بشریت 50 سال قبل وارد عصر وقوع سوانح زیردریایی های اتمی شد. سانحه در زیردریایی "K-19" روز 4 ژوئیه سال 1961 رخ داد که در رابطه با از کار افتادن یکی از رآکتور های هسته ای آن بود. ملوانان فداکارانه برای رفع این نقص فنی تلاش ورزیده و در نهایت با موفقیت از عهده این کار بر آمدند اما با این حال چندروز بعد 8 نفر در نتیجه اصابت تشعشعات شدید رادیوآکتیوفوت کردند.
دو جنگ جهانی نشان داد که زیر دریایی سلاح بسیارمهیبی است. زیر دریایی های آلمانی دو باربا تنگ کردن حلقه محاصره دریایی انگلستان این کشوررا در مرز شکست قرار دادند.
با فرارسیدن دوره جنگ سرد، مخالفان عقیدتی به زیردریایی های موشک انداز اتمی امید بستند که امکان می دهند بدون سوخت گیری و شارژ مجدد باطری ها ، دور از چشم دشمن از یک نقطه جهان به نقطه دیگر حرکت شود. زیر دریایی های اتمی می توانستند هر چقدر لازم باشند شنا کنند و حتی به یخ های اقیانوس منجمد شمالی برسند. با این حال ملوانان زیر دریایی ها بر خلاف ملوانان کشتی های معمولی نه درزمان جنگ و نه در زمان صلح نمی توانند حق اشتباه را به خود بدهند چون دریا اشتباه را نمی بخشد.
سرنوشت شوم K-19
حتی قبل از به آب انداختن K-19 در سال 1959 میلادی، کشته شدن مردم درآن آغاز شد. ابتدا هنگام رنگ کردن داخل زیر دریایی آتش سوزی رخ داد که در جریان آن دو کارگر سوختند و اندکی بعد یک زن رنگ کار در یک حادثه ناگوار کشته شد. سقف محل استقرار موشک ها پاییز سال 1960 روی سر یک ملوان افتاد و ملوان دیگری به هنگام چرخش محور اصلی زیر دریایی به آن اصابت کرده و آسیب دید.
هنگام نجات ملوانان K-19 مجبور شدند تمام لباس های آنها را باقی گذاشته و پول ها ، شناسنامه ها و کارت های عضویت ملوانان در حزب کمونیست و سازمان جوانان کمونیست را بخاطر آلوده بودن به تشعشعات رادیو آکتیو در داخل یک کانتینر نفوذناپذیر ویژه قرار دهند. تفنگ های خود کارکالاشنیکوف را نیز به آب انداختند.
به گفته یک شاهد عینی کسانی را که در بخش هسته ای کار می کردند، با برانکار تخلیه می نمودند. آنها دارای ظاهر وحشتناکی بودند. تمام بدن آنها بشدت باد کرده، صورتشان پوشیده از زخم بود و موهایشان حتی با یک تکان ساده از سرشان کنده می شد.
ماجراهای K-19 به اینجا پایان نیافت. این زیر دریایی 15 نوامبر سال 1969 با یک زیر دریایی آمریکایی برخورد کرد و کم مانده بود این زیر دریایی را دو تکه کند. روز 24 فوریه سال 1972 میلادی در آن آتش سوزی رخ داد و در نتیجه 28 نفر از خدمه و دو امدادگر کشته شدند. بالاخره اینکه 15 اوت سال 1982 هنگام کارهای تعمیراتی در بخش باطری هسته ای چند نفردچارسوختگی شده و یکی ازآنها پس از 5 روز در بیمارستان در گذشت.
با وجود تمام این ماجراها، این زیردریایی شوم را فقط در سال 1990 از رده نیروی دریایی خارج کردند.
روایت سینمایی فاجعه
شهروندان ساده شوروی را در جریان چنین واقعیاتی قرار نمی دادند. از شرکت کنندگان زنده مانده رویدادها تعهد گرفتند در اینباره هیچ چیزی را به هیچ کسی نگویند و در رابطه با حفظ اسرار در برگ های مربوط به تشخیص بیماری نه بیماری های ناشی از اصابت تشعشعات رادیو آکتیو بلکه انواع بیماری های دیگر را ذکر می کردند.
سریت چند ساله و سپس سوانح بزرگ ابعاد رخ داده برای زیر دریایی های К-278 "کامسامولسک" و К-141 "کورسک"، فاجعه 50 سال قبل را تحت الشعاع خود قرار داد.محافل وسیع اجتماعی در کشور ما فقط در سال 2002 از فاجعه K-19 با خبر شدند که "کاترین بیگلوف" کارگردان آمریکایی فیلم سینمایی درباره این فاجعه تهیه کرد. قضیه اولین سانحه زیر دریایی اتمی که تلفات جانی در بر داشت، توجه این برنده جایزه اسکار را به خود جلب کرد و وی "هاریسون فورد" ستاره هالیوود را به ایفای نقش اصلی ناخدای زیر دریایی دعوت کرد.
هر چند اولین سانحه زیر دریایی اتمی برای روس ها اتفاق افتاده، سانحه ای که دیرتر برای یک زیر دریایی اتمی آمریکایی رخ داده دارای بیشترین شمار کشته ها بوده است.
زیردریایی SSN-593 "ترشر"، 10 آوریل سال 1963 در جریان آزمایش بدنه در اعماق آب به چند بخش تقسیم شده و در نتیجه 16 افسر، 96 خدمه و 17 نفر متخصص غیر نطامی کشته شدند. تا به حال هیچکدام از کشور های پیشرفته صنعتی جهان چنان زیردریایی را طراحی نکرده که از ایمنی صد در صد برخوردار باشد