سيد محمودرضا سجادي متولد 1339 تهران و فارغ التحصيل رشته مهندسي الكترونيك از دانشگاه تهران و كارشناسي ارشد در رشته مديريت است. وي كه موسس و رئيس دفتر همكاري‌هاي فناوري رياست جمهوري بوده در طول سال‌هاي 1362 تا 1387 سوابقي چون مديريت بيش از 200 پروژه توسعه فناوري در حوزه‌هاي نفت و گاز، بيوتكنولوژي، كشاورزي، هوافضا، صنايع دريايي، پزشكي، كامپوزيت؛ مديريت همكاري‌هاي پيشرفته فناوري با اتريش، آلمان، هند، روسيه و اوكراين، تشكيل كانون‌هاي تفكر در حوزه صنايع مهم؛ راه‌اندازي شبكه تحليلگران تكنولوژي ايران؛ ترويج و فرهنگ‌سازي در علوم و صنايع استراتژيكي چون صنايع دريايي، فناوري زيستي، نفت و گاز و فناوري نانو؛ حمايت از تشكيل بيش از ده انجمن توسعه صنعت و فناوري از جمله انجمن توليدكنندگان تجهيزات نفت؛ كمك به تأسيس و يا توسعه بيش از 40 شركت طراحي ـ مهندسي در فناوري‌هاي پيشرفته را در كارنامه كاري خود دارد.
سجادي از سال 1382 تا 1387 همچنين دبيري ستاد ويژه توسعه فناوري نانو را برعهده داشته و از 85 تا 87 به مدت دو سال عضو هيئت مديره شركت سرمايه‌گذاري خارجي ايران، عضو هئيت مديره شركت سرمايه‌گذاري تامين اجتماعي و عضو هيئت امناي پژوهشگاه پليمر و پتروشيمي ايران بوده است.
عضويت شوراي راهبردي مركز علم و فناوري پيشرفته دانشگاه آزاد اسلامي به مدت يك سال (86 -87) از ديگر سوابق سجادي است.
او اكنون سفير جمهوري اسلامي ايران در مسكو است. در گفتگويي دوستانه و مفصل درباره روابط تهران و مسكو، نيروگاه هستهاي بوشهر و ... به گپ و گفت نشستيم.
سجادي روسيه را كشوري مي‌داند كه بايد از نو آن را شناخت و بر اين اعتقاد است كه تصوير كنوني از روسيه در داخل كشور مربوط به روسيه دوران تزار است.
وي 2سال از تاخير 10 ساله در راه‌اندازي نيروگاه بوشهر را تقصير روس‌ها مي‌داند و مي‌گويد: بخش غالب آن ناشي از كارشكني و تحريم غربي‌ها بوده است.
مشروح اين گفتگو را در زير مي‌خوانيد.
** روسيه كشوري كه از نو بايد شناخت
فارس- مردم ايران نگاه خوبي نسبت به روسيه ندارند و روسيه را متحد غيرقابل اعتماد مي‌خوانند.
- سجادي: به نظر من روسيه كشوري است كه از نو بايد آن را شناخت زيرا تصويري كه ما از روسيه داريم، مربوط به روسيه تزاري است. در حالي كه اين واقعيت را نبايد فراموش كنيم كه در طول 100 سال گذشته دو استحاله سياسي در روسيه اتفاق افتاده و دو بار رژيم عوض شده است. ابتدا در اعتراض به رژيم تزارها، نظام بلشويكي و كمونيستي بر سر كار آمد و نظامي كه امروز بر سركار است، با خط بطلان كشيدن بر تفكر و سياست كمونيست‌ها، مستقر شده است. پس نمي‌توانيم با همان نگاه و قضاوت در مورد تزارها با روسيه امروز برخورد كنيم و اگر چنين كنيم مانند اين است كه يك فلسطيني به ما بگويد كه شما همان كشوري هستيد كه به اسرائيلي‌ها كمك مي‌كرديد و سوخت رايگان در اختيار رژيم اشغالگر قدس مي‌گذاشتيد تا ما را بكشند و خانه‌هاي ما را بمباران كنند. ما در پاسخ مي‌گوييم كه ما انقلاب كرديم براي اينكه آن نظام را قبول نداشتيم، ما امروز بهترين مدافع شما هستيم و هيچ ارتباطي بين ما و نظام قبل نيست. مردم همان مردم هستند ولي رژيم تغيير كرده است بنابراين ما نبايد روسيه امروز را با روسيه دوران تزارها مقايسه كنيم. نمي‌توانيم بگوييم روسيه امروز يعني همان تزارها و همان قرارداد تركمانچاي و گلستان.
امروز روسيه و رهبرانش كسان ديگري هستند، كما اينكه در جمهوري اسلامي، رژيم و رهبران، كساني غير از پادشاهان گذشته و غير از قاجار و پهلوي هستند.
يك زمان بين انگليسي‌ها و فرانسوي‌ها، فرانسوي‌ها و آلمان‌ها جنگ‌هاي خونيني در گرفت ولي امروز در چارچوب اتحاديه اروپا يك كشور شده‌اند، مفهومش اين است كه يك تبعه فرانسوي ديگر به آلمان به عنوان سمبل نازيسم و اشغالگري نگاه نمي‌كند.
بايد در شرايط جديد فكر كرده و زندگي كنيم.
من معتقدم كه بخش اعظم نگاه امروز ما به روسيه تحت تاثير تبليغات غربي است. اين موارد توسط كساني دامن زده ميشود كه نزديكي دو ملت ايران و روسيه را عليه منافع خود مي‌بينند.
ما الان با روس‌ها در بسياري از حوزه‌هاي پيراموني داراي منافع، دشمنان و تهديدات مشترك هستيم. ما در قفقاز، خزر، آسياي ميانه و افغانستان انطباق منافع و تهديدات داريم. مواد مخدري كه روسيه را تهديد مي‌كند و بين دو تا پنج ميليون معتاد ايجاد كرده، همان موادي است كه از افغانستان به كشور ما مي‌آيد و همان كساني كه در جهت از بين بردن جوانان ما هستند دقيقا با همان رويكرد مواد مخدر را در روسيه دامن مي‌زنند.
ما هر دو معتقد به عدم حضور بيگانگان در منطقه آسياي ميانه، خزر و قفقاز هستيم و امنيت و توسعه منطقه را در گروي دوستي و همكاري منطقه‌اي مي‌دانيم.
ما مخالف توسعه ناتو به سمت شرق و نگاه سلطه طلبانه برخي كشورها هستيم. از لحاظ مباحث انرژي، فرهنگي، سياسي و امنيتي پيوندها، مشتركات و منافع زيادي داريم.
سياست نظام جمهوري اسلامي توسعه روابط در جهت منافع دو كشور و ظرفيت‌هاي استفاده نشده است. اينكه كساني بيايند و بحث تركمانچاي را كه يك موضوع تاريخي و بسيار تلخ است و ما از مسببين آن چه در طرف روسي و چه ايراني بسيار شاكي هستيم، را مطرح كنند در راستاي منافع دو كشور نيست.
در حال حاضر براساس منافع ملي دو طرف بايد فكر كرده و تصميم گرفت و به كساني كه نمي‌خواهند از همكاري دو كشور، منافع ما تأمين شود، اجازه ايجاد شبهه ندهيم.
من در طول 20 سال گذشته كاملا شاهد بودم كه همين تبليغات باعث شد فرصت‌هاي خوب از ما گرفته شود مثلاً تحريم‌هاي غرب در حوزه فناوري‌هاي پيشرفته از جمله در زمينه بيوتكنولوژي.
غرب در تلاش بود كه مانع از دستيابي ايران به آثار با ارزش اقتصادي بيوتكنولوژي شود. بيوتكنولوژي حوزه‌اي است كه زندگي بشر را از لحاظ غذا، محيط زيست و دارو متحول خواهد كرد و كشوري كه به بيوتكنولوژي دسترسي نداشته باشد بايد بشكه‌ها نفت را بدهد تا يك آمپول كوچك تهيه كند. غرب كاملا هدفمند به دنبال اين است كه ما را منع كند، در حالي كه در همكاري با روسيه بسيار عادلانه و در جهت منافع دو طرف مي‌توانيم به فناوري‌هاي خوبي دست يابيم كه باعث رشد و توسعه دو ملت شده و اقتصاد ما پيشرفت كند.
ما بايد از تاريخ عبرت بگيريم، ولي به جاي اينكه در گذشته زندگي كنيم بايد در حال زندگي كنيم و از فرصت‌ها بهره گرفته و منافع‌مان را تامين كنيم.
**چين آينده اقتصادي خود را در گرو همكاري با غرب مي‌بيند
فارس - بحث تشكيل يك بلوك قدرت نظامي، اقتصادي و سياسي با حضور ايران، هند، روسيه و چين تا چه حد عملي است؟
- سجادي: زمزمه‌هايي شنيده ميشود، ولي نمي‌توانم بگويم كشور خاصي مانع تحقق اين امر است.
ما با همه اين كشورها روابط خوب دوجانبه و چندجانبه داريم.
البته واقعيت‌هايي وجود دارد از جمله اينكه چين آينده اقتصادي خود را در گرو همكاري با غرب مي‌بيند و سالي 700 ميليارد دلار تعامل بازرگاني با غرب دارد. حاضر است با ايران كار كند كما اينكه در چارچوب سازمان همكاري‌هاي شانگهاي و همچنين به صورت دوجانبه در حال همكاري با هم هستيم، اما به اين معنا كه يك پيمان استراتژيك در اين چارچوب ايجاد شود، شايد هيچ يك از اين چهار كشور به صورت خاص و در حال حاضر به دنبال چنين پيمان استراتژيكي نباشند.
فارس - آيا تا به حال تلاشي شده كه با روس‌ها توافقنامه امنيتي امضا كنيم؟
- سجادي: من اطلاع ندارم و فكر نمي‌كنم از دو طرف در اين رابطه تلاش و اقدام خاصي صورت گرفته باشد.
فارس - علتش چيست؟
- سجادي: شايد نياز نبوده است.
** سفير روسيه در تهران نيستم
فارس - ما بارها به سمت روس‌ها رفته‌ايم كه توافقنامه امنيتي امضا كنيم ولي آنها موافقت نكردند. روس‌ها كره شمالي را حياط خلوت خود مي‌دانند در عرض سه چهار سال چند قطعنامه شوراي امنيت را در اين زمينه وتو كردند، ولي يك قطعنامه در طول 30 سال انقلاب به نفع ايران وتو نكرده‌اند. از ديگر سو مواردي چون تاخير در راه‌اندازي نيروگاه بوشهر، حمايت از عراق در جنگ هشت ساله، مشكل‌تراشي‌ها براي حضور ايران در آسياي مركزي و ... وجود دارد و در واقع روسيه در مواردي كه ايران نياز به تكيه‌گاه داشته، پشت ايران را خالي كرده و اينها نكاتي است كه به راحتي نمي‌توان از كنار آن گذشت. در مورد اوپك گازي نيز هيچ همراهي از سوي روسيه صورت نگرفت. به نظر مي‌رسد شما خوشبينانه از روسيه دفاع مي‌كنيد.
- سجادي: من سفير روسيه در تهران نيستم كه بخواهم از عملكرد دولت روسيه دفاع كنم بلكه سفير ايران در روسيه هستم ولي لازم است ما مسائل را منطقي ببينيم تا تصميماتمان هم منطقي و به نفع كشور باشد.
به همين دليل بر دو نكته تأكيد مي‌كنم:
اول اينكه ليستي كه از عدم همكاري روسيه مطرح كرديد، قابل بررسي است و خدشه‌هاي زيادي به آن وارد است. مثلاً اينكه مي‌گوييد در اجلاس گازي همكاري نكردند، اصلاً صحيح نيست.
روس‌ها در قضيه همكاري گازي به صورت استراتژيك وارد ميدان شدند و علتش هم اين است كه روس‌ها دو برگ بازي در دنيا دارند؛ برگ اول فروش تسليحات و برگ دوم انرژي. لذا مسائلي كه به اين دو موضوع مربوط ميشود را با حساسيت دنبال مي‌كنند، چرا كه بر تعامل آنها با ديگران اثر مي‌گذارد. از طرفي، گاز افق آتي انرژي است بنابراين آنها خيلي جدي بودند.
دوم اينكه ديدن نيمه پر ليوان، خوش بيني نيست، واقع بيني است. روسيه كشوري مهم و دوستي مؤثر با ظرفيت‌هاي بالاست. تحت تأثير تبليغات غربي قرار گرفتن و ناديده گرفتن ظرفيت‌هاي كار با روسيه، ظلم به كشور است.
فارس - تا يك سال بعد از پيشنهاد ايران، پوتين مي‌گفت ما نيازي به تشكيل اوپك گازي نمي‌بينيم.
- سجادي: روس‌ها به دليل اينكه از گذشته دور، اوپك نفتي را تحت تاثير سياست‌هاي غرب مي‌دانستند عنوان مي‌كردند كه وارد اوپك نفتي نمي‌شوند چون آمريكا براي آنها تصميم مي‌گيرد كه چقدر بفروشند و چقدر نفروشند و براي آنها سهميه تعيين مي‌كند.
در مورد اوپك گازي نيز دغدغه داشتند اگر اين نام گذاشته شود باز همان بازي تكرار ميشود.
عنوان مي‌كردند كه در حال حاضر بزرگ‌ترين صادركننده گاز هستند پس چرا وارد جرياني شوند كه رأي آنها در حداقل است. آنها دچار ترديد در منافع بودند. ما نمي‌توانيم از كشوري انتظار داشته باشيم كه وارد جمعي شود كه ديگران براي آن تصميم مي‌گيرند. آنها در ابتدا با شك و ترديد نگاه مي‌كردند بعد وارد همكاري شدند.
از زماني كه مقام معظم رهبري اين موضوع را با آقاي پوتين مطرح كردند آنها به صورت جدي وارد شدند چون احساس كردند به اتكاي حرف مقام معظم رهبري مي‌توانند به اين حركت اعتماد كنند.
درباره فعاليت هستهاي جمهوري اسلامي ايران، روس‌ها از روز اول مطرح مي‌كردند كه ما با هستهاي شدن ايران مخالفيم. مي‌گويند ما از كجا بدانيم كه 10 سال ديگر حكومتي مثل عربستان در ايران بر سر كار نيايد كه تحت نفوذ آمريكا باشد و در جنوب كشور ما يك قدرت هستهاي آمريكايي ايجاد شود.
مي‌گفتند منافع ملي ما ايجاب نمي‌كند كه شما هستهاي شويد، ولي اگر خواستار انرژي صلح‌آميز هستيد ما كمك مي‌كنيم. فلذا زماني كه پرونده ما به شوراي امنيت رفت، از ديد روس‌ها طبيعي بود كه راي مثبت بدهند.
روسيه در مورد زيمبابوه وتو مي‌كند چون مي‌داند انگليسي‌ها مي‌خواهند رابرت موگابه را سرنگون كنند و مي‌داند حمايت از موگابه، به ضرر سياست‌هاي غلط انگليس در آفريقا و تضعيف دشمن روسيه (انگليس) مي‌باشد.
يك قاعده در جهان سياست وجود دارد و آن اينكه هيچ كشوري دوست ندارد همسايه‌اش از خودش برتر باشد و به تهديدي عليه آن تبديل شود. روس‌ها هم از اين قاعده تبعيت مي‌كنند.
فارس - اما ايران كه داراي سلاح هستهاي نيست.
- سجادي: سياستمداران روس عنوان مي‌كنند كه شما قبلا مي‌گفتيد با آمريكا مذاكره نمي‌كنيد، اما اخيراً گفته‌ايد كه اگر آمريكا شرايط شما را بپذيرد مذاكره مي‌كنيد. حال اگر در آينده، پيوند ايران و آمريكا تقويت و ايران وارد بلوك غرب شود، ما با مشكل جدي روبرو مي‌شويم.
فارس - ولي آمريكا چنين نگاهي ندارد. به عربستان سيل تسليحات را ارسال مي‌كند در حالي كه ممكن است اين تسليحات در آينده به دست القاعده و طالبان بيفتد.
- سجادي: كدام يك از هواپيماهاي اف 15 عربستان دست عرب‌هاست؟
آمريكايي‌ها بعد از انقلاب اسلامي در ايران فهميدند كه نمي‌توانند به سيطره دائم خود در اين منطقه اعتماد كنند. ضمن اينكه رابطه آمريكا با عربستان با رابطه روسيه با ما فرق مي‌كند. اگر نفوذ و سيطره‌اي كه آمريكا در عربستان دارد، روس‌ها در كشوري داشته باشند، به آن كشور سلاح اتمي هم مي‌دهند. ولي ما كشوري مستقل و مقتدر هستيم.
يكي از مواردي كه در مورد غيرقابل اعتماد بودن روس‌ها گفتيد تأخير در نيروگاه بوشهر بود. اگر چنين قضاوتي كنيد، بايد نتيجه بگيريد كه آلماني‌ها غيرقابل اعتمادترند، چون زماني كه انقلاب شد آلمان، قرارداد خود را زيرپا گذاشت و نيروگاه را رها كرد و رفت. آن هم در شرايط اول انقلاب كه نه متهم به فعاليت هستهاي بوديم و نه قطعنامه‌اي عليه ما وجود داشت. در حالي كه روسيه در شرايطي نيروگاه را ادامه داد كه ما دو قطعنامه گرفته بوديم.
اگر درباره 10 سال تاخير نيروگاه بوشهر از من سؤال شود مي‌گويم دو سال آن تقصير روس‌ها بوده و بخش غالب آن ناشي از كارشكني و تحريم غربي‌ها بوده است. فقط دو سال تاخير آن به خاطر توربيني است كه قرار بود اوكراين بسازد ولي اين كشور به خاطر فشار آمريكا اعلام كرد نمي‌سازد. روس‌ها مجبور شدند در سن پترزبورگ كارخانه‌اي را طراحي و تجهيز كنند.
علاوه بر آن قرار بود برخي تجهيزات ديگر هم از كشورهاي اروپايي تهيه شود كه آن هم با مشكل روبرو شد.
روس‌ها عليرغم فشارهاي جهاني شروع به اتمام نيروگاهي كردند كه آلمان‌ها اول انقلاب رها كرده بودند. مشكل ديگر افزايش قيمت‌ها در روسيه بود. قبلاً در روسيه متخصص ماهي 100 يورو بود الان ماهي 2 هزار تا 3 هزار يورو است. الان يك نيروگاه اتمي در اشل هزار مگاوات حدود سه و نيم تا 4 ميليارد دلار هزينه مي‌برد ولي روس‌ها با همه نشيب و فرازهاي پروژه، با حدود 2/1 ميليارد يورو آن را تمام مي‌كنند.
در ملاقاتي كه مدتي قبل با آقاي كرينكو داشتم، گفت «اصلا اين نيروگاه معناي اقتصادي براي ما ندارد و فقط به خاطر جنبه حيثيتي آن را انجام مي‌دهيم. چون همه قيمت‌ها چند برابر شده و صرفه اقتصادي براي ما ندارد.»
فراموش نكنيد زماني كه ما راجع به يك كشور خارجي صحبت مي‌كنيم، اصلا بحث رفاقت، مرام و به تعبير عاميانه «لوطي‌گري» مطرح نيست، بلكه بحث منافع ملي است.
قبول دارم كه روس‌ها به دليل منافع ملي يك جاهايي كوتاه آمده‌اند، ولي مسئله مهم اين است كه روس‌ها روحيه اسلام ستيزي ندارند. ما در دنيا با كشورهايي روبرو هستيم كه تفكر اسلام ستيزي دارند. روس‌ها با انقلاب ما مخالفت ندارند و نمي‌خواهند اين انقلاب از بين برود و اين در حالي است كه در دنيا كشورهايي هستند كه براي سرنگوني انقلاب و رژيم ما بودجه رسمي اختصاص مي‌دهند. ما حتي با كشورهايي كه اسلام ستيز هستند و نسبت به اصل انقلاب ما مخالفند ارتباط و همكاري داريم.
طرح اين سؤال كه «آيا روسيه قابل اعتماد است؟» موضوعي انحرافي و مغاير منافع ملي ماست و به اعتقاد من توسط عوامل غرب، به آن دامن زده ميشود.
ما هر جا كه منافع ملي‌مان ايجاب مي‌كند بايد با روسيه همكاري كنيم و هر جا ايجاب نمي‌كند با حفظ استقلال، عزت و احترام متقابل، عمل مي‌كنيم.
فارس - روس‌ها چقدر از آن اقبالي كه ما به آنها داريم نسبت به ما دارند؟ به نظر مي‌رسد يك جاهايي كشش ما نسبت به آنها بيشتر است.
- سجادي: اگر منظور شما اين است كه ما در مقابل روس‌ها، براي تحقق اهداف خود، ضعيف برخورد مي‌كنيم، من قاطعانه اين را رد مي‌كنم. اما اگر منظور ما اين است كه مراجعات ما به روس‌ها بيشتر از مراجعات آنها به ماست، اين موضوعي منفي نيست. مهم اين است كه در يك مراوده و همكاري، دو طرف برد و سود داشته باشند.
دستگاه ديپلماسي ما در جهت منافع ملي هر جا را كه مصلحت بداند، جلو مي‌رود. طبيعي است در جاهايي كه منافع هر دو طرف تأمين ميشود، يك همكاري شكل مي‌گيرد. مثل اينكه شما مغازه لباس ورزشي داشته باشيد و دوستتان مغازه خوراكي، شما هر روز از مغازه وي خريد مي‌كنيد ولي شايد دوستتان يك بار در ماه هم از مغازه شما خريد نكند. اين به اين معني نيست كه اين رابطه، ناعادلانه و يك طرفه است.
فارس - روس‌ها جايگاه ايران در منطقه خاورميانه را مي‌دانند و به دسترسي به آب‌هاي گرم و حوزه‌هاي انرژي واقفند. روس‌ها در لبنان و فلسطين و كشورهاي منطقه جا پاي محكمي ندارند و به كمك ايران مي‌توانند اين جا پا را محكم كنند.
- سجادي: ما كه نمي‌توانيم به روس‌ها بگوييم خير و شر و منافعشان چيست.
در اينكه روس‌ها ما را يك ابرقدرت منطقه‌اي مي‌دانند، ترديدي ندارم. شايد در بوق و كرنا نكنند، ولي در جلسات خصوصي بارها اعتراف كردهاند كه ايران يك ابرقدرت منطقه‌اي است.
اگرچه روس‌ها روي ايران حساب خاصي باز مي‌كنند ولي خودشان در سطح بين‌المللي اولويت‌هايي دارند. اولويت يك روسيه تعامل با اروپاست، چون استراتژي اول روسيه توسعه اقتصادي است و معتقد است در سايه تعامل منطقي بخصوص با اروپا مي‌تواند عقب‌ماندگي‌هاي اقتصادي‌اش را جبران كند.
اولويت دوم آنها منطقه CIS و قفقاز است چون حياط خلوت امنيتي آنهاست و اولويت بعدي آسيا، خاورميانه و لبنان و ....
اگر اتفاقي در لبنان بيفتد ما حساس مي‌شويم، ولي روس‌ها حساسيت ما را ندارند. چون اولويتشان چيز ديگري است.
فارس - شايد به دليل اين است كه ايران را دژ مستحكمي مي‌بينند و خاطرشان از حضور و نفوذ آمريكا در منطقه راحت است.
- سجادي: بله. اين مطلب يك واقعيت است.
روح صحبت من اين است كه نگذاريم خاطرات تاريخي و يا فضاسازي‌هاي غربي، ما را از منافعي كه در سايه همكاري‌هاي منطقي با يك كشور تامين ميشود، بازدارد.
ما و روسيه ظرفيت‌هاي زيادي براي همكاري در حوزه‌هاي سياسي، امنيتي، اقتصادي، فرهنگي، تكنولوژيكي، توريسم و ....داريم كه 10 درصد آن هم به فعليت نرسيده است.
روسيه مي‌تواند بازار بسيار خوبي براي ما باشد، حداقل مي‌توانيم سه چهار ميليارد دلار در سال محصولات غذايي و... به روسيه صادر كنيم. حجم واردات روسيه حدود 260 ميليارد دلار است و ما به دليل روابط سياسي مطلوب، نزديكي و كيفيت خوب خيلي از توليداتمان، حقمان است كه در اين بازار سهم داشته باشيم.
الان از 260 ميليارد دلار 300 ميليون دلار سهم ايران است. پسته آمريكايي به آنجا مي‌رود و پسته ايراني خيلي كم مي‌رود. ميوه‌هاي شيلي و ... به روسيه صادر ميشود ولي ما ....!
فارس - آيا اين به دليل ضعف عملكرد ماست يا اينكه روس‌ها راغب نيستند؟
- سجادي: ابداً اين طور نيست كه روس‌ها راغب نباشند. از من بپرسيد مي‌گويم روس‌ها به دلايل عديده ترجيح مي‌دهند تعاملات اقتصادي با ايران ده برابر شود.
روس‌ها در اقتصاد، واقعاً داراي سياست بسيار بازي هستند و از حضور و فعاليت اقتصادي همه كشورها استقبال مي‌كنند.
اگر ما بخواهيم ايران را با تركيه مقايسه كنيم، تركيه كشوري عضو ناتو است و از لحاظ مشي سياسي به هيچ وجه اشتراكات ما را با روسيه ندارد و بعضاً ديده شده برخي افراط‌گرايي‌هاي سياسي و مذهبي هم از تركيه به روسيه آمده است. با اين همه ترك‌ها سالي 27 ميليارد دلار همكاري و صادرات به روسيه دارند، ولي ما 300 ميليون دلار صادرات داريم. اين به خاطر آن است كه بخش خصوصي تركيه سازمان يافته، بزرگ و قوي است.
فارس - به نظر مي‌رسد اين حمايت‌ها از سوي سفارت و وزارت خارجه در قبال بازرگانان و بخش خصوصي ايران صورت نمي‌گيرد.
- سجادي: دولت و بخش خصوصي مثل دو بال يك پرنده هستند در سايه همكاري آنها با يكديگر كار پيش مي‌رود، ولي يكي نمي‌تواند جايگزين ديگري شود. اگر ما بخش خصوصي فعالي نداشته باشيم دولت نمي‌تواند نقش بخش خصوصي را ايفا كند.
نقش وزارت خارجه اين است كه سعي كند منافع تجار تامين شود و بسترهاي لازم مانند سيستم بانكي، بحث‌هاي گمركي و ... را فراهم كند ولي بازاريابي و اينكه چه جنسي خوب است و با كدام رابط وارد كار شوند، جزو ظرفيت‌هاي بخش خصوصي است.
فارس - آيا تا به حال شما نشستي با اتاق بازرگاني داشته‌ايد؟
- سجادي: من هم با آقاي نهاونديان رئيس اتاق بازرگاني ايران جلسه داشته‌ام و هم با آقاي «پريماكف» رئيس اتاق بازرگاني روسيه. سفارت هم مكرراً ميزبان هيئت‌هايي از بازرگانان استان‌هاي مختلف است. مشكل اين است كه تجار عزيزي كه آمده بودند بعضاً كارت ويزيت نداشتند، با ايميل و امكانات ارتباطي جديد كه لازمه تعاملات بازرگاني است، آشنا نبودند و به ندرت داراي كاتالوگ توليدات هستند.
اندازه اقتصادي تجار ما بايد بالا باشد، يك تاجر خرد نمي‌تواند به روسيه كالا صادر كند.
در تجارت خارجي چند سالي است كه كشور رويكرد جدي پيدا كرده و وزارت بازرگاني سازمان توسعه و تجارت را ايجاد كرده است.
** علاقه‌مندي روس‌ها نسبت به افراد مقتدر
فارس - نگاه مردم روسيه نسبت به احمدي‌نژاد چگونه است؟
- سجادي: روس‌ها ذاتاً از آدم‌هاي مقتدر خوششان مي‌آيد. علت اينكه پوتين نه تنها هشت سال رياست جمهوري كرد بلكه زماني كه گفت مدودف را معرفي مي‌كنم، مدودف توانست 71 درصد آراء را به دست آورد به خاطر اقتدارگرا بودن پوتين بود.
اليت‌ها (نخبگان) و كساني كه مسائل بين‌المللي را در روسيه دنبال مي‌كنند در برخورد با ما تبريك مي‌گويند و از عملكردهاي آقاي احمدي‌نژاد ابراز خرسندي مي‌كنند، ذاتاً خوششان مي‌آيد فردي مقتدر باشد. عامه روس‌ها اين گونه هستند.
** كار تمام خواهد شد
فارس - از نيروگاه بوشهر چه خبر آيا تابستان راه‌اندازي ميشود؟
- سجادي: در سفر آقاي كرينكو به ايران، صحبت از اتمام پروژه تا آخر سال (ميلادي) شد و بحثي از راه‌اندازي در تابستان نبوده است. الان قريب دو برابر نيروهايي كه روس‌ها متعهد هستند، به ايران اعزام كردهاند تا كار نيروگاه تمام شود. تمام تلاش آنها اين است كه تا آخر امسال اين كار انجام شود.
به نظر من در فرآيند راه اندازي نيروگاه، دو موضوع كليدي وجود داشت يكي اينكه روس‌ها اراده قطعي پيدا كنند كه تحت هر شرايطي اين نيروگاه را تمام كنند و دوم اينكه سوخت وارد ايران شود. در حال حاضر اين دو اتفاق افتاده است. فلذا بر اساس نظر كارشناسان، با يكي دو ماه بالا و پايين اين كار تمام خواهد شد.
فارس - آيا سوخت تزريق شده است؟
- سجادي: آزمايش راديواكتيوي نشده و تنها تست‌هاي مكانيكي انجام شده است. تزريق و تست راديواكتيوي نيروگاه، در مراحل نهايي انجام خواهد شد.
فارس - نيروگاه ما چند مليتي است؟
- سجادي: در دنياي كنوني اقتصادي نيست كه همه چيز توسط يك كشور ساخته شود. به عنوان مثال ايرباس فرانسوي است، ولي بيش از 50 كشور در ساخت آن مشاركت دارند. در هواپيما را لهستان، دماغه را ژاپن و... مي‌سازند به دليل اينكه در هر حوزه‌اي تخصصي وجود دارد و اقتصادي‌تر است كه آن حوزه را به متخصصش بدهند. خيلي از سيستم‌ها و ادوات الكترونيكي غربي هستند، ولي طراحي و مديريت ساخت روسي است.
** روسيه اقيانوسي ناشناخته
فارس - چرا مي‌گوييد روسيه در زمينه تكنولوژي براي ما فرصت است؟ صنعت اين كشور كه عقب مانده است؟
- سجادي: علم و فناوري، موضوعاتي متفاوت از صنعت هستند. يك كشور مي‌تواند داراي علم و تكنولوژي پيشرفته باشد ولي فاقد يك صنعت لوكس باشد. اگر نهادهايي كه علم و تكنولژي را تبديل به صنعت و محصول مي‌كنند، درست عمل نكنند، محصول خوب از آب در نمي‌آيد، همانطور كه يك آشپز غير حرفه‌اي مواد اوليه خوب را به يك غذاي بد تبديل مي‌كند. در روسيه به دليل حاكميت تفكر و ذائقه كمونيستي، توليد كالاهاي مصرفي لوكس و ظريف، ضدارزش محسوب مي‌شده!
در حالي كه در صنايع فضايي كه ظرافت و زيبايي يك ضرورت بوده، نه تنها از غرب چيزي كم نداشته‌اند بلكه مي‌بيينيم حتي آمريكا از ايستگاه فضايي روسيه و امكانات آنها استفاده مي‌كند.
تعبير من از روسيه در حوزه علم و تكنولوژي اين است كه روسيه اقيانوس ناشناخته‌اي است كه در جاي جاي اين اقيانوس مرواريدهاي با ارزشي وجود دارد. فرصتي است كه ما بتوانيم عقب ماندگي‌هاي علم و تكنولوژي خود را رفع كنيم. به عنوان مثال در حوزه نفت و گاز در بالادستي و پايين دستي فرصت‌هاي طلايي وجود دارد.
بالا دستي حوزه‌اي است كه مربوط به اكتشاف، حفاري و استخراج نفت ميشود و حوزه بسيار مهمي است، هر يك درصد راندمان كه بالا برود يك ميليارد دلار افزايش درآمد براي ما خواهد داشت.
روس‌ها در علم و فناوري، متواضع، باز و علاقه‌مند هستند و دانشگاه‌هاي بسيار خوبي دارند غرب به اين جمع بندي رسيده كه اجازه ندهد كشور مستقلي مثل ايران به فناور‌هاي پيشرفته دست پيدا كند. چرا كه آينده اقتصادي بشريت در گرو دستيابي به فناوري‌هاي پيشرفته است. اگر جامعه‌اي، فناوري پيشرفته نداشته باشد محكوم به فقير زندگي كردن است. دارو، مواد غذايي، محيط زيست سالم، همه در گرو فناوري‌هاي جديد است.
بايد تا فرصت از دست نرفته، يك تحول اساسي در رويكرد ما به همكاري‌هاي علمي و فناوري با روسيه اتفاق بيفتد.
** توپولف در ايران به بدترين وجه، عرضه ميشود
فارس - هواپيماي توپولوف ذهنيت مردم را خراب كرده است.
- سجادي: داستان توپولوف مفصل است. شما اگر در مسيرهاي داخلي روسيه، سوار توپولوف‌هاي 154 شويد در خواهيد يافت كه به هيچ وجه از لحاظ زيبايي و راحتي با ايرباس فرقي ندارند. متأسفانه توپولف در ايران به بدترين وجه، عرضه ميشود، موكت‌هاي كثيف، صندلي‌هاي نزديك به هم، قيمت آزاد بليط و .... و نيز تصادفاتي كه به اصل هواپيما ارتباطي نداشت، همه دست به دست هم دادند تا تصويري ترسناك از اين هواپيما ارائه دهند. در حالي كه توپولف 154 جزو امن‌ترين هواپيماهاي دنياست. از لحاظ اقتصادي هم به صرفه است. تنها هواپيمايي كه در خطوط ايران سود مي‌دهد، توپولوف است.
ايرباس و بوئينگ تنها با سوبسيدهاي مختلف، به حيات خود ادامه مي‌دهند، آن هم در شرايطي كه هزينه خريد هواپيما، ناديده گرفته شود.
فارس - از موشك‌هاي اس 300 چه خبر؟
- سجادي: ما در مجموع تجهيزات دفاعي خوبي از روسيه خريده‌ايم.
فارس - در خبرها آمده بود كه روسيه درصدد است اس 400 به تركيه بدهد.
- سجادي: احتمال اين مسئله را ضعيف مي‌دانم. تركيه عضو ناتو است و روسيه تحفظ دارد كه سلاح پيشرفته خود را به يكي از اعضاي ناتو بدهد.
** دعوت مدودوف از احمدي‌نژاد براي اجلاس يكاترينبورگ
فارس - گفته ميشود روسيه يكي از مخالفين عضويت دائم ايران در سازمان شانگهاي است.
- سجادي: در يك سالي كه روس‌ها مديريت شانگهاي را برعهده داشته‌اند فعال‌ترين برخورد را با ايران كردهاند. ما در همه جلسات دعوت شديم، از سطح وزرا گرفته تا جلسات كارشناسي و برخورد روس‌ها كاملا برخلاف اين ادعا بوده است.
وزارت خارجه روسيه در جلسات متعدد مطرح كرده كه ما از عضويت ايران استقبال مي‌كنيم اما هنوز اساسنامه شرايط عضوگيري توسط اعضا نوشته نشده و توافق ضمني آنها اين است كه براي عضو شدن يك كشور همه كشورها بايد راي مثبت بدهند و حتي راي ممتنع قابل قبول نيست.
يكي از مسائلي كه قرار است در جلسه سران در خرداد امسال در يكاترينبورگ نهايي شود شرايط عضوگيري است كه بعد از تصويب آن عضويت ايران در دستور كار قرار خواهد گرفت.
اجلاس سران شانگهاي در 24 خرداد در يكاترينبورگ برگزار ميشود و آقاي مدودف از آقاي احمدي‌نژاد دعوت كرده است. اميدواريم رئيس جمهور در اين اجلاس شركت كند. چون هم حضور ايشان در شانگهاي به صورت جمعي موثر است هم در چارچوب گفتگوهاي دوجانبه با سران كشورها.
** در تلاشيم درباره درصد بيشتري به تفاهم برسيم
فارس - قدري هم در مورد سهم ايران در خزر توضيح دهيد.
- سجادي: مشكلي كه در تعيين رژيم حقوقي درياي خزر وجود دارد اين است كه معادل درياي خزر را در جاي ديگري نداريم و مدل‌هاي قطعي شده‌اي وجود ندارد. يك رژيم حقوقي جديد بايد طراحي شود و اينكه اين رژيم مورد تاييد همگان قرار گيرد. مسئله پيچيده‌اي است به دليل اينكه تبعات زيادي خواهد داشت.
مدل‌هاي مختلف، درصدهاي مختلفي را نتيجه مي‌دهد. مثلاً زماني مدلي كه در چارچوب درياهاي باز كاربرد داشته را به ما پيشنهاد كردند كه ما رد كرديم چون 11 درصد به ما تعلق مي‌گرفت و ما گفته‌ايم اين درياي بسته است نه آزاد و ما اين مدل را قبول نداريم.
بحث‌هاي سنگين كارشناسي در حال انجام است و حقوقدان‌هاي بين‌المللي تحت مشاوره كشورها قرار گرفته‌اند كه به مدلي كه مورد توافق همگي است، دست يابيم.
آن چيزي كه مردم ما مي‌توانند مطمئن باشند اين است كه دولت جمهوري اسلامي بسيار قوي در اين موضوع وارد شده و توانسته از رقم 11 درصدي كه در ابتدا مي‌خواستند به ايران داده شود جمع را تا حدود 17 درصد متقاعد كند و پيشرفت خيلي خوبي است و ما هنوز معتقديم بحث باز است و تلاش خواهيم كرد كه منطقي و علمي درباره درصد بيشتري به تفاهم برسيم.
فارس - آيا مرزبندي 15 كشور بعد از استقلال توسط روس‌ها صورت گرفت يا اينكه غرب در اين موضوع دخالت داشت؟ اين تقسيم‌بندي خيلي بحران آفرين شده به عنوان مثال قره‌باغ شيعه‌نشين را به ارمنستان، نخجوان ارمني نشين را به آذربايجان و سمرقند و بخارا كه مركز تاجيك‌ها بود به ازبكستان دادند.
- سجادي: بخش اعظم آن به دوران استالين برمي‌گردد و ناشي از سياست‌هاي استالين و حزب كمونيست در اوايل استقرار دولت بلشويكي بود. استالين براي اينكه بتواند سركشي‌ها و مقاومت‌هاي قوميتي را كنترل و يا سركوب كند و با ايجاد اختلافات منطقه‌اي و به جان هم انداختن قوميت‌ها، اقتدار دولت مركزي را افزايش دهد، كوچ‌هاي جمعيتي زيادي را ترتيب داد.
بعضي از اين جابه‌جايي‌ها نيز به صورت اتفاقي در طول تاريخ رخ داده ولي بحث سمرقند و بخارا دقيقاً بر اثر سياست استالين بود و در حال حاضر تعداد تاجيك‌ها در ازبكستان بيشتر از تاجيكستان است.
فارس - نگاه روسيه به مذهب چگونه است ؟
- سجادي: گرايشات مذهبي چه در ارتدوكس‌هاي مسيحي و چه در مسلمانان رو به افزايش است. 70 سال فضاي ضد مذهبي باعث شده عطش گرايش به خدا و دين بسيار زياد شود. در سرماي زمستان جلوي در كليساها صف مي‌كشند و مساجد بسيار شلوغ است و گرايش به مذهب افزايش چشمگير دارد.
روس‌ها مثل ما تاريخشان سرشار از گرايش به مذهب است. در كاخ كرملين كه تزارها درست كردهاند چندين كليسا وجود دارد، يك عبادتگاه براي تزار و يك عبادتگاه براي خدمه و ... پيش بيني شده است.
اگر به تاريخ ايران هم نگاه كنيد از قديم مذهب جايگاه خاصي داشته است. روس‌ها نيز همين گونه هستند. الان كه فضا باز شده گرايش به مذهب بسيار افزايش يافته و مذهب به عنوان عامل اتحاد ملي، هويت و آرامش دهنده به مردم است.
روس‌ها جز معدود كشورهايي هستند كه آغوششان را به سمت مبلغان مذهبي ايران باز كردهاند و از آمدن مبلغان مذهبي‌شان به ايران و بالعكس استقبال مي‌كنند، اين موضوع نشان مي‌دهد كه آمادگي پذيرش و همكاري با ما را دارند. ما در غرب يا بايد با دانمارك سر و كله بزنيم و يا ... و اسلام ستيزي بارز و آشكاري وجود دارد.
دولت روسيه بودجه‌اي را براي حمايت از توسعه مساجد و نشر كتب اسلامي اختصاص داده است.
** قاطبه مردم روسيه نسبت به موضوع فلسطين سمپات هستند
فارس - وضعيت ايالت خودمختار يهوديان در روسيه چگونه است؟
- سجادي: در روسيه نيز همچون ساير مناطق دنيا، هم يهوديان صهيونيست وجود دارند هم يهوديان متعهد. اكثر يهوديان اين ايالت، مانند هموطنان مسيحي و مسلمان خود، انسان‌هايي موحد و معتقد هستند.
بعد از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، برخي از يهوديان صهيونيست با كمك رژيم فلسطين اشغالي، دارايي‌ها و منابع عظيم روسيه را به بهاي ناچيز خريدند. به عنوان مثال كارخانه‌اي كه يك ميليارد دلار ارزش داشت را به مبلغ يك ميليون دلار خريدند و در نهايت نيمي از آن را هم نپرداختند و در واقع با 500 هزار دلار، صاحب كارخانه‌هايي شدند كه حداقل 100 ميليون دلار مواد اوليه و كالا در انبار آنها وجود داشت.
آنها حتي از منابع ملي چون نفت، گاز، معادن و جنگل و ... نگذشتند و همگي را با ثمن بخس، صاحب شدند. به همين دليل از 20 ميلياردر (اليگارش) دوران يلتسين 19 نفر يهودي بودند و فقط يك نفر روس غيريهودي بود. پس از اينكه صهيونيست‌ها اين پول‌ها را در روسيه به دست آوردند رسانه‌ها را خريدند و در پارلمان و جايگاه‌هاي قدرت، عناصر مرتبط با خود را مستقر كردند و اين وضعيت تا اواسط دوره اول رياست جمهوري آقاي پوتين ادامه داشت.
آقاي پوتين به دليل اينكه فرد وطن پرستي است و مشاهده كرد كه اين روند كشور را به اضمحلال مي‌برد و منابع عظيمي به يغما رفته است، اقدام به محدود كردن اين ميلياردرها و اليگارش‌ها كرد.
در زمان رياست جمهوري آقاي يلتسين؛ عليرغم اينكه روسيه 70 درصد چوب دنيا، 40 درصد فولاد دنيا و 30 درصد گاز اروپا را تامين كرده و روزي چند ميليون بشكه نفت صادر مي‌كرد، ولي 80 ميليارد دلار بدهي داشت و كشور در فقر و پاشيدگي دست و پا مي‌زد.
زماني كه آقاي پوتين به قدرت رسيد، كشور را جمع و جور كرد و بخش زيادي از سرمايه‌هاي به يغما رفته را به خزانه دولت برگرداند به طوري كه قبل از بحران اقتصادي كنوني، روسيه كشوري با 600 ميليارد دلار انباشته ارزي بود.
البته هنوز صهيونيسم در روسيه صاحب نفوذ بسيار است و احزاب نمي‌توانند عليه صهيونيسم و اسرائيل حرفي زده و يا اقدامي انجام دهند. اين در حالي است كه قاطبه مردم روسيه نسبت به موضوع فلسطين سمپات هستند و به اقداماتي كه عليه مردم در فلسطين اشغالي صورت مي‌گيرد، معترضند.
روس‌ها افراد با فرهنگ و اهل مطالعه‌اي هستند و اكثريت آنها داراي تحصيلات دانشگاهي مي‌باشند. [External Link Removed for Guests]
