پاسداران نیرویی بود که بیشتر در زمینه نیروی نظامی زمینی فعالیت می کرد تا آنکه جناب محمد حسن خداوردی در جلسه شورای عالی سپاه بحث ایجاد یگان هوایی را برای اولین بار مطرح کرد و شهید کلاهدوز که در آن زمان قائم مقام سپاه بود گفت اگر سپاه نیروی هوایی داشته باشد باید نیروی دریایی نیز در اختیار داشته باشد و تصویب شد که یگان ترابری هوایی,دریایی,زمینی در سپاه ایجاد شود و جناب محمد حسن خداوردی در سال ۱۳۵۹ مسوولیت تشکیلات هوایی سپاه را در اختیار گرفت.
تاریخ ۲۶ شهریور سال ۱۳۶۴ فرمان تشکیل نیروهای سه گانه سپاه از سوی فرمانده کل قوا صادر شد و این تاریخ را نقطه عطف سپاه میشود به حساب آورد . اما تا قبل از این تاریخ یگان هوائی سپاه با در اختیار داشتن چند فروند هواپیمای کوچک از قبیل Piper chieftain که از ارگانهائی نظیر نخست وزیری و وزارت دربار سابق در اختیار داشت به فعالیت محدود در زمینه نقل و انتقال فرماندهان و مقامات کشوری مشغول بود.
دلیل اینکه نیروی هوایی بیشتر شبیه به یک یگان کوچک بود گوشه ای از فرودگاه مهرآباد را گرفت و در آنجا فعالیت می کرد.سپس هواپیماهایی سبکی مانند سسنا,توربو کماندو و چیفتن را که از آنها استفاده ای نمی شد در اختیار گرفتند و برای آموزش خلبان تعدادی از افراد را به مرکز آموزش علوم و فنون هوایی فرستادند که در زمینه خلبان و امور فنی آموزش ببینند.همچنین سپاه فاقد هواپیما بزرگ بود و به همین دلیل تعدادی از Falcon- 20 شرکت آسمان را گرفت همچنین تعدادی نیز از نیروی دریایی و هلال احمر در اختیار گرفت (البته به صورت موقت) که بعدها تعدادی از این هواپیما به ناوگان سپاه اضافه شد.
از هواپیماهای O-2 در ژاندارمری بودند با آمدن هواپیما پیشرفته که شاه ایران خریداری کرده بود این هواپیما از رده خارج شدن و سپاه آنها را در اختیار گرفت و سپاه تواست با کمک تکنسین هایی که از شرکت هما و آسمان گرفته بود آنها را اورهال کامل کند و سامانه های را روی این هواپیماها نصب کردند که می توانست در عملیات های هوایی از آن استفاده نمود. نیروی هوایی سپاه که رو به ترقی بود و علاقه مند به فعالیت های بالگردی هم بود و با موافقت فرمانده سپاه برای داشتن نیروی بالگردی این نیرو مجهز به بالگرد نیز شد که تعدادی از افرادی که خلبانی هواپیما را خوانده بودند و علاقه مند به خلبانی هلیکوپتر نیز بودند آموزش های لازم را برای خلبانی بالگرد نیز دیدند و سپاه با هماهنگی که با انرژی اتمی کرد توانست دو فروند بالگرد Bell-206 را از این سازمان بگیرد.همچنین وزارت نفت نیز در آن زمان دارای ۴ فروند بالگرد Bell-206 بود که از آنها استفاده ای زیادی نمی کرد به همین دلیل سپاه این بالگرد ها را در اختیار گرفت.
شروع جنگ تحمیلی وحمله ناجوانمردانه نیروهای بعثی به شهرهای ایران بوسیله موشکهای دوربرد زمین به زمین ایران اقدام به خرید این نوع سلاح از کشورهای دوست کرد و با توجه به عدم وجود این نوع سلاح در سازمان نظامی ایران تا آن زمان , این موشکها به سپاه پاسداران انتقال و یگان موشکی سپاه تشکیل گردید . بعد از تشکیل نیروی هوائی سپاه این یگان به یکی از زیر مجموعه های ان تبدیل شد. از زمان تشکیل نیروی هوائی سپاه تا پایان جنگ این نیرو نتوانست از رشدی مانند دیگر نیروهای سپاه برخوردار گردد علت این تفاوت را یکی به دلیل جنگ و تحریمهای اعمال شده و دیگری تفاوت آشکار از نظر زمان و سطح آموزشها در نیروی هوائی در مقایسه با دیگر نیروها می توان جستجو کرد .
این مقطع همچنین از یگان موشکی پدافند هوائی باید یاد کرد . یگان پدافند موشکی سپاه با در اختیار داشتن موشکهای کوتاه برد انگیسی Tigercat که از طرف نهاجا به این نیرو تحویل داده شد و همچنین موشک برد متوسط HQ -2 که نسخه چینی موشک روسی SAM – 2 GUIDELINE میباشد به دفاع ازآسمان کشور پرداخت . در سالهای میانی جنگ سپاه مدعی سرنگون ساختن یک فروند هواپیمای میگ ـ ۲۵ عراقی بر فراز اصفهان بوسیله همین موشکها گردید . با خاتمه جنگ کار ساماندهی نهسا سرعت بیشتری به خود گرفت . در این سالها برای اولین بار یک فرمانده ارتشی بدستور فرمانده کل قوا به سمت فرماندهی نیروی هوائی سپاه منصوب گشت . البته تا قبل از آن ارتشیان زیادی لباس سپاهی به تن کرده بودند ولی این اولین بار بود که یک ارتشی فرمانده یکی از نیروهای سه گانه سپاه می شد.
خلبان محمد حسین جلالی که از فرماندهان خوشنام هوانیروز بود و دوره خلبانی و استاد خلبانی را در امریکا و ایتالیا طی کرده بود پا به سپاه گذاشت تا منشأ تغییرات کلی گردد . وی که در کابینه مهندس موسوی مقام وزارت دفاع را بر عهده داشت کار خود را به سرعت شروع کرد و در دوره ریاست او نهسا به سرعت مراحل تکامل را طی کرد . در همین زمان سردار محسن رضائی فرمانده کل وقت سپاه پاسداران در یک مصاحبه مطبوعاتی از تجهیز سپاه به تعداد زیادی هلیکوپتر و هواپیما خبر داد . در پائیز سال ۱۳۶۹ اولین گروه از دانشجویان خلبانی سپاه مراسم دریافت سردوشی را در دانشگاه امام حسین ع ودرحضور فرمانده کل قوا جشن گرفتند . وظیفه اصلی نیروی هوائی سپاه از نظر سازمانی پشتیبانی نیروی زمینی سپاه است که بسیار به ماموریت هوانیروز شبیه می باشد .در اینجا نگاهی کوتاه به ادوات پرنده نهسا داریم .
۱. بالگرد
مدل بالگرد در این نیرو مدل کوچک و دو نفره Hughes- 300 بود .از چگونگی خرید و تعداد آن در ایران منبعی رسمی وجود ندارد اما برخی منابع غربی معتقدند که این بالگرد از سوئیس و به تعداد ۵ فروند خریداری شده است . البته با توجه به نادیده گرفتن تحریم تسلیحاتی ایران در زمان جنگ و فروش تعداد زیادی هواپیماهای PC- 6 وPC- 7 ساخت شرکت Pilatus به ایران از سوی این کشور می توان تا حدی به صحت آن اطمینان کرد ولی به هر حال در حد یک نظریه باقی می ماند .از این نوع بالگرد در امر آموزش خلبان استفاده می شود .در کنار آن سپاه اقدام به خرید بالگرد ساخت داخل نمود .
خاتمه جنگ سازمان پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای ایران ( پنها ) اقدام به نوسازی وبازسازی بالگردهای سانحه دیده در جنگ تحمیلی و سپس ساخت کامل آن کرد . در این میان به پروژه های شباویز و مدلهای ۲۰۶۱ و ۲۰۹۱ اشاره کرد . بالگرد شباویز که کار ساخت آن از زمان جنگ تحمیلی آغاز و مراحل تکمیل آن تا سال ۱۳۷۵ بطول انجامید . بالگرد شباویز ۲۷۵ در حقیقت همان Bell – 205 میباشد که به روش مهندسی معکوس (Indigenous) در ایران ساخته شده است . مدل ۲۰۶۱نمونه ساخته شده از Bell – 206 و مدل ۲۰۹۱ کپی Bell AH – 1J Cobra است که سپاه از آنها در جهت ترابری سبک استفاده می کند.
بالگرد کبرا جدید از یک نوع Canopy جدید (Flat -Plate ) استفاده شده است.که در گذشته در مدل S این بالگرد بکار رفته است . این بالگرد به موشکهای پیشرفته طوفان ( نمونه موشک امریکائی TOW که در صنایع هوافضای وزارت دفاع به روش مهندسی معکوس ساخته شده است ) و راکت لانچرهای ۷۵/۲ اینچی در انواع ۷ تایی ( M-158 ) و ۱۹ تایی ( M – 200) مجهز میباشد . در رزمایش پیامبر اعظم (ص) که چندی قبل در سواحل جنوبی کشور به اجرا در آمد این بالگردها قدرت خود را به نمایش در آوردند .
زمینه ترابری نیروی هوائی سپاه تعداد زیادی بالگرد سنگین MIL – 171 ساخت کمپانی KAZAN روسیه خریداری کرده است که در پایگاه فجر غرب تهران موجود هستند که در حدود ۵ فروند در اختیار نیروی دریایی است و به نام هد هد شهرت دارند و قابلیت شلیک موشک نور را دارا می باشند. بالگردهایی که در اختیار نیروی هوایی می باشند قابلیت شلیک موشک AT-6 Spiral را دارا می باشند.
ماه قبل در جریان تحویل ۳ فروند ازاین نوع بالگرد به جمعیت هلال احمر ایران , سفیر ایران در مسکو اعلام کرد که در مجموع ۶۰ فروند بالگرد MIL در نیروهای نظامی ایران ( نیروی هوائی و دریائی سپاه و هواپیمائی نیروی انتظامی هواناجا ) در حال خدمت است . در کنار این بالگردها سپاه بطور مستقل در حال طراحی و ساخت بالگرد در صنایع شاهد خویش است که شاهد ۲۷۸ آخرین محصول آن می باشد .
۲.هواپیماهای شکاری بمب افکن
برای انجام ماموریت پشتیبانی زمینی وبمباران مواضع دشمن از هواپیماهای F- 6 و SU – 25 در سازمان خود استفاده میکند . منابع غربی تعداد ۱۶ فروند F- 6 مدل چینی Mig-19 و همچنین ۱۰ فروند SU – 25 شامل ۷ فروند عراقی که در جریان عملیات طوفان صحرا Desert Strom به ایران پرواز کردند و ۳ فروند که بطور مستقیم از روسیه خریداری گشت را برای سپاه تخمین میزنند . در مورد هواپیماهای F – 7 N ایران نظرهای کاملأ متفاوتی وجود دارد .عده ای بر این عقیده اند که این هواپیماها در همان ابتدا به لحاظ مشکلات عدیده به نهاجا منتقل گردید و عده ای بر خلاف آن این هواپیما را در خدمت سپاه می دانند . هواپیمای EMB – 312 Tucano ساخت شرکت Embraer در اصل هواپیمای آموزشی می باشد که در نیروی هوائی سپاه مأموریت پشتیبانی از نیروهای زمینی را نیز بر عهده دارند .از این نوع هواپیما ۲۴ فروند سفارش داده شد که تنها ۱۵ فروند به ایران تحویل گشت .
۳. هواپیماهای آموزشی
در طول سالهای دهه ۹۰ میلادی تعداد ۲۵ فروند هواپیمای آموزشی از نوع MFI-17B Mushak از پاکستان خریداری کرد . این هواپیما که اصل ساخت SAAB سوئد است تحت امتیاز در پاکستان ساخته شده است . سپاه همچنین از هواپیماهای PC – 7 سوئیسی برای امور آموزشی بهره می برد . خاطر نشان می کنم که این هواپیما امروزه در سازمان صنایع هواپیما سازی ایران ( هسا ) تحت نام سپاه ـ ۶۸ به مرحله تولید رسیده است .در طی سالهای گذشته در مجموع ۴۵ فروند از این نوع هواپیما برای نیروهای مسلح ایران خریداری گشته است .
۴.هواپیماهای ترابری
این بخش سپاه از ۱۲ فروند هواپیمای AN – 74 TK 200 ساخت کمپانی Antonov اوکرائین استفاده می کند. نهسا تعداد نامشخصی هواپیمای ترابری سنگین از نوع IL – 76 ساخت Ilyushin روسیه دارد که یک فروند از آنها چند سال قبل سقوط کرد و کلی نیروهای نظامی شهید شدند . در جریان عملیات امداد رسانی به بازماندگان زلزله بم طبق آمار رسمی سازمان هواپیمائی کشور که در سایت اینترنتی این سازمان منتشر شد تعداد ۱۲ فروند IL – 76 سپاه شرکت کردند .سپاه همچنین ۹ فروند هواپیمای دو موتوره Y – 12 ساخت Harbin چین را در اختیار دارد. اخباری در مورد خریداری ۲۴ فروند هواپیمای Y -7 وجود داشت که تاکنون تا ئید نشده است .
۵. یگان موشکی
از موشکهای زمین به زمین زیادی برخوردار است که به انواع شهاب ۱و۲و۳ و اسکاد بی و اسکاد سی و فراگ ۷ و زلزال ۱ و ۲ وفاتح ۱۱۰ باید اشاره کرد . در زمینه موشکهای زمین به هوا موشکهای سام ۲ و سام۶ و سام ۷ را باید اسم برد .
موشکهای پیشرفته FM-80 که نمونه چینی موشک کروتال است. این موشک اکنون در ایران تحت نام شهاب ثاقب تولید می شود . به این باید نسخه های ایرانی موشکهای بالا را هم اضافه کنیم ( صیاد ـ میثاق ـ تندر ۶۸ و سامانه S-300 P و موشک قیام و غیره) .
ناوگان هلیکوپتری سپاه
سپاه برای پشتیبانی از نیروی های زمینی بالگرد آ اچ یک جی را در اختیار دارد که از هوانیروز تعدادی را گرفته و توانسته به کمک شرکت هسا آنها را تحت پروژه ۲۰۹۱ ارتقاء دهد و مجهز به کانوپی
جدید فلات
و نمایشگر دیجیتالی و … کند.همچنین برای امور ترابری سبک از بالگردهای بل 205 (شباویز ۲۷۵) بل 206 (شباویز 278) استفاده می کند.برای امور ترابری سنگین در حدود 60 فروند بالگرد ام آی 17
بهره می برد و در پایگاه فجر غرب تهران موجود هستند که در حدود 5 فروند در اختیار نیروی دریایی است و به نام هد هد شهرت دارند و قابلیت شلیک موشک نور را دارا می باشند بالگردهایی که در اختیار نیروی هوایی می باشند قابلیت شلیک موشک ای تی 6 اسپریال
دارا می باشند این نیرو برای مقاصد آموزشی از بالگرد هوگس سیصد که احتمالا به تعداد 5 فروند از سوئیس خریداری شده استفاده می کند.
نیروی هوایی سپاه پاسداران با توجه به اینکه هم اکنون موشکهای زمین به زمین و زمین به هوای تولید داخل و خارج از کشور را نیز بر عهده دارد و با توجه به تصویب شورایعالی امنیت ملی و فرماندهی کل قوای کشور از سال 1387 رسما سامانه موشکی کشور را نیز بر عهده دارد نامش از نیروی هوایی به نیروی هوا فضای سپاه پاسداران تغییر کرده است .
تصاویر جالبی از هواپیماها و هلیکوپترهای سپاه ایران ....آنتونوف AN 74 T 200 (و K 200) - سوخو SU 25 - امبرر تی 27 - فوکر 27 (فرندشیپ) - هاربین Y 12 -ایلوشین 76 - هلیکوپتر کبرا - هلیکوپتر میل می 17 - فالکن 20
تصاویر:
[External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests]
[External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests] [External Link Removed for Guests]
هرگونه کپی برداری فقط با درج منابع و لینک به سنترال کلاب مجاز میباشد.
تصاویر و گردآورنده:
احسان امیر اعتصام
امیدوارم مفید واقع شود
منابع:
تبیان..سایت ارتشی..تحریریه ایران برفینگ..فارس..خبرآنلاین..بولتن نیوز
از آنجاییکه هیچ مقاله ای کامل نمیباشد از دوستان خواهشمندم در تکامل تاپیک شرکت کنند.
برقرار باشید
