ادامه ساخت «جنگنده شفق» همچنان در دستور کار ایران است

[Sami 1993]

منبع میلیتاری :

[mm1990]

جناب sami1993‎ ‎؛ در تصاویر و ماکتهایی که از شفق دیده شده طراحی بال هواپیما در دو نوع مختلف مشاهده شده است؛ یکی متمایل به عقب است(تصویری که شما قرار داده اید) و در مدل دیگر با زاویه عمود نسبت به بدنه قرار دارد؛ کدام یک از این دو طراحی قدرت مانور بالاتر و سطح مقطع راداری کمتری دارد؟

[Sami 1993]

DR.MILAD

می توانید علت تفاوت را در مقاله زیر که منبع آن میلیتاری است بیابید :

از اینتگرال تا شفق، M-ATF و ویتیاژ 2000

در سال 1993، Mukhamedov Fatadin Abdurahmanovich (که احتمالا روسی تر شده محدف فتح الدین عبدالرحمانویچ هست) دو اختراع را با موضوع هواپیمای مسافربری با ظرفیت بالا و همچنین یک هواپیمای آموزشی دو موتوره را به ثبت رساند. وجه اشتراک طراحی این دو هواپیما بخش دایره ای شکل مرکزی در بدنه هواپیما بود.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]


در حقیقت کار بر روی این نوع طرح آیرودینامیکی یعنی استفاده از صفحه دایره ای شکل در بخش مرکزی هواپیما که توسط گروه Mukhamedov با نام Integral شناخته می شود، از سال 1985 بر روی پروژه های مختلف شروع شده بود.
Mukhamedov در سال 1993 شرکت Eurasia را که امروزه OKB Mukhamedova نامیده می شود، بنا نهاد. این شرکت اولین پروژه خود که از پیکربندی آئرودینامیکی Integral استفاده میکرد، یعنی Eurasia-700 با ظرفیت حمل 700 مسافر را در نمایشگاه هوایی Le Burget 1993 برای اولین بار به نمایش در آورد .

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

در سال 1995 در نمایشگاه دوبی برای اولین بار مطالعه بر روی هواپیمای نظامی که از طرح آیرودینامیکی Integral استفاده می کند، معرفی شد.
در سال 1998 یک مقاله یک صفحه ای در مجله آلمانی Flieger Revue در رابطه با طرح هواپیمای آموزشی Integral (M-AT) منتشر شد. در این مقاله این هواپیما با پروژه های رقیب برای تولید هواپیمای آموزشی یعنی MIG-AT و Yak-130 مقایسه شده بود و اشاره شده بود که حداقل روی کاغذ، پروژه هواپیمای آموزشی مبتنی بر طرح اینتگرال که از یک موتور RD-33 استفاده می کند برتر از دو هواپیمای دیگر است.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

اندکی بعد در سال 1998 جت آموزشی شفق (M-AT/XXI) در ایران مشاهده شد، همچنین یکی از تصاویر، مدلی از شفق را با ورودی هوای شکمی (Ventral Intake) به سبک ورودی هوای هواپیمای F-16 نشان می داد.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

آنگونه که شرکت OKB Mukhamedov اعلام کرده است، طی سال های 1994 تا 1999 گروه OKB، پروپوزال فنی و طراحی مقدماتی یک هواپیمای آموزشی با نام M-AT/XXI را توسعه داد و ماکتی در اندازه واقعی از این هواپیما ساخت و شروع به تولید مستندات طراحی نمود. این پروژه در حقیقت همان جت آموزشی بود که در ایران با نام شفق شناخته می¬شود. گروه Mukhamedov نیز از هر دو نام M-AT/XXI و Shafagh برای معرفی این پروژه استفاده کرده است.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

همانطور که گفته شد، هواپیمای آموزشی شفق یا همان M-AT/XXI از پیکربندی آئرودینامیکی جدید Integral بهره می برد که به هواپیما اجازه پرواز پایدار و کنترل پذیری را در زوایای حمله زیاد می داد. همانطور که گفته شد، به گفته Mukhamedov رئیس دفتر طراحی OKB این شرکت و محققانش از سال 1985 در حال توسعه پیکربندی Integral بوده اند. طی این مدت آزمایشهای آئرودینامیکی متعدد و نسخه های متنوعی از این پیکربندی این حقیقت را تائید کردند که این طرح آئرودینامیکی می تواند برای انواع هواپیما مورد استفاده قرار گیرد.

مهم ترین مشخصه طرح یا پیکربندی Integral عملکرد بالای هواپیما در زاویه حمله بالا می باشد که این ویژگی در نتیجه شکل بهینه هواپیما بخصوص اجزای متقابل سازه یعنی پنل های بال، بخش دایره ای شکل مرکزی، و قسمت های امتداد یافته بالها و بدنه هواپیما می¬باشد. بخش امتداد یافته بال و بخش دایره ای شکل مرکزی به همراه اسلت های متحرک واقع در لبه جلویی این بخش (Leading Edge Slats)، به هنگام افزایش زاویه حمله با فراهم آوردن جریان آشفته، موجب کاهش ملایم ضریب نیروی بالابرنده (نه به صورت تغییر سریع و ناگهانی) شده و پدیده واماندگی در روی پنل های بال را جبران می کند. هر چه زاویه حمله افزایش یابد، نقش بخش دایره ای شکل مرکزی افزایش می یابد. این بخش باعث کاهش ملایم ضریب نیروی بالابرنده با افزایش زاویه حمله تا 50-60 درجه می شود.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

مشخصات شفق (M-AT/XXI):

[External Link Removed for Guests]

البته در برخی منابع روسی تصاویر شفق یا M-AT/XXI با نام درنا نیز منتشر شده است، در دو تصویر اول زیر عبارت "هواپیمای آموزشی درنا" به زبان روسی مشاهده می شود :

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

گزارش Jane’s در سال 2008 از آخرین گزارش های رسمی منتشر شده درباره پروژه شفق می باشد. بنابر گزارش Jane’s پروژه هواپیمای شفق توسط مجتمع دانشگاهی هوایی تهران که بخشی از دانشگاه صنعتی مالک اشتر دنبال می شد. طراحی این هواپیما بر مبنای نیازهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و پروپوزال های اولیه ای که گروه Mukhamedov ارائه داده بود انجام شد. آزمایش های تونل باد مدلی از این هواپیما در مقیاس یک هفتم در تهران با ساخت مدلی در ابعاد واقعی ادامه پیدا کرد. نصب ارابه فرود، سیستم های هیدرولیکی و آویونیکی تا اواخر سال 2002 در جریان بود. سال 2008 به عنوان زمان پایان ساخت اولین پروتوتایپ هدف گذاری شده بود. بنابر گزارش های رسیده در سال 2005 برخی تغییرات در طراحی این هواپیما از جمله ورودی هوای شکمی مشابه آنچه در F-16 دیده می شود در نظر گرفته شد. در نمایشگاه هوایی دسامبر 2006 در ایران، مقامات رسمی اعلام کردند که هیچ قصدی برای ساخت پروتوتایپ واقعی از این هواپیما وجود ندارد.

طی سال های اخیر بار دیگر حداقل در سه مورد گزارش های رسمی به نقل از مقامات رده بالای نیروی هوایی و صنایع دفاعی مبنی بر ساخت جت آموزشی منتشر شده است.
سه سال پیش فرمانده نیروی هوایی اعلام نمود که این نیرو به همراه وزارت دفاع، در حال ساخت جت آموزشی کوثر می باشند.
اواخر سال گذشته نیز پس از اعلام ساخت موتور توربوفن برای پهپاد، اعلام شد تا سه سال آینده هواپیمای جت آموزشی ساخته می شود.
در آخرین گزارش، طی روزهای گذشته اعلام شد که نیروی هوایی و وزارت دفاع قرار دادی را برای ساخت یک هواپیمای آموزشی دو نفره و یک جنگنده جدید امضا کرده اند.
هر چند گزارش رسمی مبنی بر اینکه سه خبر فوق در رابطه با یک پروژه واحد است، منتشر نشده است، ولی با درصد اطیمنان بالایی می توان نتیجه گیری نمود که این سه خبر پیرامون یک پروژه منتشر شده است. همچنین بر مبنای گزارش تصویری مشاهده شده از تلویزیون ایران گفته می شود که جت آموزشی کوثر، همان هواپیمای آموزشی شفق یا هواپیمایی بر مبنای همان پروژه می باشد.


MIG-I-2000، M-ATF و ویتیاژ 2000

در سال 1998 ، Jane’s تصاویری را منتسب به پروژه Mikuyan-I-2000 را منتشر کرد که به نظر می رسید این تصاویر در واقع نمونه جنگنده تک سرنشینه طرح Integral که Integral-2010 نامیده می شد، باشد.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

در سال 2010 اختراعی برای Integral-2010 ثبت شد که در آن جهتگیری بالها به سمت عقب کمی بیشتر شده بود و تفاوت های اندکی نیز در LERX ایجاد شده بود. در ایران این طرح با نام M-ATF-2010 شناخته می شود.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

در سال 2002 ، Andrei Yourgensen در مقاله ای در مجله روسی Air Fleet ، طرح ویتیاژ-2000 (Vityaz-2000) را معرفی نمود که نمونه تکامل یافته ای از Integral-2010 بود.

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]

در آن سال ها روسیه به دنبال توسعه جنگنده تاکتیکی با سرمایه گذاری مشترک بود که بتواند جایگزین تعداد زیادی از هواپیماهایی شود که بایستی به دلیل اتمام عمر عملیاتیشان در دهه 2000 با جنگنده ای جدیدتر جایگزین شوند. بررسی ها نشان می داد تعداد 20000 هواپیمای تاکتیکی با وزن برخاست بین 10 تا 20 تن همچون MIG-21، MIG-23، MIG-29، A-4، F-16، Mirage-III، Mirage-F1، Mirage-2000، J35 Darken، J37 Viggen،Gripen J-39 ، J-6 و J-7 به تولید انبوه رسیده است که حدود یک سوم آن ها می بایست تا سال 2005 با هواپیماهای جدید جایگزین شوند.
در حالی که آمریکا جنگنده نسل پنجم F-22 را ساخته بود، روسیه پروژه هایی را انجام داده بود که می توانستند پایه علمی و فنی برای توسعه یک جنگنده نسل پنجم باشند. صنایع هوایی تحقیقاتی را برای تحلیل پیکربندی آئرودینامیکی جدید در هواپیماهایی همچون هواپیمای دارای کانارد MIG-1.44 و سوخو 47 انجام داد.
طی سال های 1994 تا 2000 دفتر طراحی OKB Mukhamedov تحقیقات جداگانه ای را انجام داد تا دریابد که هواپیمای نسل پنجم بایستی به چه شکل باشد و همچین جنگنده ای چه مشخصه های اصلی را باید داشته باشد. این پروژه به طرح Vityaz-2000 منتهی شد. این جنگنده می توانست مورد علاقه بازار داخلی روسیه، کشورهای همسود و دیگر بازارهای خارجی باشد.



Vityaz-2000 نیز از یک ویژگی اساسی جدید که همان پیکربندی آئرودینامیکی طرح Integral بود بهره می برد. اما ویتیاژ-2000 تفاوت آئرودینامیکی مهمی با هواپیمای آموزشی مبتنی بر طرح Integral دارد و آن برخورداری از المان های کنترل مستقیم نیروی بالا برنده می باشد. این المانها پنل های بال ذوزنقه ای شکل هستند که در طرح Vityaz-2000 امکان چرخش حول محوری که آن را به بدنه و بخش دایره ای شکل متصل می کند را دارند. این نوع از پنل های بال حرکت زاویه ای و طولی هواپیما را از یکدیگر جدا نموده و به هواپیما امکان می دهد، چرخش های Pitch یعنی حول محور عرضی هواپیما را بدون تغییر در نیروی بالا برنده انجام دهد. آمریکا در اواسط دهه 70 سعی کرد این ایده را به شکلی دیگر در پروژه AFTI انجام دهد.



Mukhamedov معتقد است طراح باید از میان مشخصه های گوناگونی که یک هواپیما می تواند داشته باشد، مشخصه های اساسی که در حقیقت هواپیما برای آن ساخته می شود، را برگزیند، سپس مشخصه های لازم و ضروری که در تزاحم با آن مشخصه های اساسی نباشند را تعیین کند و در انتها مشخصه های کمکی را تنها در راستای بهبود مشخصه های اساسی انتخاب نماید.
مشخصه های اساسی Vityaz-2000 مانورپذیری بالای هواپیما در سرعت های مافوق صوت همراه با حفظ پایدار سطح انرژی، مانورپذیری بالا برای داگفایت، سوپرمانورپذیری شامل پرواز کنترل شده در زاویه حمله 60 درجه، انجام مانور در زاویه حمله 90 درجه و قابلیت فرود و برخاستی که به هواپیما اجازه انجام عملیات از باند فرود نزدیک خط مقدم منطقه نبرد را بدهد.
مشخصه های لازم شامل سطح مقطع راداری و علائم حرارتی کم و بقاپذیری بالا در صحنه نبرد می باشد.
مشخصه های کمکی ویتیاژ 2000 شامل سیستم کنترل مستقیم نیروی بالابرنده است که به هواپیما امکان درگیری با اهداف زمینی را با پرواز در ارتفاع پائین و با سرعت بالا می دهد. همچنین هواپیما را از مشخصه های فرود و برخاست منحصر بفرد و سوپرمانورپذیری بهبود یافته ای برخوردار می سازد.
چرخش پنل های بال که در حقیقت همچون اسلت های لبه حمله بال عمل می کنند، این امکان را محیا می سازد تا صرف نظر از وضعیت و جهت گیری متفاوت بدنه هواپیما که در شرایط گوناگون مورد نیاز می باشد، بال ها در شرایط جریان هوایی معمول عمل کنند. این قابلیت، کنترل پذیری بالاتری را در وضعیت سوپرمانورپذیری، ممانعت کامل از چرخش تصادفی و ناخواسته و امکان ورود به وضعیت سوپرمانورپذیری در سرعت های بالاتر را فراهم می آورد. پنل های بال در زوایای منفی حمله، موقتا ماکزیمم ظرفیت بالابرندگی و G-Loading را تقریبا به میزان دو برابر کاهش می دهد. این ویژگی همراه با کنترل پذیری بهبود یافته امکان مانورپذیری بدون عبور از محدوده مجاز G-Loading را فراهم می آورد.



ویتیاژ 2000 یک جنگنده تک موتوره مجهز به سامانه کنترلی تمام خودکار دیجیتالی و نازل موتوری با زاویه رانش متغیر تحت فرمان سامانه های کنترل پروازی زاویه ای و طولی است. امکان استفاده از رانش معکوس هم برای این موتور در نظر گرفته شده است. مشخصه های آئرودینامیکی فوق برتری هوایی را در داگفایت به هواپیما می دهد.



بقاپذیری هواپیمای ویتیاژ 2000 در ماموریت های پشتیبانی نزدیک هوایی از نیروهای زمینی، با قابلیت پرواز در ارتفاع پائین (کمتر از 300 متر) و با سرعت بالا (بیش از 850 کیلومتر بر ساعت) بهبود می یابد. هدف قراردادن یک چنین هدف هوایی برای دفاع هوایی نیروی زمینی دشمن کار نسبتا مشکلی می باشد. از طرف مقابل، در چنین وضعیت پروازی، هواپیما بدون توسل به فن آوری ها و تکنیک های خاص نمی تواند به شکل موثری با اهداف زمینی دشمن درگیر شود.
در پروژه Vityaz-2000 این مشکل با جدایی حرکت زاویه ای و طولی هواپیما از یکدیگر بوسیله پنل های بال چرخان حل شده است. این پنل ها به هواپیما این امکان را می دهند تا اهداف زمینی را در وضعیت پروازی ارتفاع پائین و سرعت کم نابود کند. در ارتفاع 300 متری (ارتفاع حمله معمولا حداقل 100 متر است) و سرعت 850 کیلومتر بر ساعت و هدفی که در فاصله 3 کیلومتری قرار دارد، هواپیماهای متعارف، تقریبا شانسی برای درگیری موثر با هدف ندارند، زیرا در این حالت مدت زمان درگیری در کمترین حالت فاصله شلیک به هدف برابر با 5/1 کیلومتر، برابر با یک ثانیه است. در حالی که این پارامترها در ویتیاژ-2000 برابر 5 ثانیه و 600 متر فاصله شلیک از هدف با امکان حمله هواپیما به هدف از جهت مطلوب می باشد.





استفاده موثر از هواپیما به میزان زیادی به عملکرد فرود و برخاست هواپیما وابسته می باشد. ویتیاژ-2000 از تعدادی فن آوری ها بهره برده است که مسافت نشست کاهش و عملکرد برخاست هواپیما را بهبود می دهد. در مقایسه با تکنولوژی رایج چتر فرود که روی هم رفته به 2 ثانیه زمان نیاز دارد تا چتر باز شده و عمل نماید، سیستم ترمز ویتیاژ سریعتر عمل کرده و انرژی هواپیما به هنگام فرود را به سطح ضریب بار(load factor) برخاست می رساند و بدین ترتیب چتر ترمز و سامانه ترمز ویتاژ نیز با هم افزایی متقابل عملکردشان موجب برابری مسافت های طی شده روی باند برای برخاست/فرود می شوند و فاصله طی شده برای فرود کامل هواپیما را به حداقل می رساند. مسافت فرود را تا به اندازه مسافت برخاست کاهش می دهند و آن را به حداقل می رسانند. مسافت برخاست و فرود هواپیمای ویتیاژ تقریبا برابر 200 متر بوده که با هواپیمای AV-8A Harrier نوع VTOL و همچنین هواپیمای F-35 قابل مقایسه می¬باشد.
دفتر طراحی Mukhamedov تعدادی اختراع را در زمینه سیستم های نشست و برخاست Vityaz-2000 به ثبت رسانده است.
مشخصه دیگر جنگنده رزمی نسل پنجم کاهش قابل ملاحظه علائم راداری و حرارتی می باشد. این مشخصه برای کارآیی رزمی هواپیما در نبردهای در فاصله های زیاد، ماموریت های پنهانی و نابودی اهداف زمینی به خصوص بی اثر کردن رادارهای دشمن، حیاتی می باشد. اما کارشناسان دفتر طراحی Mukhamedov معتقدند که کاهش سطح مقطع راداری منجر به طراحی هواپیمایی همچون F-117 می شود که بوسیله رادارهای سنتیمتریک قابل تشخیص نیست اما از آن سو به علت آئرودینامیک خاص خود از قابلیت های پروازی محدودی نیز برخوردار است. به همین دلیل است که در هواپیمای Vityaz-2000 سعی شده است تا تمامی طراحی ها و فن آوری هایی که منجر به کاهش سطح مقطع راداری می شوند، همچون فضای داخلی تسلیحات مورد استفاده قرار گیرد، اما نه آن هایی که موجب کاهش قابلیت های آئرودینامیکی هواپیما و مشخصه های پروازی می شوند.
مجموعه سیستم های اویونیکی ویتیاژ-2000 از ساختار طراحی باز برخوردارند به نحوی که سیستم های اویونیکی و سامانه کنترل آتشی متفاوتی که نیازهای خاص مشتریان متفاوت را پاسخگو باشند، قابلیت بکارگیری در این هواپیما را داشته باشند.







همانطور که گفته شد طی گزارش اخیر نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران و سازمان صنایع دفاع قرارداد مشترک ساخت یک جت آموزشی دو نفره و یک جنگنده جدید را امضا کرده اند. این می توان انتظار داشت که دو هواپیمای مذکور ادامه پروژه شفق و یا M-ATF هستند؟

همچنین این سوال پیرامون این پیکربندی آیرودینامیکی مطرح است که اگر این دو طرح، طرح های موفقی بودند چرا روسیه این طرح ها را توسعه نداده و به تولید نرساند؟

اگر به طرح های گروه موخامدوف توجه کنید، به نظر می آید که طرحهایی که ایران به نوعی در آن دخیل بود همچون شفق و ام ای تی اف، نسبت به سایر طرح ها که اغلب روی کاغذ باقی ماندند، به طور جدی تری پیگیری شدند و از این میان شاید بتوان گفت که شفق که ایران مستقیما در این پروژه درگیر بود، جدی ترین طرح این گروه می باشد که از یک طرح روی کاغذ فراتر رفته است.

البته همکاری ایران و گروه موخامدوف تنها در زمینه ساخت جت آموزشی و جنگنده نبود، این تصویر از هواپیمای مسافربری اوراسیا ام 70 که به منظور تولید مشترک با ایران طراحی شده بود شاهدی بر این مدعاست :



گردآوری و ترجمه : M-ATF

با تشکر از patriot1979 گرامی که در ترجمه من رو یاری کردند.

بازنشر این مقاله صرفا با ذکر منبع مجاز می باشد.

مراجع

1- [External Link Removed for Guests]
2- [External Link Removed for Guests]
3- [External Link Removed for Guests]
4- [External Link Removed for Guests]
5- [External Link Removed for Guests]
6- [External Link Removed for Guests]
7- [External Link Removed for Guests]
8- [External Link Removed for Guests]
9- [External Link Removed for Guests]

[mm1990]

با تشکر از جناب sami 1993 بخاطر مقاله ای که در این تابپک قرار دادن.
کلی گشتم تا تونستم مجله ای را که گفته بودم را پیدا کنم و یک تصویر جدید ازش تهیه کردم، در تصویر مزبور دو نکته جدید هم وجود داره که به نظرم جالب اومد .اولین نکته مربوط میشه به مدل مقیاس کوچک یک جنگنده بال دلتا که در حال گذراندن تستهای تونل باد است(شماره 1)، و دومین نکته هم وجود تصویری از مدل شفق که در گزارش مشرق هم وجود داشت(شماره 2)

کسی از دوستان راجع به سرنوشت این پروژه در روسیه خبر دارن که جنگنده MIG I 2000 در روسیه پروازی داشته یانه؟ اگر پاسخ منفی باشه احتمال اینکه جنگنده موجود در تصویر بالا میگ2000 باشه صفر میشه.

[Java]

 جینز دیفنس ویکلی 15 آوریل 1998  
  
  [External Link Removed for Guests] 

[mm1990]

 جینز دیفنس ویکلی 15 آوریل 1998  [External Link Removed for Guests] 

جناب Java ، منظورتون از قرار دادن این تصویر چیه؟؟؟ اگه بیشتر توضیح بدید ممنون میشم

[jas_gholami_1347]

دوستان سلام اینا همه تصاویر فتوشاپیه و سر و کاری الان از سال 73حدودای چند آذرخش(f5) و صاعقه ساختیم ما زیر ساخت لازم را نداریم اینا همه جنگ تبلیغاتی هستش که ما راه انداختیم همه برای دشمن بار روانی دارد و بس.

[mm1990]

دوستان سلام اینا همه تصاویر فتوشاپیه و سر و کاری الان از سال 73حدودای چند آذرخش(f5) و صاعقه ساختیم ما زیر ساخت لازم را نداریم اینا همه جنگ تبلیغاتی هستش که ما راه انداختیم همه برای دشمن بار روانی دارد و بس.

تصویری که من قرار دادم به احتمال 99/99% فوتوشاپ نیست چون خیلی طبیعی هست ولی بدلیل جنس صفحه ای که عکس رویش درج شده هنگام عکسبرداری خیلی با کیفیت تصویرش درنمیاد ، تنها احتمالی که وجود داره اینه که تصویر مربوط به یک جنگنده در سایر کشورها باشه و تنها گزینه ی محتمل میگ آی 2000 هست ولی من تاکنون مدرکی پیدا نکردم که این جنگنده پرواز داشته باشه و همچنین تصاویری که از این جنگنده وجود داره همشون یا تصویر ماکتش هست یا تصویر گرافیکی پرواز آن که نمونش هم در این تایپک آورده شده است.

[Sami 1993]

دو پست کاربر گرامی ، حناب msajedy در [External Link Removed for Guests] در اینباره :

با توجه به گستردگی پروژه های مرتبط با نهاجا (اعم از معرفی شده و نشده) و اخبار رسمی موجود شخصا" به نتیجه رسیدن دو پروژه رو محتمل تر می دونم که در پایین جداگانه بررسی خواهم کرد .

1- آذرخش

2- ام - ای تی اف / M-ATF


1-آذرخش

مطابق با اطلاعاتی که از سوی نهاجا در کتابی با عنوان اطلس نیروی هوایی منتشر شده آذرخش پروژه ای بود به منظور بازسازی و اورهال بیش از 60 درصدی دوفروند از تایگرهای آسیب دیده و زمین گیر نهاجا (در جنگ) با اتکا به توان داخلی.

در حقیقت نهاجا در همان سال ها با توجه به ضعف های عمدتا" راداری و ناوبری ناوگان تایگرها با توجه به تجربیات حاصله از جنگ پروژه ای با نام افق را ایجاد و با همکاری چین سعی در پوشش این ضعف ها داشت یکی از تغییرات مهم و عمده ای که طی این پروژه در ناوگان تایگر ها اعمال شده (صرف نظر از انتقال تکنولوژی قطعات و قسمت های کپی شده) بهرمندی همه F-5 های ایرانی از سامانه هاد محسوب می شود (F-5 بصورت پایه بجای هاد از گان سایت بهره می برد) .

پس از اتمام پروژه افق نهاجا تصمیم گرفت با توان داخلی کار ایجاد تغییرات در تایگرها را دنبال کند بدین منظور تعدادی از F-5A های نهاشا ( نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ) که در گذشته به دستور شخص شاه مخلوع بدون دریافت هیچ گونه مبلغی و صرفا" به عنوان اقدامی بشر دوستانه به کشور سومالی اهدا شده بودند را خریداری کرده و با باز طراحی کاکپیت و تجهیز این جنگنده به صندلی های پران روسی کا 36 علاوه برتغییرات حاصل در پروژه ، پروژه ای با نام سیمرغ را به نتیجه رسانیدند .

و اما در آذرخش ، این بار نهاجا در بهسازی تایگرها پا را فراتر نهاده و ضمن تجهیز این پرنده ها به هاد و صندلی پران کا 36 ، افشانه های فلیر ، سامانه هشدار متقابل راداری (آر دبلیو آر) ، غلاف سوخت گیری هوایی و راداری جدید را در این پرنده بکار گرفت .

رادار تولید شده توسط ایران در واقع مهندسی معکوس شده یکی از رادار های کار شده در میگ 21 موسوم یه کُپیو (در بعضی منابع "اسپری") و ترکیب شده با سامانه کنترل آتش مورد استفاده در رادار ای ان ای پی کیو 109 ( F-4D ) با برد 67 کیلومتر البته بدون هیچ نامی است .



پس از به نتیجه رسیدن پروژه آذرخش نهاجا با همکاری هسا پروژه آزمایشی دیگری را با نصب سکان عمدی دوتایی وی شکل (یا به قولی استبلایزر) با اهداف نا مشخص (البته برای ما) با نام اولیه آذرخش 2 و سپس صاعقه برروی F-5E آذرخش ایجاد نمود (سال 82).


3 سال بعد و در سال 85 با خرید تعداد زیادی موتور جی 85 بجای مانده از ایالات متحده در ویتنام خط تولید جنگنده آذرخش در شرکت هسا با آهنگ تولید اسمی سالانه 30 فروند دایر شد. همچنین در تصایر منتشر شده از بازدید فرمانده نیروی هوایی عمان و دیده شدن خط تولید بخش سازه ای تایگر به نظر رسد که یکی از مشکلات مهم و گلوگاهی تولید جنگنده (پرسکاری بدنه و سازه) در کشور مرتفع شده





و نیز شخصا" اخباری مبنی بر بومی سازی و ارتقا موتور جی 85 و رساندن تراست مجموع آن به عدد 36 کیلونیوتن را در شرکت صها شنیده ام .
با این حساب احتمال می دهم که نهاجا از توسعه تایگر به دنبال دستیابی به جتی آموزشی مشابه جاولین ایالات متحده باشد .

[/quote]

این موضوع رو هم من اینجا اضافه کنم که طبق اطلاعتی که در ابتدای سال پیش کسب کرده بودم ، نمونه بومی جی 85 در حال تست بوده ، این موتور همراه با موتوری که در محصول نهایی M-ATF بکار می رود ( و توسعه یافته خانواده طلوع و نشان دهنده مشارکت سپاه در این پروژه هست ) و همینطور یک موتور با اصالت اروپایی از اولویت های کشور در زمینه موتورهای جت هست Sami 1993

2- ام ای تی اف

همه می دونیم که اصل پروژه روسی هستش و از روسیه به ایران منتقل شده اما اینجا باید یه سوال جدید رو هم مطرح کرد و اون این که روس ها این پروژه رو از کجا آوردن ... به جرئت می تونم بگم که کم تر محققی تو ایران از این که F-5 سلف این پروژه بوده با خبره البته نیازی به داشتن ارتباطات و کانال های ویژه هم نیست (اگه داشته باشین اون ها هم می گن) بلکه با یکم دقت میشه به موضع پی برد ، من سعی می کنم که بصورت واضح انتگرال و ویتیاژ رو خدمت شما معرفی کنم .

اجازه بدید برگردیم به جنگ ویتنام ، طی این جنگ دست کم یک فروند جت جنگنده F-5 به تصرف ویتنام شمالی درآمد و دولت این کشور این پرنده رو در ازای دریافت کمک ها تسلیحاتی به شوروی منتقل کرد ، تو همون موقع این F-5 را به عنوان یکی از معدود پرنده آمریکایی در تصاحب شوروی تحقیقات و مطالعات فراوانی رو پشت سر گذاشت .



در سال 1994 یک گروه طراحی وابسته به دفتر طراحی میگ طی پروژه ال اف آی ، زیر پروژه دیگه ای رو با نام اینتگرال (همون انتگرال) بر اساس انجام اصلاحات دینامیکی روی F-5 پایه گذاری کرد . توضیح این که در طراحی F-5 (که گفته میشه شخص جک نورثروپ هم در اون حضور داشته) سعی شده تا با استفاده از تکنیکی با نام فلکس (به معنی خَم) با ایجاد لیفت روی بدنه و به طبع کوتاه سازی بال بر مانورپذیری جنگنده افزوده بشه (دلیل زاویه غلتش استثنایی 273 درجه F-5 همین نوع خاص طراحی بال هاست) در تصویر زیر به فلکس F-5 اشاره شده.




در اینجا تیم روسی با ادامه دادن فلکس تا پشت بال های تایگر / فریدام فایتر سازه ای دایره ای شکل (به همراه کمی افزایش شعاع) رو روی کاغذ ایجاد و به همین دلیل (شکل دایره ای قسمت میانی بال ها و بدنه) به اون اینتگرال به معنی گرد شده گفته میشه (دوستانی که ریاضیشون خوب بوده کاملا منظورم رو درک خواهند کرد) اگر از زیر پرواز تایگر ها رو ببیند همین قسمت نیمه دایره ای رو مشاهده می کند (مثل تصویر لینک شده زیر)



مدتی بعد تیم طراح ، طرح رو به مراجع بالاتر به منظور بررسی امکان پذیری فنی تحویل میده و پس از تائید اون پروژه ای رو بر مبنای ایجاد تغییرات در اف 5 با نام ویتیاژ ارائه می کنه .

تغییرات ویتیاژ نسبت به اف5 شامل :

1- اصلاح سازه بال به شکلی که در بالا اشاره کردم
2- نصب شدن بال ها در میانه بدنه
3- حذف دو موتور و استفاده از یک موتور توانمند تر البته و صد البته مجهز به سیستم تی وی سی (بردار رانش)
4- حذف سکان عمودی قدیمی و استفاده از سکان دوتایی وی شکل
5- اصلاح شکل کلی ورودی های هوای موتورها به منظور کاهش میزان بازتابش آر سی اس

ضمن این که دقت داشته باشن که بعد از ایجاد حالت اینتگرال (نیم دایره برای هر بال) قسمتی مخروطی شکل سورا بر نیم دایره باقی می مونه که طراحان قصد داشتن با متحرک کردن اون قسمت (شبیه به حرکت الویتورها <سکان های افقی>) در کنار بهره گیری از سیستم بردار رانش ، انجام مانوهای ویژه ای رو برای ویتیاژ متصور بشن که البته با عدم دست یابی به این هدف کل پروژه در روسیه مخدومه شده و به ایران منتقل (فروخته) میشه .

بعد از انتقال به ایران در زمان صدارت جناب شمخانی بر وزارت دفاع ، طراحان و مسئولان ایرانی پروژه رو بصورت خام قبول نکرده و سعی کردن با ایجاد اصلاحات مد نظر در طراحی این پرنده ، در ابتدا هواپیمایی آموزشی پیشرفته و سپس جنگنده ای در کلاس تهاجمی سبک و مشخصا" جانشینی برای اف 5 در نهاجا ایجاد کنند ، اسم زیر پروژه ایرانی " جنگنده تاکتیکی مرغ عاشورا" یا به اختصار ام - ای تی اف گذاشته شد .

با توجه به حذف موتورِ همراه با تی وی سی و همچنین حذف امکان تحرک قسمت مخروطی بال ها ، طراحان ایرانی با همکاری روس ها 3 تغییر رو در پروژه ایجاد کرده و نسل اول ام ای تی اف رو ایجاد کردند تغییرات شامل:

1- ایجاد لرکس (ویتیاژ لرکس نداشت)
2- تعویض موتور با دو دستگاه موتور جی 85 که در ادامه پیشرفت پروژه به پیشنهاد تیم روسی با یک دستگاه موتور آر دی 33 بی/ ان بی (آی هم گفته میشه) فاقد پس سوز کار شده در جنگنده پیشنهادی ایلوشین 102 (آی ال 102) جابجا شد
3- تغییر مکان قرار گیری ارابه های فرود و پرواز و انتقال اون ها به زیر بدنه
4- استفاده از تکنیک وینگ تیپ به منظور اصلاح جریانات هوای انتهای بال موسوم به جریان گردابی و در نهایت کاهش مصرف سوخت (خمیدگی نوک بال ها به بالا)
5- اصلاح شکل کلی تیل ها و الویتورها (سکان های عمودی وافقی) بر اساس شکل کلی F-5

بعد از انجام این تغییرات نسل اول ام ای تی اف متولد شد و شفق نام گرفت (شفق بصورت زیرصورتی پرواز می کند)



شفق ، این تصویر توسط تیم روسی تهیه و انتشار داده شده که نمونه فرضی تک سرنشین رو نمایش داده. (شفق دوسرنشینه ساخته شده و صرفا" به عنوان آموزشی پیشرفته است)


با توجه به برنامه ارائه شده از طرف مسئولین ایرانی پروژه در فاز دوم باید توانایی پرواز فراصورتی و حمل مهمات ، به منظور طبقه بندی بصورت آموزشی / رزمی رو پیدا می کرد که برای این منظور تیم روسی که هنوز از ایران خارج نشده بود نمونه موجود آردی 33 در ایران (همون موتور میگ 29) رو بجای نمونه قبلی در پروژه بکار گرفت .بعد از این تغییر به دلیل ایجاد توانایی پرواز فراصورتی مشکلاتی در سطوح کنترلی پروژه بوجود آمد و طراحان حاضر مجبور به ایجاد تغییرات در دینامیک طرح شدند که طی آن اتنهای قسمت دوار جنگنده (قسمت دایره ای شکل) در پشت کاملا" به عنوان های لیفت فلپ در نظر گرفته شده و ایلرون ها هم بزرگ تر شد مطابق با شکل زیر (روی شکل قسمت های مختلف دینامیکی رو مشخص کردم)

High lift Flap و Aileron ها رو با تصویر قبل مقایسه کنید.




همچنین ورودی های هوای موتور در نسل دوم تغییر کرد و به شکل مربع در آمد (شفق دارای ورودی هایی شبیه به یاک 130 بوده)

در نهایت این نمونه که توانایی رزمی و قابلیت پرواز فراصورت رو هم داشته با نام درنا یا شفق 2 تکمیل میشه . تمام چیزی که ما از شفق دیدم مربوط به همین نمونه است .

بعد از این پروژه و در زمانی که آمریکایی ها متوجه رزمی شدن پروژه می شن روس ها رو با تهدید به تحریم میگ مجبور به خروج از پروژه می کنند. (همکاری روس ها چیزی در حدود 8 سال رو شامل میشه)

بعد از خروج روس ها مهندسان ایرانی تصمیم به کامل سازی پروژه به تنهایی می گیرن که حاصل این تصمیم به عنوان قدم آخر به عنوان جایگزین طیف وسیعی از پرنده های نهاجا اعم از اف 5 ، اف 7 ، میگ 29 و میراژ اف 1 با عنوان جالب ام ای تی اف 2010 (همون نسل سوم ام ای تی اف) توسط مدلی آبی رنگ معرفی میشه



در این مدل هم تغییراتی به چشم می خوره که مهم ترین ش خمیدگی و پسگرایی قسمت مخروطی شکل بال هاست که توجیه این عمل مربوط میشه به اصلاح رفتار پرنده حین انجام حرکت yaw در حالت فراصوتی (همین حالت در بال اف 15 هم پیاده شده)


اگر در تصویر بالا هم دقت کنید قسمت دوار بال در جلو تغییراتی رو نسبت به مدل قبل داشته و به اسلَت تبدیل شده.(به منظور افزایش زاویه حمله بال)

شخصا" احتمال می دم که پروژه کوثر همین ام ای تی اف 2010 باشه اما خبرهای درگوشی اسم کوثر رو استفاده نکردن
موضوع بعدی این که مشخصه که طراحی اینتگرال (همون حالت دایره) مشکلات زیادی رو برای طراحان در طول پروژه ایجاد کرده پس امکان داره که از این بخش هم صرف نظر کنند و بال هایی ذوزنقه رو ایجاد کنند در این صورت پرنده ای شبیه ال 15 رو خواهیم داشت .

در مورد موتور هم همین اندازه مطلعم که قراره بوده نسل سوم پروژه که قرار بوده تولید انبوه بشه با نمونه تحت لیسانس آردی 33 مدل ام کی (توربوفن) که در ایران تولید می شده بپره (2 دستگاه) که البته تحریم رفیق مدودیف مشکل ساز میشه (بعید نیست دوباره سراغ 2 تا جی 85 برن) ، طول نهایی هواپیما هم از 14.5 متر بیشتره (در حد و حدود میگ 29)

در مورد رادارش هم متاسفانه هیچ اطلاعاتی درز نکرده !(یا حداقل بنده در جریان نیستم)


خبر خوشی هم که می تونم بهتون بدم تولید 4 فروند پروتوتایپ هستش که اولی شفق (1 فروند ، دو سرنشین) ، دومی درنا (1 فروند ، دو سرنشین رزمی) سومی ام ای تی اف 2010 (1 فروند ، دو سرنشینرزمی و1 فروند تک سرنشین) هستن

دو تا محصول اولی کاملا" به منظور کسب تکنولوژی و تجربه ساخته شدن و شانسی برای تولید انبوه ندارن اما اوضاع برای محصول سوم متفاوته .

قرارگرفتن یک پروژه در رده پروتوتایپ به معنی شروع پروزا های آزمایشی اون هم هست

این ها کل اطلاعاتی بو که در طول مدت چند سال به روش های مختلف (حتی درگوشی) به بنده رسیده امیدوارم مفید باشه


با توجه به توضیحاتی که در ابتدا دادم راجب پیدایش پروژه ، میشه انتظار داشت که منظور مسئولین از نسل آینده آذرخش همین پروژه باشه


(((از این که عامیانه نوشتم عذرخواهی می کنم برای انتقال بهتر مجبور به این کار بودم )))

پیش از این در مباحث مربوط به سال های پیش مطرح کرده بودم که ( احتمالا پروژه به صورت محرمانه و چراغ خاموش در حال ادامه است و علت آن همکاری یک شریک خارجی است و ادامه همکاری مستلزم مخفی کاری است که از طرف دول غربی برای آن شریک خارجی مشکلی پیش نیاید .)

و این شریک خارجی جمهوری خلق چین بوده و ما توانستیم از کمک آنها در اینباره استفاده کنیم .

قبلا مطرح کرده بودم با توجه به شباهت L-15 و M-ATF ( که می توان گفت نسبت خانوادگی که آنچنان دور هم نیست باهم دارند ! ) امکان کمک گرفتن از چینی ها وجود دارد .



چینی ها در روابط نظامی با ما نسبت به روس ها بهتر و با پیچیدگی کمتری رفتار کردن و ما توانستیم از آنها فن آوری های خوبی رو بگیریم و پایه رشد خودمان قرار بدیم مثل موشک های کروز ضد کشتی .

و یا در مورد فن آوری قابل استفاده در صنایع هوایی می شه به گرفتن لیسانسن تولید نمایشگرهای چند منظوره اشاره کرد که تا به حال در فانتوم ها و فالکروم ها به کار گفته شده ( نمی دانم ولی احتمالا هم تامکتها هم طی پروژه شهید بابایی هم به این نمایشگرها مجهز بشن ! )






در حوزه موشک های هوا به هوای برد متوسط به بالا ( که چینی ها PL-11 و یا PL-12 رو دارن ) هم به به ما کمک کرده اند .

شنیده های من هم حاکی از ورود پروژه به مراحل تست پروازی دارد و باید منتظر ماند که چه زمانی تصمیم به نمایش آن دارند . بی شک تا شروع روند تولید صنعتی و تحویل آن به ارتش ( و سپاه ) و تشکیل گردان های پروازی ( که پروسه زمان بری خواهد بود ) و بدست آوردن حداقل قابلیت مطلوب عملیاتی ، نیاز هست که دیگر جت های موجود به ویژه تایگر/آذرخش ها در عملیات باقی بمانند و بهینه سازی هم بشوند .

[شیرافکن]

ببخشید جناب Sami 1993 نبع این گفته شما کجا است؟؟؟

و یا در مورد فن آوری قابل استفاده در صنایع هوایی می شه به گرفتن لیسانسن تولید نمایشگرهای چند منظوره اشاره کرد

یعنی بر اساس کدام منبع نمایشگرهای تولید شده در ایران ریشه چینی دارد؟؟؟؟؟

[Sami 1993]

ببخشید جناب Sami 1993 نبع این گفته شما کجا است؟؟؟

و یا در مورد فن آوری قابل استفاده در صنایع هوایی می شه به گرفتن لیسانسن تولید نمایشگرهای چند منظوره اشاره کرد

یعنی بر اساس کدام منبع نمایشگرهای تولید شده در ایران ریشه چینی دارد؟؟؟؟؟

اولین منبع خودم هستم و پرس و جو هایی که انجام داده ام .

به غیر از آن ، بابک تقوایی در مقاله ای که درباره بروز رسانی فانتوم های ما برای AIR International نوشته به این موضوع اشاره می کند ، البته در مقاله های قبلی فقط اشاره می کرده که نمایشگرها ساخت چین هست و اشاره به تولید آنها در داخل نمی کرده!

البته این موضوع چیز بدی نیست .

بجای اینکه بیاییم وقت و هزینه زیادی صرف ساخت صفر تا 100 این نوع نمایشگرهای بکنیم و یا حداقل بیاییم یک نمونه خارجی را بدست بیاریم و سعی در مهندسی معکوس آن بکنیم ، توانستیم فن آوری لازم رو از چین بگیریم و در هزینه و زمان خود صرفه جویی کردیم .

[mm1990]

جناب sami1993؛ در پرس و جوهایتاناطلاعاتی مبنی بر اینکه شفق و کوثر دو پروژه جدا از هم هستند و یا اینکه هر دو یکی هستند کسب کرده اید یا نه؟