جنگهاى صليبى

[Mr.Amirhessam]

نبرد بيست و هفتم: جنگ اول صليبى
پاپ اوربان دوم در ۱۰۹۵ ميلادى به علت ناراحتى از صدماتى كه به زائران مسيحى در شرق وارد شد و بر اثر تقاضاى الكسيس كومنون امپراتور بيزانس، شورايى در «كلرمون فران» تشكيل داد و اروپاييان را تشويق كرد كه با اسلحه به نجات اماكن مقدس بشتابند. از آن سوى كشيش فرانسوى به نام پطرس نيز در اروپا به راه افتاد و مردم را به نبرد عليه مسلمانان تشويق كرد.
اين دو مسأله سبب بسيچ ارتشى بزرگ عليه مسلمانان در اوت ۱۰۹۵ ميلادى شد، ۴ سپاه بزرگ از ۴ نقطه اروپا حركت كرده و در ۱۰۹۶ در قسطنطنيه به هم رسيدند.
روبرت كورت، گودفروا، ريموند سنت بيل و بوهيماند ۴ سردار مسيحى بودند كه اين سپاهها را رهبرى مى كردند.
نبرد نيقيه
اولين نبرد بزرگ بين سپاهيان اروپايى با جنگاوران مسلمان در ۱۰۹۷ برابر با ۴۹۱ هجرى درمى گيرد اين نبرد براى فتح نيقيه يا نيكاييه پايتخت سلجوقيان بود. اين شهر كه در نزديكى قسطنطنيه واقع شده بود تقريباً غافلگير شد. امير سلجوقى به سرعت ساير نبردهاى خود را متوقف كرد و نيروى خود را صرف متوقف كردن مسيحيان نمود اما برترى سنگين نفرات اروپاييان سبب شد تا وى نتواند مانع پيشروى آنها شود و اين سپاهها در آسياى صغير شهرهاى سلجوقى را يكى پس از ديگرى فتح كردند.
چند عامل همزمان سبب قدرت گرفتن مهاجمان اروپايى شد. ابتدا فشار بيش از اندازه خوارزمشاهيان به مرزهاى شرقى سلجوقى و دوم تفرقه ميان مسلمانان به گونه اى كه در ابتدا، حكومت فاطميان در شمال شرق آفريقا (مصر) مايل به همكارى با مبارزان صليبى بودند تا حمايت از سلاجقه و سوم قدرت رهبرى گودفروا دوبويون. اين فرد با درايت تمام مانع بروز اختلاف بين مسيحيان صليبى و امپراتور بيزانس شد چرا كه امپراتور اعتقاد داشت صليبيون در ازاى غذا و اسلحه بايد اراضى متصرفى را به او بدهند.
سقوط انطاكيه
در ۱۰۹۷ صليبى ها در پشت دروازه بزرگترين شهر شام يعنى انطاكيه بودند آنها در اين شهر با مقاومت شديدى مواجه شدند و اين مقاومت يك سال طول كشيد اما نهايتاً على رغم اعزام يك سپاه ترك به كمك محصورين، به دليل خيانت يكى از محافظان برجهاى شهر، صليبى ها به داخل قلعه راه يافتند.
سپاه صليبى نيروى اعزامى سلجوقى را نيز شكست داد و در همين حال ادسا را نيز متصرف شد.
فتح بيت المقدس به دست مسيحيان
نيروهاى صليبى به فرماندهى گودفروا با قدرت پيشروى خود در مديترانه را ادامه دادند و پس از فتح طرابلس وارد فلسطين شدند. محاصره بيت المقدس آغاز شد اما مدافعان مسلمان شهر نيز قصد تسليم شدن نداشتند. فرمانده مسيحى دستور احداث ۳ برج بزرگ چوبى را براى ورود به قلعه داد اما مسلمانان برج اول را به آتش كشيدند و ۲ برج ديگر نيز صدمه ديدند فرماندهان مسيحى على رغم بارش سنگين تير، نيزه و گلوله هاى آتشين سربازان را به پايدارى فراخواندند سرانجام پس از نفوذ ابتدايى نرمانها و شواليه هاى آلمانى و شخص گود فروا، بقيه سربازان بدون بيم از مرگ وارد ديوارهاى قلعه شدند در اين زمان احساسات مسيحيان به اوج خود رسيده بود و على رغم دلاورى مسلمانان، اسلحه سنگين صليبى ها مانع كارى بودن ضربات مدافعان مى شد و شهر پس از ۴۰ روز مقاومت سقوط كرد. گفته مى شود ۷۰ هزارنفر از مسلمانان از دم تيغ مسيحيان گذشته و مسجدالاقصى غرق خون شد. پيروزى در نبرد بيت المقدس سبب تهور بيشتر صليبى ها شد و آنها در ۱۰۹۹ به ساير شهرهاى شام نيز حمله كرده و سپاه اعزامى دولت فاطمى مصر را نيز شكست دادند. تازه در اين زمان بود كه حكومتهاى اسلامى پى بردند هدف صليبيون جنگ با سلجوقيان نيست بلكه آنها به دنبال يك نبرد مذهبى تمام عيار با جهان اسلام هستند.
نتايج نبردهاى اول
جنگ اول صليبى براى اولين بار پس از ۵ قرن نيروهاى مسيحى و اروپايى را در موفقيت برتر قرار داد چرا كه آنها پس از ظهور اسلام همواره در موضع تدافعى و عقب نشينى بودند مهمتر آنكه جنگهاى صليبى سلجوقيان را ضعيف كرد و حملات سازماندهى شده تركها به اروپا را ۳ قرن عقب انداخت.
سقوط شهر مذهبى بيت المقدس نيز مهمترين دستاورد اين جنگ خونين براى صليبيون تلقى شد اما اين هنوز ابتداى داستان جنگهاى طولانى صليبى بود.
نبرد بيست و هشتم: جنگ دوم صليبى
جنگ اول صليبى سبب بيدارى مسلمانان از خواب غفلت شد به ويژه آنكه كشتار مسجدالاقصى خون مسلمين را به جوش آورده بود اما بغداد تمايلى به اعزام نيروى كمكى براى بازپس گيرى بيت المقدس نداشت و سلاجقه نيز درگير مبارزه با بيزانس بودند تنها دولت فاطمى مصر سپاهى را براى فتح شام و فلسطين اعزام كرد و اين نيرو على رغم شكست از قواى صليبى سبب آغاز مقاومت شاميان عليه صليبيان شد.
«افضل» وزير فاطمى مصر حملات خود را از سر گرفت و در ۱۱۰۲ با ۲۰ هزارنيرو شهر رمله را فتح كرد و سپاه صليبى به فرماندهى بلدوين را شكست داد اما در محاصره يافا ناموفق ماند و صليبيون ۲ گردان مصرى را در سال بعد شكست دادند.
سپاه فاطمى مجدداً در ۱۱۰۵ با ۵ هزار نيرو به فرماندهى سناءالملك حسين پسر وزير فاطمى در عسقلان گرد آمده اما از نيروى صليبى كه از برترى نفرات و فرماندهى مناسب بهره برد شكست خورد.
على رغم شكستهاى پى درپى فاطميون برخى شهرهاى شام مستقلاً مقاومت را ادامه دادند. به طور مثال خود عسقلان ۴۰ سال مقاومت كرد. پيش از اين تلاشها، مدت ۴۰ سال گذشت تا نيروهاى مسلمين مجدداً جمع شوند. مسلمين با تسخير «رها» عملاً ضدحمله را در جنگ دوم صليبى آغاز كردند.
دعوت سن برنارد
در ۱۱۴۷ سن برنارد رئيس صومعه «كلرو» در شامپانى فرانسه (مانند پاپ اوربانوس در جنگ صليبى اول) فرمان بسيج اروپا عليه مسلمانان را داد او مجمعى در «وزله» فرانسه تشكيل داد و از سران دولتهاى غربى خواست تا نيروهاى خود رابه آسياى باخترى برسانند. لويى هفتم پادشاه فرانسه و كنرادسوم امپراتورآلمان دعوت او را لبيك گفته و سپاه خود را به حركت درآوردند.
اين دو سپاه خود را ازطريق يونان به شام رساندند و دمشق راكه به سختى توسط مسلمانان محافظت مى شد محاصره كردند اما قادر به فتح آن نشدند و شهر «رها» نيز همچنان در دست مسلمانان ماند. اين دو سپاه كه با نيروى بسيار قدرتمندى به حركت درآمده بود به هنگام بازگشت تقريباً نابود شد.
نتيجه نبرد
نبرد دوم صليبى به دليل بى نتيجه بودن براى مسيحيان عملاً سبب تشويق مسلمانان براى ادامه حملات عليه متجاوزان مسيحى شد چرا كه ۲ قدرت اول اروپا يعنى آلمان وفرانسه در اين نبرد نتوانسته بودند كارى از پيش ببرند.
ورود صلاح الدين ايوبى به جنگ
جنگ بيست ونهم:جنگ سوم صليبى
در ۱۱۶۰ ميلادى اوضاع شام و فلسطين كاملاً متزلزل شد و مسيحيان مى دانستند كه هر آينه امكان سقوط متصرفاتشان وجود دارد به ويژه آنكه مسلمانان در كليه جبهه هاى شمال آفريقا، اسپانيا و بين النهرين در حال پيشروى بودند. اثر اين پيشروى ها سبب تضعيف قواى مسيحيان در فلسطين بود.
در ۱۱۷۱ صلاح الدين ايوبى بر دولت فاطمى مصر غلبه كرد و چون سنى بود خطبه را پس از ۲ قرن به نام خليفه عباسى قرائت و سلسله ايوبى ها را بنا نهاد. صلاح الدين به تجهيز قواى بزرگ مسلمين پرداخت و در ۱۱۸۶ در طبريه در اولين زورآزمايى خود با صليبيان شكست سنگينى به آنها وارد كرد آنگاه رو به سوى بيت المقدس راند.
فتح بيت المقدس
در ۱۱۸۷ او پشت دروازه هاى بيت المقدس بود. صلاح الدين ابتدا به مدافعان برجهاى شهر پيغام داد كه در صورت تسليم شدن درامان هستند اما عيسويان تصميم به مقاومت گرفتند. نبرد آغاز شد و على رغم مقاومت شديد نيروهاى مدافع، تهور مسلمانان سبب انهدام بخشى از ديوار قلعه و نفوذ سربازان مسلمان به داخل شهر شد. مبارزان مسيحى از صلاح الدين امان خواستند اما او گفت كه دراين زمان تنها در ازاى پرداخت فديه از كشتار آنها خوددارى مى كند بنابراين پس از ۹۱ سال بيت المقدس به تصرف مسلمانان درآمد.
صلاح الدين در سال بعد در نبرد «حصين» نيز سپاه صليبى را در شمال فلسطين شكست داد و باقيمانده آنها را از دم تيغ گذراند به دنبال اين پيروزى دهها شهر مهم يكى پس از ديگرى از دست صليبيون خارج شد (از جمله بيروت، صور، صيدا، عكا، يافا، صبره و صهيون و قلاع مهم منطقه)
حركت اردوى صليبى
پيروزى هاى جديد مسلمانان سبب حيرت اروپا شده و فتح بيت المقدس خون صليبيون را مجدداً به جوش آورد. پاپ مجدداً فرمان بسيج عمومى داد و اين بار ۳ شاه بزرگ اروپا يعنى فردريك بارباروسا از آلمان، فيليپ اگوست از فرانسه و ريچارد شيردل از انگليس در ۱۱۸۹ خود را به آسيا رساندند.
اگرچه غرق شدن پادشاه آلمان در يك رودخانه سبب از هم پاشيدن نيروهايش شد اما سپاهيان فرانسه و انگليس آنقدر بودند كه نبرد را ادامه دهند. عكا در اين سال سقوط كرد. معروف ترين نبردهاى صليبى در اين زمان انجام شد به گونه اى كه صدها هزار سرباز مسيحى و مسلمان و دهها سردار بزرگ جان خود را از دست دادند اگرچه مصاف طولانى ريچارد شيردل و صلاح الدين نيز فرجامى براى اروپا نداشت. صلاح الدين على رغم مبارزات بى امان، به دليل تقويت مداوم سپاه صليبى، تقاضاى كمك از خليفه و امراى ترك و عرب كرد از طرف ديگر ريچارد و فيليپ نيز به كشور خود بازگشتند و عملاً نبرد به وضعيتى فرسايشى تبديل شد.
پس از مدتى سپاه صليبى كه از به دست آوردن بيت المقدس نااميد و پراكنده شده بود، عملاً جنگ صليبى سوم به پايان رسيد.
نتيجه نبرد
نبردهاى صليبى سوم سبب از دست رفتن شهر مهم بيت المقدس از چنگ مسيحيان شد مضافا ً آنكه پيروزى هاى پى در پى صلاح الدين، فتوحات مسيحيان را از دست آنها خارج كرد و پس از اين اروپاييان در نبردهاى ديگر صليبى دست پايين را داشتند.
پيروزى هاى صلاح الدين سبب شد كه بيت المقدس تا ۹ قرن ديگر در اختيار مسلمانان بماند (تنها در سال ۱۲۲۸ به مدت ۱۶ سال اين شهر به تصرف پادشاه آلمان درآمد) پس از اين جنگها ۵ بار ديگر صليبيون به قصد بازپس گيرى سرزمين هاى آسياى غربى به اين نواحى لشكر كشيدند كه اين نبردها به جنگ هاى صليبى چهارم تا هشتم معروف شد اما در نهايت در ۱۲۷۰ ميلادى كليه نيروهاى اروپايى شكست خورده و اوضاع منطقه به سال ۱۰۹۵ بازگشت اگرچه در شرق تندباد جديدى توسط مغولان ايجاد شده بود كه آثار كليه پيروزى دولتهاى اسلامى را زائل كرد.