آنا چپمن بر خلاف چهره فریبنده‌اش بخشی از یک عملیات جاسوسی جدی از سوی روسیه بود
در ماه مه امسال، زمانی که حلقه‌ای از جاسوسان روسی در حومه شهرهای متعددی از ایالات متحده کشف شدند، بسیاری از مفسران به سرعت و با "بی‌نوا" خواندن آنها سعی در تبرئه‌شان داشتند.
به نظر می‌رسید فعالیت‌های مخفی این جاسوسان و جزئیات زندگی روزمره‌شان در ایالات متحده با نوعی نمایش مضحک آمیخته است؛ از دانه پاشیدن و بذل محبت دروغین به منظور کسب اطلاعات گرفته تا گذاشتن عکس‌های دلفریب در فیس‌بوک توسط فریبنده‌ترین عضو گروه یعنی آنا چپمن.
ولی همه این نظر را نداشتند. سر استفان لاندر ،مدیر کل "ام آی پنج" تا سال ۲۰۰۲، در مستندی که برای رادیو چهار بی بی سی تهیه شد، توضیح داد که چرا جاسوسی روسیه آن هم به وسیله حلقه‌ای از مهاجران غیرقانونی روسی که جاسوسانی فاقد پوشش دیپلماتیک هستند، به هیچ وجه امری خنده‌دار نیست.
او میگوید: "واقعیت این است که “فاقد طبقه بندی بودن” یا "جدی به نظر نرسیدن" این جاسوسان در حقیقت بخشی از طرح آنها برای عملیاتشان بوده است. به همین دلیل است که روسها در انجام این نوع جاسوسی، موفق هستند. آنها می‌توانند آدمها را تا زمانی که بتوانند از آنها استفاده کنند در موقعیت‌های مورد نظر بگذارند تا برای خود به تدریج نوعی پوشش تهیه کنند. آنها اجزای یک ماشین جاسوسی هستند، ماشینی که بسیار حرفه‌ای و جدی است. "
غیر قانونی و نامرئی
به گفته آقای لاندر استفاده از مهاجران غیرقانونی، نوع خطرناک و تهدید کننده ای از جاسوسی است که روسها در دوران جنگ سرد در آن مهارت پیدا کرده‌اند.
در این دوره، آنها مهاجران را برای ایفای یکی از دو نقش زیر به غرب می‌فرستادند: نقش اول، ساختن پوششی بلند مدت با هدف ماندگارشدن در غرب برای سالهای طولانی و به دست آوردن سمتی در دستگاه دولتی، جایی که بتوانند برای همیشه جاسوسی کرده و اطلاعات ارسال کنند و نقش دوم برای این افراد، قرار گرفتن در راس شبکه‌ای از جاسوسان است که بوسیله دیگران به کار گمارده شده‌اند. افرادی که احتمالا اقامت قانونی دارند و از کشوری ثالث به شکل غیر قانونی فرارکرده اند؛ نوعی افسر اطلاعاتی ولی بدون هیچ گونه پوشش رسمی."
این حقیقت که روسیه هم‌چنان در حال سرمایه‌گذاری و فرستادن مهاجران غیرقانونی به غرب است برای دستگاه اطلاعاتی بریتانیا مایه نگرانی است؛ حداقل به این جهت که به سختی می‌توان از فعالیت‌های این مهاجران غیرقانونی سردرآورد و آنها را کشف کرد.
سر گری وارنر، معاون "ام آی شش"، سازمان اطلاعات بریتانیا میگوید: "مهاجران غیرقانونی به شکل وسیعی در جمهوری‌های همسایه روسیه نظیر اوکراین و گرجستان مستقر شده‌اند. اگر می‌خواستند مهاجر غیرقانونی داشته باشند، می‌توانستند آنها را به این‌جا هم بفرستند. شکی در این مورد ندارم. من فقط نمی‌دانم این اقدام از نظر آنها ارزش عملی‌شدن دارد یا نه."
سر گری می‌افزاید: "معلوم نیست که مهاجران غیرقانونی روس در بریتانیا وجود داشته باشند یا نه، اگر هم باشند پیدا کردن‌شان بعید به نظر می‌رسد، با این وجود شکی نیست که جاسوسان رسمی و قانونی روسیه که زیر پوشش دیپلماتیک در این جا کار می‌کنند در حال پیاده‌سازی یک حمله اطلاعاتی هستند. در واقع این حمله اطلاعاتی به همان شدت حمله‌ای است که در اوج جنگ سرد انجام شده است."
آقای لاندر میگوید: "اگر به اوایل دهه نود رجوع کنید، در می‌یابید که در آن دوره عملیات جاسوسی روسیه دچار یک وقفه شد، ولی پس از آن، ماشین جاسوسی سازمان "اس وی آر"که قبلا "کا گ ب" نامیده می‌شد، عملیات خود را با شدت تمام از سر گرفته است. فکر می‌کنم که تا پایان قرن گذشته آنها دوباره از لحاظ تعداد به همان نقطه‌ای رسیدند که در دوران جنگ سرد بودند."
تعداد این جاسوسان چقدر بوده است؟ در میانه دهه ۸۰ و در خلال جنگ سرد در سفارت اتحاد جماهیر شوروی در خیابان کنزینگتون لندن و اتاق بازرگانی وابسته به آن واقع در "های گیت" بین ۳۰ تا ۳۵ افسر ک گ ب یا هم قطاران‌شان از اداره اطلاعات ارتش معروف به "جی آر یو" به عنوان کارمندانی با سمت‌های ظاهرا دیپلماتیک مشغول کار بودند.
افسران روی هم رفته بیش از نیمی از کارکنان دیپلماتیک اتحاد جماهیر شوروی در لندن را تشکیل می‌دادند. بنا بر منابع اطلاعاتی دولت بریتانیا، امروزه تعداد آنها تقریبا به همان اندازه است.
سرقت اطلاعات با ارزش
سر دیوید اوماند، مدیر سابق آژانس اطلاعاتی "جی سی اچ کیو" و هماهنگ‌کننده امور امنیتی و اطلاعاتی دفتر نخست وزیری بریتانیا تا سال ۲۰۰۵ میگوید: "اگر چه اکنون میزان جاسوسی روسیه در سطح جنگ سرد است اما هدف‌ها تغییر کرده‌اند."
او میگوید: "در مورد آژانس‌های اطلاعاتی شوروی نوعی حس شتاب‌زدگی وجود داشت که باعث می‌شد بعد از جنگ سرد هم به عملیات خود ادامه دهند. اما شکی نیست که آنها اکنون بر اهداف اقتصادی تمرکز کرده اند.
سر استفان لاندر نیز با این نظر موافق است. او میگوید: "آنها دنبال چیزهایی هستند که باعث بهبود جایگاه استراتژیک روسیه شوند، به خصوص در زمینه اهمیت رو به رشد آن کشور در دنیای انرژی. بنابر این هر چیزی که باعث برتری آنها در این حوزه‌ها شود، ارزش سرقت توسط عملیات جاسوسی را خواهد داشت. همین اصل در مورد رشد و توسعه اقتصادی و نظامی هم صدق می‌کند."
وقتی از او پرسیده می شود آیا فکر می‌کند که جاسوسی روسها نوعی تهدید دراز مدت برای بریتانیاست؟ او پاسخ می‌دهد: "بلی، به گمانم احتمالش وجود دارد. قوی و آرام بودن روسیه به نفع ماست. ما باید تنها آن جا که روسها از عملیات پوششی و غیرقانونی برای ارتقاء موقعیت‌شان در دنیا، آن هم به هزینه غرب استفاده می‌کنند، با چشمان باز مراقب باشیم."
• از سال ۲۰۰۷ هواپیمای غول پیکر توپولوف و بمب‌افکن‌های حامل کلاهک اتمی بلک‌جک متعلق به نیروی هوایی روسیه تا نزدیکی حریم هوایی بریتانیا پرواز کرده اند، به تناوب فزاینده و درست مانند دوران جنگ سرد.آنها بارها باعث فعال‌سازی واکنش دفاعی هواپیماهای رهگیری تورنادو و تایفون نیروی هوایی بریتانیا شده‌اند. به علاوه فعالیت زیردریایی‌های روسی در اقیانوس اطلس شمالی روند رو به افزایشی داشته است.
• اگر چه این حضور را می‌توان بیشتر به علاقه بخشی از حاکمیت روسیه برای عرض اندام به عنوان یک ابرقدرت مربوط دانست، با این وجود نمی‌توان از حضور بمب‌افکن‌ها و زیردریایی‌ها چشم پوشی کرد. این بمب‌افکن‌ها طوری طراحی شده‌اند که می توانندموشک‌های هدایت شونده هوا به زمین کروز با کلاهک هسته‌ای را حمل کنند. به علاوه بعضی از آنها، ایستگاه‌های شنود پیشرفته‌ای هستند که می‌توانند ارتباطات نظامی را استراق سمع کنند.
• زیردریایی‌های پیشرفته ارتش بریتانیا اکنون در دریا مستقر شده‌اند تا اطمینان یابند که زیردریایی‌های روسیه آن قدر به زیردریایی هسته ای "ترایدنت" نزدیک نمی‌شوند که قادر به ضبط و شنود فعالیت‌های آن باشند. زیردریایی هسته ای ترایدنت که حامل سپر دفاع اتمی بریتانیا است، اکنون در حال گشت‌زنی در آب‌های اقیانوس اطلس شمالی است. اگر زیردریایی‌های روسی موفق به انجام ماموریت‌شان شوند، امنیت سیستم سپردفاعی که به شدت به غیرقابل رهگیری بودن این سیستم وابسته است، جدا به خطر خواهد
افتاد.
bbc