[External Link Removed for Guests]
تصویری از نخستین شکاری F-14A ساخته شده برای ایران قبل از صدور و در جریان انجام تستهای پروازی . این هواپیما بلافاصله پس از ارسال به ایران در ژانویه 1976 شماره سریال 3–6001 را به خود گرفت . تصویر از کمپانی نورث روپ گرومن
نخستین شکار تامکت
ایران ، و نه ایالات متحده ، نخستین کشوری بود که از F-14 در پروازهای جنگی استفاده نمود.
بتاریخ 14 نوامبر 2016
نویسنده : تام کوپر
عموما پذیرفته اند که برای نخستین بار خدمه دو جنگنده F-14 نیروی هوائی آمریکا بودند که اولین پیروزی هوائی را با جنگنده پرقدرت دو موتوره جمعی گردان VF-41 در 19 آگوست 1981 با سرنگون ساختن دو بمب افکن لیبیائی سوخوی Su-22 بر فراز خلیج سیدرا که بر روی آنها آتش گشوده بوند کسب کرده اند.
این چیزی است که فرض شده است . مانند سایر موارد مشابه در تاریخ نبردهای هوائی ، حقیقت به طور کلی متفاوت است . خدمه یک جنگنده F-14 ایرانی واقعا نخستین شکار تامکت را رقم زدند.
ایرانی ها برای نخستین بار در تابستان سال 1972 تمایل خود را برای بدست آوردن جنگنده F-14 تامکت ساخت گرومن نشان دادند. کمی بیش از یکسال بعد ، کنگره آمریکا پروژه ساخت این جنگنده را لغو نمود فقط به این دلیل که تهران ( خودسرانه ) به کمپانی گرومن برای ساخت 80 فروند جنگنده F-14 وام داده بود.
اما کنگره که از این موضوع جا خورده بود تصمیم گرفت که پروژه ساخت این جنگنده را برای نیروی دریائی تامین مالی نماید . کاملا بدیهی است که فروش چنین هواپیمای حساسی با آن موشک های هوا به هوای برد بلند و آشیانه یاب راداری AIM-54 فونیکس به کشوری همچون ایران سبب موضعگیری مخالف سرسختانه برخی از اعضای کنگره شود.
[External Link Removed for Guests]
خلبان کمال جمشیدی با یک فروند F-14A پس از تکمیل دوره آموزشی این جنگنده در سال 1977
از اینروی دولت ریچارد نیکسون این داستان را منتشر ساخت که ایران برای رهگیری هواپیماهای شوروی و بویژه جنگنده توانای MiG-25 با سرعت 2.8 ماخ که به صورت مداوم حریم هوائی ایران را نقض می کنند خیلی فوری به تامکت ها نیاز دارد .
اما در واقع ، جنگنده های MiG-25 شوروی تنها به صورت معدود و انگشت شمار چنین ماموریت های را در طول دهه 1970 بر فراز ایران انجام داده بودند. در آن زمان نیروی هوائی شاهنشاهی ایران و نیروی هوائی ایالات متحده با همکاری آژانس امنیت ملی آمریکا همکاری مشترکی را برای انجام حداقل یک پرواز هفتگی در عمق حریم هوائی شوروی در پیش گرفته بودند . این پروازها عموما توسط هواپیماهی شناسائی RF-4 ایرانی و با خدمه مخلوط آمریکائی و ایرانی صورت می گرفت . این پروازها از سال 1971 تا 1978 ادامه یافت .
در فوریه سال 1979 ، یک انقلاب اسلامی محدرضا پهلوی را از تخت سلطنت به زیر کشید . رژیم جدید تهران بیدرنگ تمام سفارشات خرید تسلیحات آمریکائی را لغو نمود ... منجمله سری دوم 75 فروند جنگنده F-14 با موتورهای بهینه سازی شده ... و بدینسان تمام پیوندهای نظامی با ایالات متحده را قطع نمود.
هزاران مستشار نظامی امریکائی و خانواده هایشان مجبور به ترک کشور شدند – اغلب به زور اسلحه . در نوامبر سال 1979 و پس از آنکه یک گروه از دانشجویان ایرانی سفارت آمریکا در تهران را اشغال کردند تا آمریکا را مجبور به استرداد شاه به ایران نمایند ، تبدیل به یک بحران بین المللی گردید .
به این ترتیب موضوعی که به بحران گروگانگیری ایران معروف گردید و 444 روز هم به طول انجامید بوقوع پیوست و به طور کلی روابط بین آمریکا و ایران را برای دهه ها و تا به امروز ویران نمود.
در همین حال ، مخالفتها با جنگنده های F-14 ایرانی رو به افزایش بود . گزارشات حول این جنگنده ها حاکی از آن بود که ناوگان تامکت ها در آنچه که اکنون نیروی هوائی ارتش جمهوری اسلامی ایران نامیده میشد عملیاتی نیست . گزارش شده بود که مستشاران نظامی آمریکا قبل از ترک ایران رادارها و سامانه های کنترل آتش این جنگنده ها و یا حداقل بخش اعظم تسلیحات آنها را نابود کرده اند.
[External Link Removed for Guests]
نخستین شکار F-14 یک فروند بالگرد مسلح Mi-25 عراقی مانند تصویر فوق بوده که در اوایل سال 1981 گرفته شده است .
علاوه بر آن ، تقریبا تمام خلبانان ایرانی و افسران رادار رهگیر (RIO) که در آمریکا دوره دیده بودند یا بازداشت ، یا زندانی و یا مجبور به بازنشستگی پیش از موعد شده بودند.
از ناوگان 77 فروندی تامکت ، دو فروند در سوانح آموزشی در سال 1978 از بین رفته و یک فروند هم هرگز به ایران ارسال نشد و الباقی ناوگان به صورت پریشان در پایگاه های هوائی بیرون شیراز و اصفهان رها شده بودند.
اما هنگامیکه نیروهای مسلح عراق در آگوست 1980 حملات خود به پستهای مرزی ایران را آغاز نمودند ، تهران به نهاجا دستور داد تا به آسمانها باز گردد . متقابلا ، پرسنل باقیمانده از 4 گردان مجهز به F-14 مستقر در پایگاه هفتم شکاری شیراز و هشتم اصفهان هشدار بازگرداندن هواپیماهایشان به وضعیت عملیاتی را دریافت نمودند.
بر خلاف شایعات موجود در غرب ، در اینجا اصلا کمبود قطعات یدکی وجود نداشت . ایرانی هنگامیکه تامکت ها را خریداری کرد ، مقادیر هنگفتی از قطعات یدکی به همراه زیرساخت های مورد نیاز را هم خریداری نموده بود.
و هنگامی که تعدادی از خدمه تامکت ها مجبور به ترک خدمت شدند ، باز هم نقصان خلبانان باتجربه وجود نداشت . با این وجود ، گردان های مستقر در پایگاه هفتم شکاری با کمبود افسران رادار رهگیر کابین عقب مواجه شده بودند و در زمینه وجود تکنسین های شایسته برای نگهداری سامانه های ناوبری پیچیده و موتورهای جنگنده های F-14 با کاستی نفرات مواجه شده بودند.
پس از آنکه خدمه باقیمانده دوره بازآموزی را سپری کردند ، با فرا رسیدن اوایل سپتامبر 1980 ، اکنون نهاجا قادر بود تا برای انجام گشت های مرزی عادی با عراق ، تا 4 فروند F-14 را پرواز دهد .
[External Link Removed for Guests]
کمال جمشیدی ، خلبانی که نخستین شکار با تامکت را کسب نمود در سال 1979 و در پایگاه هفتم شکاری دیده می شود.
ایران بدجوری به تامکت ها نیاز داشت . نیروی هوائی عراق در طول مرزها بشدت فعال بود. در بعداز ظهر روز هفتم سپتامبر 1980 ، پنج فروند بالگرد میل Mi-25 مسلح عراقی جمعی گردان 61 هوانیروز عراق به حریم هوائی ایران نفوذ کرده و به پست های مرزی ایران در منطقه زین القوس حمله کردند.
حضور بالگردها به نهاجا اطلاع داده شد و دو فروند F-14 از پایگاه هفتم ماموریت رهگیری دریافت نمودند .
[External Link Removed for Guests]
ستواندوم بهروز پاشاپور
ستواندوم بهروز پاشاپور
چند دقیقه بعد تامکت فرمانده به خلبانی سرگرد کمال جمشیدی و کمک خلبانی ستواندوم پاشاپور بعنوان افسر رادار رهگیر توانستند با چشم نخستین بالگرد Mi-25 رارصد نموده و تائید شد که بالگرد در داخل حریم هوائی ایران قرار داشته و قصد حمله دارد.
بر طبق تمام اصول و تاکتیک های موجود ، مفروض نیست که یک جنگنده رهگیر گرانقیمت همچون F-14 با یک بالگرد بشدت مسلح وارد نبرد نزدیک شود. در عوض می بایست از فاصله دور به آن شلیک نماید .
اما وقوع انقلاب کار یکپارچه سازی موشک های هوا به هوای برد کوتاه AIM-9 سایدویندر و برد متوسط AIM-7 اسپارو بر روی جنگنده های F-14 ایرانی را مختل نمود. برای شش ماه اول پس از فعال سازی مجدد تامکت ها ، این جنگنده ها تنها به موشک های دوربرد AIM-54 فونیکس و توپ های داخلی 20 میلیمتری ولکان مجهز بودند.
بدلیل آنکه از مجموع 714 فروند موشک سفارش داده شده AIM-54A تنها 284 فروند آن تحویل شده بود ، ایرانی ها از مصرف غیر ضروری آنها بیزار بودند. به همین دلیل خلبان جمشیدی با توپ خود با بالگرد درگیر شد . او مگسک سایت هدفگیری خود را بر روی عقب ترین قسمت بالگرد Mi-25 قرار داد و آتش گشود.
بخش عمده ای از حدود 400 گلوله توپی که او شلیک نمود هدف خود را یافتند و بالگرد عراقی را بدجوری زخمی کردند . خلبان بالگرد عراقی ستوانیکم لطفی اقدام به فرود اضطراری در داخل خاک عراق نمود قبل از آنکه بر اثر شدت جراحاتش از پای درآید. چون به احتمال قوی بالگرد Mi-25 لطفی بدلیل شدت آسیب های وارده دیگر به خدمت بازنگشت ، به همین دلیل این مورد نخستین شکار F-14 به شمار می رود.
