عملیات گزش آبدزدک
حدود 36 سال قبل درروز 6 ژوئن سال 1982 ، اسرائیل اقدام به اشغال ( جنوب ) لبنان نمود که منجر به بروز یک رویاروئی مستقیم نظامی با سوریه گردید . سوریه به صورت کاملا فعال از سوی شوروی ( سابق ) حمایت می شد و در پشت سر اسرائیل ، همانگونه که همه می دانند ، ایالات متحده بود که با پول ، تسلیحات و فن آوری های پیشرفته از آن حمایت می کرد . بدینسان ، نبرد در لبنان آخرین جنگ متعارف بین شوروی و ایالات متحده در تاریخ جنگ های نیابتی تلقی می گردد . یکی از نتایج راهبردی نظامی این نبرد ، شکست برق آسا و درهم پیچیده شدن طومار نیروی هوائی و پدافند هوائی سوریه بود که کاملا به تجهیزات و نفرات روسی مجهز و توسط کارشناسان شوروی تربیت شده بودند . در روز 9 ژوئن اسرائیل عملیاتی را برای کسب برتری هوائی برفراز منطقه عملیات ( زمینی ) باجراء گذاشت که اسم رمز آن "Arzano is 19" بود . ("Arzano " در زبان عبری به معنی آبدزدک و معادل انگلیسی آن هم "The mole cricket" می باشد . )
روز بعد ژنرال مصطفی طلاس وزیر دفاع سوریه با چهره ای گرفته به حافظ الاسد رئیس جمهور سوریه گزارش داد : پدافند و نیروی هوائی ارتش سوریه شکست خوردند ، موشک های زمین به هوا بی فایده بودند ، بدلیل شرایط پیش آمده ، ارتش ما نمی تواند بیش از این بجنگد . در همان روز توافقنامه آتش بس بین سوریه و اسرائیل امضاء گردید . کنار کشیدن سوری ها از جنگ به نحو موثری دست اسرائیلی ها را در لبنان کاملا باز گذاشت . رخدادها غیرقابل باور بود ، چرا که در شرق لبنان متمرکزترین پوشش پدافند هوائی جهان مستقر شده بود. در محدوده کوچکی به وسعت تقریبی 25x30 کیلومتر پانزده گردان ، دو هنگ از سامانه، s-75m و دو هنگ از سامانه s-125m و جمعا به تعداد 19 گردان ( به همین دلیل اسرائیل عدد 19 را در نام عملیات خود ذکر نموده بود ) مستقر شده بودند. بنا به نوشته سپهبد alexander maslov ، یک افسر عالیرتبه پدافند هوائی شوروی ، گردان های پدافند هوائی منطقه پوششی سه لایه را فراهم کرده بودند. در مجموع 17 آتشبار توپخانه ضدهوائی ، 51 سامانه Shilka و 47 سامانه دوش پرتاب "Strela-2" در آنجا حضور داشتند.
[External Link Removed for Guests]
چنین تراکمی از استقرار سامانه های پدافند هوائی حتی در خطوط مقدم ناتو در اروپا و در اطراف مهمترین اهداف راهبردی شوروی سابق هم مشاهده نمی شد. در دره بقاع لبنان ، در اثر تلاش های چند ساله کارشناسان سوری و روسی ، یک مجموعه پدافند هوائی مثال زدنی برپا شده بود و مسکو و دمشق بر این باور بودند که این مجموعه در مقابل هرگونه حمله هوائی ایمن است مگر حملات هسته ای . تمام این مجموعه در عرض چند ساعت حمله اسرائیل از بین رفت بدون آنکه کوچکترین تلفاتی وارد سازد . بیشتر سامانه های سام حتی فرصتی برای پرتاب یک موشک هم نیافتند . در شب نهم به دهم ژوئن در منطقه عملیاتی در پشت مرزهای سوریه 5 اسکادران جنگنده برای جبران خسارات وارده به سرعت جایگزین شدند اما در طول روز آنها هم به همان سرنوشت دچار شدند. برای سوری ها وضعیت در آسمان مصیبت بار بود.
[External Link Removed for Guests]
در نبردهای هوائی ، از روز هفتم الی 11 ژوئن ، ارتش سوریه ، طبق گزارشات رسمی خودشان 60 فروند mig-21, mig-23 و SU-22 را از دست داد . نوزده خلبان کشته ، و سایر خلبانان از هواپیمایشان به بیرون پریدند . برغم آنکه سوری ها مدعی کسب 23 یا 24 پیروزی هوائی هستند ، اما آنها نتوانستند هیچ هواپیمایی از دشمن را سرنگون سازند. در تمام نبرد آنها تشنه (کسب) یک رقم باقیماندند .
تمام جهان سوسیالیست به یکباره در شوک فرو رفت . عبدالسلام جلود معاون اول معمر قذافی رهبر لیبی ، پس از اطلاع از آنچه که در لبنان بوقوع پیوسته ، به سرعت – همان شب – سفیر شوروی را احضار و با هیجان بر سر او فریاد زد : نیروی هوائی و پدافند هوائی سوریه نابود شد ! سلاح هائی را که ما از شما خریداری کردیم مثل یک اسباب بازی مقوائی سوخت ! شوک وارده به پیرمردان سالخورده کرملین از سوی پولیت بورو کمتر از دیگران نبود . سران پدافند هوائی ، انستیتوهای تحقیقات علمی و دفاتر طراحی احضار و به دلیل بی اعتبار ساختن تجهیزات نظامی شوروی به صورت سختگیرانه ای خلع یونیفورم ، از سمت های خود عزل و از حزب کمونیست اخراج شدند . طبق شهادت کسانی که در مراسم اعدام اولگ گرینوسکی رئیس بخش خاورمیانه حضور داشتند او گفته بود : تسلیحات ما عالی هستند اما عربها ترسو و نظامیان بدی هستند !
[External Link Removed for Guests]
در نهایت اتفاق خاصی در لبنان نیفتاد و ( حافظ) اسد خائن شروع به شایعه پراکنی در مورد ناکارآمدی تسلیحات روسی نمود. به هر حال با فروکش کردن اوضاع ، رئیس دفتر مشاوران نظامی در سوریه ، سرهنگ یاشکین در پیامی به رمز نگاشته شده و با نام مستعار اوستینوف فرانکلی نوشت : پدافند و نیروی هوائی ارتش سوریه که با فناوری ما تجهیز شده بودند ، منتهای تلاش خود را بعمل آوردند ، ولی باید بپذیریم که تجهیزات ما در مقابل فناوری آمریکا و اسرائیل در مرتبه پائین تری قرار دارد . البته رسانه های روسیه هیچ گزارشی در مورد رخدادهای دره بقاع منتشر نکردند . اما از طریق رفقائی که در بخش علوم و فنون مجتمع تساگی کار می کردند به جزئیات این رخداد پی بردند . در واقع هر چند شوروی سابق به این مقوله اولویت بالائی می داد اما تجهیزات روسی مسابقه را در تمام زمین ها و منجمله موارد نظامی به رقبای غربی خود باخته بودند.