يکي از شرايط اساسي مطالعه ، تمرکز حواس است .
معمولاً دانش آموزان ، والدين يا معلمين از عدم تمرکز حواس شاگردان شکوه مي کنند و همين امر باعث ايجاد افت تحصيلي در بين دانش آموزان ايراني شده است .
1- دانش آموز بايد قبل از ورود معلم به کلاس ، آمادگي رواني و عصبي داشته باشد ، در غير اين صورت در تمرکز حواس خلل ايجاد مي گردد .
2- پنج دقيقه قبل از شروع درس ، دانش آموز بايد ساکت و آرام باشد تا تمرکز لازم به وجود آيد .
3- والدين و اولياء مدرسه بايد مدرسه و منزل را براي دانش آموز به صورت محيطي خوش آيند ، آرام بخش و شادي آفرين در آورند .
شيوه هاي مطالعه
الف – پيش خواني و پس خواني :
يعني دانش آموز هميشه يک درس از معلم جلوتر باشد تا آمادگي ذهني براي فراگيري درس ايجاد گردد و بعد از فراگيري هر درس توسط معلم يک بار ديگر آن را مطالعه کند .
ب – سوال کردن :
بايد درس را به شيوه سئوالي مطرح کرد و پرسش ها را از خود پرسيد .
ج – خط کشيدن زير مطالب مهم :
قابل ذکر است که نبايد خط کشيدنها بيش از ده درصد مطالب هر درس باشد .
د – تکرار مطالب مهم :
بايد بعد از مطالعه درس ، مطالب مهم را از حفظ تکرار کرد .
مقدمات مطالعه
1- براي مطالعه ، فقط يک مکان انتخاب شود و آن مکان تغيير نکند .
2- در محيط مطالعه عواملي که باعث پرت شدن حواس مي شود ، نباشد . مثلاً کتاب غير درسي ، روزنامه ، عکس و ... .
3- محيط مطالعه آرام باشد .
4- در حين خستگي مطالعه نکنيد .
بهداشت مطالعه
1- هوا و نور :
کيفيت هواي تنفسي هم از نظر ايجاد نشاط و هم از لحاظ فراهم آوردن موجبات کسالت خيلي مهم است . تنفس در اتاق در بسته که هوا به قدر کافي در آنجا وجود ندارد ، کار درستي نيست .
2- جهت تابش نور :
نور بايد از سمت چپ ، بالا و با زاويه تقريبي 45 درجه به کتاب و کاغذ بتابد . زيرا اگر از سمت راست بتابد ، خصوصاً هنگام نگارش ، باعث ايجاد سايه دست بر روي کاغذ مي شود که در ديد اشکال ايجاد کرده و در نتيجه باعث خستگي چشم مي شود .
3- استفاده از نور غير مستقيم :
بهترين نور براي مطالعه و کار ، روشنايي معمولي اتاق است که در هواي روشن به وسيله نور غير مستقيم ايجاد شده باشد .
4- فاصله مناسب چشمها با کتاب يا کاغذ :
يک چشم سالم از فاصله 30 سانتي متري مي تواند حروف کتاب را تشخيص دهد . اگر از اين فاصله قادر به خواندن نيستيد به پزشک مراجعه نمائيد .
5- نوع مرکب يا خودکار :
بهترين رنگها ، رنگ آبي و مشکي است که فشار کمتري به چشم وارد مي کند و مانع خستگي مي شود . رنگهاي قرمز ، سبز و ... ديد را مشکل و باعث خستگي چشم مي شوند .
6- استراحت متناوب چشمها :
براي هر ساعت مطالعه يک ربع تا بيست دقيقه استراحت مفيد لازم است . اين استراحت نه تنها براي چشم بلکه براي مغز هم فرصت مناسبي است که يادگيري خود را مرور کند . در زمان استراحت بايد به فاصله دور و بدون توجه و دقت نگاه کرد ، اين کار باعث تنوع و تمدد اعصاب نيز مي شود .
7- يکنواخت بودن نور محيط :
نورهاي محيط خصوصا اگر در زاويه ديد چشمهاي شما هستند بايد يکنواخت باشد . يکي از معايب استفاده از چراغ مطالعه اين است که تمرکز نور به سطح کتاب و تاريکي نسبي محيط اطراف باعث خستگي زودرس چشمها مي شود .
8- وضع نشستن به هنگام مطالعه :
وضع نشستن براي افرادي که زياد مطالعه مي کنند بسيار مهم است . نبايد به صورت خميده و يا در طرفين مطالعه نمود ، چون به تدريج باعث تغيير ستون فقرات مي گردد ؛ ستون فقرات به هنگام مطالعه بايد راست باشد ، بايد ضمن مطالعه و در وقتهاي استراحت چشمها و وضع نشستن خود را تغيير داده ، مختصري حرکت نماييد تا از رکود خون در پاها جلوگيري شود . مطالعه در حال دراز کشيدن براي چشم مناسب نيست چراکه روشنايي کتاب تامين نمي شود و خستگي زودتر فرا مي رسد همچنين مطالعه در وسط روز رو به شمال مناسب نيست زيرا نور بيشتر يا کمتر از حد طبيعي به چشمها مي رسد .
9- مطالعه موقع حرکت :
مطالعه هنگام راه رفتن به علت تکان ، حرکت و تغيير دائمي فاصله چشمها تا کتاب باعث خستگي و ضعف چشمها مي شود .
10- نور لامپهاي مهتابي :
به علت داشتن نوسان ، چندان مناسب نيست و بهتر است به جاي استفاده از يک منبع نوري از چند چراغ استفاده نمود . نور نبايد نوسان داشته باشد تا روشنايي محل مطالعه يکسان بماند .
11- تعيين اوقات و برنامه منظم براي مطالعه :
اگر مطالعه در ساعات معيني از شبانه روز انجام گيرد ، آمادگي ذهني و بدني به هنگام مطالعه را مي کاهد ، مگر اينکه زمان مطالعه کوتاه مدت باشد .
12- صرف غذا و مطالعه :
بلافاصله پس از صرف غذا نبايد مطالعه نمود ، زيرا به علت شروع فعاليت دستگاه گوارش پس از خوردن غذا و هجوم خون به معده و احشاء داخلي ، از ميزان جريان خون در مغز کاسته مي شود و آمادگي براي مطالعه کاهش مي يابد .
13- تنفس هنگام مطالعه :
انجام حرکات تنفسي متناسب در مطالعه بسيار مهم است . تنفس اگر نامنظم باشد ، به تدريج باعث کاهش اکسيژن خون و ايجاد حالت خواب آلودگي مي شود و در نتيجه از آمادگي ذهني براي مطالعه مي کاهد .
14- آرامش فکري :
در هنگام مطالعه بايد از اشتغالات ذهني و عصبانيت جلوگيري نمود . اضطراب و ناراحتي باعث از بين رفتن تمرکز حواس مي شود و حافظه کساني که داراي اضطراب و عصبانيت هستند ، به طور محسوسي از افراد عادي کمتر است .
15- ورزش و مطالعه :
يکي از مشکلات اساسي در مطالعات طولاني اختلال در جريان خون است . افرادي که ساعت زيادي در شبانه روز به مطالعه مي پردازند بايد فعاليت و حرکات عضلاني کافي داشته باشند . چرا که در افراد پرمطالعه ، خون بيش از همه جا ، در مغز و کاسه سر گردش کرده و اختلالاتي در گردش خونشان به وجود مي آيد .
منبع : تبيان