيي برخوردار بود. در روسيه شبكه رادارهاي نيروند كشف موشكهاي باليستيكي و اهداف فضايي از راه دور ايجاد شده بود (پچورا، مورمانسك، ايركوتسك در روسيه؛ سكرونده در لتوني، موكاچوو و سواستوپول در اوكراين، گاباله در آذربايجان و بلخش در قزاقستان).
همه رادارهاي ضدموشكي و ضدفضايي به نفع سيستم اخطار مقدم عمل مي كردند. ميدان راداري دائره‌اي بر فراز كشور ساخته شده بود و همه جهتگيري‌هاي موشك‌زا تحت كنترل بودند. تنها شمال شرق كشور تحت پوشش نبود ولي قرار بود رادار بزرگ مافوق افقي ينيسي اين مسأله را حل كند. ليكن ايالات متحده، اتحاد شوروي را به استقرار رادار در اين قسمت كشور بر خلاف قرارداد دفاع ضدموشكي متهم كرده و تعطيلي آن را خواست. تا آن زمان رادار عظيمي كه 220 ميليون روبل ارزشمند شوروي براي آن خرج شده بود، به ميزان 90% ساخته شده بود.
به گفته يك ژنرال عاليمقام وزارت دفاع روسيه، ميخاييل گورباچف دبير كل حزب كمونيست و ادوارد شواردنادزه وزير وقت امور خارجه شوروي، تحت فشار آمريكا عقب نشيني كردند. آنها بودند كه دميتري يازوف وزير دفاع شوروي و طرفداران ديگر رادار را در لاي منگنه گذاشتند. در نتيجه، اين رادار ويران شد. 40 ميليون روبل شوروي براي تجزيه تجهيزات و ساختمان عظيم الجثه لازم شده بود. با اين پول مي شد براي 100 هزار افسر بي‌مسكن، منزل ساخت.
سرگي بويف مدير كل كنسرن “سيستمهاي راديو فني و اطلاعاتي” زماني اطلاع داد كه “رادارهاي نيرومند دفاع ضدموشكي فضايي روسيه، يك نوع كارخانه چندمنظوره در زمينه توليد، تشعشع و پذيرش انرژي الكترومغناطيسي، پردازش “باريك” اطلاعات درباره اهداف در منطقه تحت كنترل فضاي هوايي-كيهاني و انتقال دادهها از اوضاع جاري به صورت همزمان هستند”.
پيچيدگي فني اين رادارها باعث شده است كه در حال حاضر فقط دو كشور جهاني يعني آمريكا و روسيه، قادر باشند آنها را توليد كنند. ما مطلع شده‌ايم كه در روسيه هم اكنون دو موسسه پژوهشي علمي يعني انستيتوي راديو فني به نام “مينتس” و مؤسسه پژوهشي علمي ارتباطات راديويي دوربرد در زمينه رادارها كار مي كنند.
برخي مشخصات اين رادار توسط سرگي بويف چنين توصيف شد: “به علت فراواني فرستنده‌ها (1500-1000 عدد) . گيرنده‌ها (تا 10 هزار عدد) ايستگاههاي راداري نسبتاً ساده “دنپر” از رادار معمولي ضدهوايي 40-30 برابر بزرگ‌تر هستند. ايستگاه راداري دوربرد با شبكه فازدار آنتن، 200-100 برابر بزرگ‌تر است. نيرومندترين ايستگاههاي راداري به اندازه يك شهر 100 هزار نفري نيروي برق و آب مصرف مي كنند”.
زماني يك ژنرال ضدهوايي از يك ايستگاه راداري موشكي-فضايي كشور مستقر در حومه مسكو اظهار نارضايتي كرده و گفت كه يك هزار كارشناس در اين ايستگاه كار مي كنند در حالي كه نيروي ضدهوايي با كمبود افسران روبرو مي شود. ژنرال ضدموشكي در جواب اين رادار را با يك ارتش ضدهوايي دفاع از مسكو مقايسه كرد.
معلوم شد كه در ايستگاه راداري تجهيزات 1.5 برابر بيشتري نصب شده‌اند تا در ارتش كامل ضدهوايي كه در آنجا 50 هزار افسر خدمت مي‌كنند. ژنرال اول از برنامه كاهش نيروها صرف نظر كرد و فهميد ايستگاه راداري در سيستم بازدارندگي استراتژيكي چه نقشي بازي مي كند و دقت داده‌هاي آن چقدر بالاست. در زمان خود نظاميان روس و آمريكايي آزمايش جالبي در زمينه كشف اهداف كوچك در فضاي كيهاني به عمل آوردند. رادار “دون” ما توانست در فضاي كيهاني توپ فلزي با مساحت 10-5 سانتي‌متر مربع را از فاصله 1500 كيلومتر كشف كند.
تا پايان سالهاي 1990 سيستم شوروي اخطار از حمله موشكي از 3 رده وسايل اطلاعاتي الكترونيكي تشكيل شده بود يعني فضايي، مافوق افقي و ماوراي افقي. رده اول دفاع روسي الآن هم ايالات متحده و پايگاههاي موشكي مستقر در خاك آمريكا را كنترل مي كند. ولي فقط رادارهاي زميني اخطار از حمله موشكي مي توانند با استفاده از مشخصات فني خود كشور متجاوز، ابعاد حمله، مسير پرواز موشكها و محل سقوط موشكها را تعيين كنند.
بعد از آن، طي ثانيه‌هاي انگشت شماري تعيين خواهند كرد كه اين پرتاب تكي يا انبوه موشكها بوده است. بنا بر اين، اين رادارها به رياست نظامي-سياسي كشور امكان اتخاذ تصميم در باره نوع واكنش در برابر حمله را مي دهند. به عنوان مثال، واكنش اين سيستم در برابر موشك ژئوفيزيكي كه در زمان خود از خاك نروژ پرتاب شده بود، جالب است. سيستم اخطاري موشكي را كه به صورت عمودي پرتاب شد و از قبل اعلام نشده بود، كشف كرده و مشخص كرد كه اين موشك در خاك روسيه سقوط نخواهد كرد. اين تنها مورد اين نوع فعاليتها نيست.
بنا براين، رادارهاي نيرومند مافوق افقي كه با رادارهاي ضدموشكي تعامل تنگاتنگي دارند، اساسي سيستم اخطار از حمله موشكي را تشكيل مي دهند. در وهله اول به نظر مي آيد كه اين سيستم هم اكنون به طور مطمئن كار مي كند. در سال گذشته موسسه پژوهشي ارتباطات راديويي دوربرد رادار نيرومند “ولگا” واقع در بلاروسي را تكميل كرد كه از زمان شوروي نيمه‌ساخته باقي مانده بود. مي گويند كه عدهاي مي خواستند از تأسيسات عظيم بتني آن براي نگهداري غله و سبزيجات استفاده كنند.
ولي در داخل روسيه از شبكه نيرومند رادارهاي مافوق افقي تنها سه ايستگاه راداري در منطقه پچورا، مورمانسك و ايركوتسك باقي مانده است. رادار بارانويچي مال بلاروس شده و اوكراين رادارهاي سواستوپول و موكاچوو را خصوصيسازي كرد. آذربايجان صاحب نيرومندترين رادار مدرنيزه شده “دريال-او” شد. در نزديكي شهر بلخش واقع در خاك قزاقستان يك رادار ديگر باقي مانده است. لتوني از همه بيشتر پيشرفت كرده و دو ايستگاه راداري روسي در سكرونده را منفصل و منفجر كرد.
بنا بر اين، بخش عمده ايستگاههاي راداري سيستم اخطار از حمله موشكي كه در زمان خود براي ساخت آنها 3 ميليارد روبل پر ارزش شوروي خرج شده بود، به مالكيت خارجي در آمدند. روسيه اوايل سالهاي 1990 از امكانات مالي براي بازسازي زيربناي اطلاعاتي سيستم اخطار از حمله موشكي و نظارت بر فضاي كيهاني برخوردار نبود. گفتني است كه رادارهاي نيرومند مافوق افقي از نظر مشخصات رزمي خود مي توانند بر جهازهاي فضايي نظارت كنند كه در فضاي دور زمين قريب به 30 هزار عدد از آنها وجود دارد.
ماهواره‌هاي كهنه، پاره‌هاي موشكها و زباله ديگر فضايي براي موشكهاي حمل كننده و ايستگاههاي مداري بسيار خطرناك است. بنا بر اين، سيستم كنترل فضاي كيهاني دربرگيرنده مركز نظارتي، رادارهاي كشف اهداف فضايي “كرونا” در نزديكي ايستگاه “زلنچوكسكايا” در شمال قفقاز و شهر ناخودكا، مجتمع بصري -الكترونيكي “اوكنو” براي كشف جهازهاي فضايي واقع در مدار بالاي فضايي مستقر در تاجيكستان، سيستمهاي راديو فني كشف امواج و رادارهاي نيرومند ضدموشكي و اخطاري است.
روسيه به منظور حفظ سيستم واحد نظارت بر فضاي كيهاني و اخطار از حمله موشكي مجبور شد با همه كشورهاي مستقل مذكور قرارداد امضا كند. روسيه بابت اجاره رادارها و دريافت اطلاعات از آنها مجبور است مبالغ زيادي بپردازد.
براي مثال، هر سال 7 ميليون دلار به آذربايجان پرداخت مي شود. به عقيده كارشناسان، استفاده از ايستگاههاي راداري واقع در خاك كشورهاي ديگر بايد موقت باشد زيرا اين وضع براي امنيت ضدموشكي روسيه منفي است. سيستمهاي اخطار از حمله موشكي و نظارت بر فضاي كيهاني روسيه به حسن نيست دولتهاي دوست ولي باز هم خارجي وابسته شده است. هيچ ضمانتي نيست كه اطلاعات از رادارهاي خارجي به طور پايدار به ستاد نيروهاي فضايي، رياست وزارت دفاع، ستاد كل و فرمانده كل قوا برسد. ممكن است روزي از روزها اين رادارها در نتيجه اختلافات بين دولتها خاموش شوند. در اين صورت روسيه بدون ضربه موشكهاي باليستيكي و بالدار در نقش غول نابينايي با چماق موشكي و هسته‌اي در دست قرار خواهد گرفت. سپر موشكي هسته‌اي ما بدون تأمين اطلاعاتي، اهميت سياسي و دفاعي خود را از دست خواهد داد.
چطور مي توان از خود در برابر حمله هوا-فضايي دفاع كرد؟
وضعيت جاري در سيستم اخطاري و در كل پدافند موشكي و فضايي، ايجاد پدافند ملي هوايي-فضايي كشورمان را ايجاب مي كند. در سال 1993 فرمان ويژه رئيس جمهور روسيه در اين مورد صادر شده بود. ولي بحث درباره اين برنامه پرهزينه‌ها تا كنون باعث اتخاذ تصميمات مشخص و مستدل نشده است. قبل از همه سئوال اين است كه كدام وسايل و تسليحات ميتوانند به مردم روسيه ضمانت 99.9 درصدي بدهند كه ضربه ناگهاني موشكي-هسته‌اي يا به وسيله سلاحهاي دقيق رخ ندهد؟ در حالي كه ما مشغول بحث بوديم، در سالهاي 1980 در آمريكا 70% نيروهاي مسلح به وسايل حمله هوا-فضايي اختصاص يافته بود. ما تا سالهاي 1990 80 هزار دستگاه تانك توليد كرديم ولي با فروپاشي كشور واجد به جمهوري‌هاي مستقل، سيستم نيرومند اخطار از حمله موشكي از بين رفت.
و حالا ما بحث مي كنيم پدافند هوا-فضايي ايجاد شود يا خير و بر چه اساسي ايجاد شود. ولي در ايالات متحده مدتهاست كه سيستم ملي پدافند هوا-فضايي فعاليت مي كند و حالا پدافند ضدموشكي ملي به عنوان عنصر اصلي آن ايجاد ميش.د. روسيه هم بايد درباره مسلح ارتش و ساخت سيستم دفاعي خود تصميم بگيرد تا مانند يوگسلاوي تجزيه نشود.
درست است كه ساخت رادارهاي نيرومند اخطار از حمله موشكي، هزينه زيادي بر مي دارد و مي تواند سال ها طول بكشد. در دوران شوروي فقط يك رادار ظرف 5 سال ساخته شده بود كه بدين وسيله همه ركوردها را شكستند. بنا بر اين، در حال حاضر استفاده از رادارهاي واقع در كشورهاي مستقل مشترك المنافع، مقرون به صرفه است. ولي اين رادارها كهنه شده و ساختار آنها يكسان نيست. سازگاري آنها با رايانه‌هاي مدرن روسي براي پردازش اطلاعات ضعيف است. صلاح است در آينده نزديك اين رادارها براي استفاده بعدي مدرنيزه شوند. ولي به اين منظور بايد قراردادهاي جديدي با دولتهاي ديگر منعقد شوند چرا كه در غير اين صورت اسرار و نوآوريهاي فني ما مي توانند به راحتي به خارج فروخته شوند.
با توجه به امكانات مالي كشور، صلاح است پدافند هوا-فضايي بر اساس وسايل فعلي اخطار از حمله موشكي و نظارت بر فضاي كيهاني و رادارهاي دوربرد ضدموشكي ساخته شود. ولي استفاده از اين سيستمها بايد جامع باشد. اختلافات بين نهادي باعث مي شود كه از رادارهاي اخطار از حمله موشكي براي كنترل فضاي هوايي استفاده نشود. اين رادارها بعد از كشف هواپيماها، آنها را مشايعت نكرده و به مراكز فرماندهي ضدهوايي اطلاعات نمي دهند و فقط مراقب جهازهاي فضايي و موشكها هستند. در پدافند آينده هوا-فضايي همه هواپيماها و هلي كوپترهاي كشف شده براي اقدامات بعدي تسليم پدافند ضدهوايي خواهند شد كه اين كار از نظر اقتصادي مقرون به صرفه است.
پژوهشگران انستيتوي راديو فني “مينتس” وسيلهاي براي كاهش شديد بهاي رادارهاي غول پيكر را پيدا كرده‌اند. قبلاً بهاي ساختمان و وسايل مهندسي، 50% بهاي اين ايستگاهها را تشكيل مي دادند. و حالا “رادار ساخته شده در كارخانه” ايجاد شده است. همه سيستمهاي پيچيده در كانتينرهاي ويژه نصب مي شوند و بناها فقط محوطه وي/هاي را تهيه مي كنند. كانتينرها نصب مي شوند، به وسيله كابل با هم مرتبط مي شوند و رادار براي كار به نفع نيروهاي مسلح روسيه آماده مي‌شود.
علاوه بر آن، خوب بود اگر رده دفاعي اطلاعات راداري ماوراي افقي فضاي هوايي و كيهاني احيا شود. در مرحله نهايي دگرگونسازي كه اواخر سالهاي 1980 صورت گرفت، در اتحاد شوروي گويا طبق دستور از ماوراي اقيانوس، مخالفت با اين گونه رادارها بروز كرد. سازندگان اين رادارها را از انيستيتوي راديو فني چيزي شبيه به دزد و خرابكاري اعلام كردند كه بر اساس ملاحظات مغرضانه خود رادارهاي عظيم و بي مصرف را ساختند. فرانتس كوزمينسكي طراح كلي اين رادارها از كار در اين مؤسسه پژوهشي بركنار شد.
تعقيب ناعادلانه باعث مرگ زودرس اين دانشمكند بااستعداد روس شد در حالي كه او به حل مسايل فني در زمينه ساخت رادارهاي ماوراي افقي نزديك شده بود. در همان حال در ايالات متحده و كشورهاي ديگر اين رادارها ساخته مي شدند. در حال حاضر همه دانشمندان جهان با نقطه نظر ج. تومسون طراح كل آمريكايي رادارهاي ماوراي افقي موافق هستند كه “رادارهاي ماوراي افقي، يكي از بزرگترين دستاوردهاي راداري بعد از جنگ جهاني دوم است”.
در روسيه با وجود نفي اين گونه رادارها، عدهاي از دانشمندان و طراحان به كار كوزمينسكي ادامه دادند. همانا دانشمند روس، كاشف اين پديده منحصر به فرد بود. در حال حاضر روسيه هم از اين گونه رادارها برخوردار است. طبق اطلاعات كارشناسان نظامي، رادارهاي ماوراي افقي كه نسبتاً ارزان هستند و در باند امواج كوتاه كار مي كنند، از نظر معيار “كارايي-هزينه” ميتواند در پدافند هوا-فضايي به خوبي مورد استفاده قرار گيرد. مي توان پرده اسرار را برداشته و گفت كه اين گونه رادارها بر اساس سفارش وزارت دفاع روسيه ساخته ميشوند.
يك چنين راداري منطقه 900 تا 3000 كيلومتري را زيرنظر دارد. يك كارشناس به “بررسي مستقل نظامي” گفت كه “اگر چند رادار درست مستقر شوند، آنها مناطق عظيم مجاور با روسيه را كنترل كرده و پروازهاي موشكها و هواپيماها را كشف خواهند كرد”. اين رادارها مي توانند مناطقي را هم كنترل كنند كه در دسترس رادارهاي مافوق افقي نيستند. البته، رادارهاي ماوراي افقي از دقت پايين‌تر تعيين مشخصات اهداف برخوردارند تا رادارهاي مافوق افقي. ولي به عقيده كارشناس ما، اين رادار، وسيله مؤثر كشف اطلاعات و هشدار از حمله هوا-فضايي است.
سيستم مؤثر اخطار از حمله موشكي به موقع حمله موشكي-هسته‌اي به روسيه را و جامعه كشورهاي مستقل مشترك المنافع را كشف كرده و اطلاعات خود را به رياست نظامي-سياسي كشور و وسايل رزمي پدافند ضدموشكي واگذار خواهد كرد. اين وسايل مدتها پيش ايجاد شده و مطابق با قراردادهاي بين المللي امنيت قبل از همه منطقه اداري-صنعتي مسكو را تأمين مي كنند. رادارهاي نيرومند با دقت بالا، ضدموشكهاي سيستم A-135 را هدايت مي كنند كه در ميادين آزمايشي با استفاده از اهداف باليستيكي مورد آزمايش قرار گرفته است.
احتمال نابود كردن كلاهك موشك قبل از انفجار بسيار قوي است. ولي شرايط رقابت بازاري باعث شد كه اين سلاحهاي دقيق روسي از رقيبان داخلي برخوردار شود كه در نمايشگاههاي بين‌المللي و داخلي تبليغ مي شوند.
نظاميان و محققان نامدار تأكيد مي كنند كه مجتمع‌هاي موشكي ضدهوايي كه الآن وجود دارند و ساخته مي شوند، مي توانند با همه انواع موشكهاي باليستيكي غير استراتژيكي مبارزه كنند. ولي خود سازندگان آنها هم مي گويند كه اين اسلحه مي تواند فقط قسمت رزمي موشك مهاجم را در هوا منفجر كنند. بعد از اين انفجار بعيد نيست كه محتويات خطرناكم ميكروبي، شيميايي و غيره در هوا به فاصله‌هاي زيادي پخش شود. در حال حاضر حتي براي غيرمتخصصين روشن است كه ضدموشك هاي آزموده A-135 و مدلهاي جديد و مدرنيزه شده آنها با كارآيي بيشتري مي توانند با موشكهاي باليستيكي مبارزه كنند. آزمايشات در زمينه وسايل رزمي ضدهوايي مي توانند گران تمام شوند. بنا براين، وزارت دفاع و ستاد كل ضمن ايجاد پدافند هوا-فضايي بايد موثرترين وسايل مبارزه با موشكها را تعيين كنند.
در جهان معاصر تعداد فزاينده كشورها از فنآوريهاي موشكي-فضايي برخوردار ميشوند. قدرتهاي اصلي جهاني مصرانه انواع پيچيده موشكها و هواپيماهاي هيپرصوتي را براي فعاليت در فضاي كيهاني و هوايي طراحي مي كنند. به احتمال قوي، در روسيه هم برخورد با دفاع ملي مورد بازنگري قرار خواهد گرفت. قبل از همه بايد از دفاع موشكي-فضايي كه دربرگيرنده سيستم اخطار از حمله موشكي، سيستم نظارت بر فضاي كيهاني و پدافند ضدموشكي است، پدافند مطمئن هوا-فضايي كشور را به وجود آورد. بقيه نيروها، نيروي دريايي و هوايي از اين سيستم و كل كشور دفاع خواهند كرد.
[External Link Removed for Guests]