پس از جنگ تحمیلی، در دهه ۱۹۹۰ ایران امکان خرید ناوچههای موشکانداز با فناوری مناسب و زیردریایی را از روسیه پیدا کرد و با جمعبندی صاحبنظران، زیردریایی انتخاب و خریداری شد.
با ورود زیردریاییهای روسی به کشور، همزمان با سعی در کشف و رفع عیوب این زیردریاییها تلاشها برای شروع مطالعه و ساخت زیردریایی در ردههای مختلف متناسب با نیاز بومی نیز آغاز شد.
تولید زیردریایی غدیر از نتایج یک دهه جهاد علمی متخصصان ایرانی بود که به عنوان یک زیردریایی میدجت(کوچک) در اختیار نیروی دریایی کشور قرار گرفت.
در کنار ساخت زیردریاییهای کوچک کلاس غدیر اقدام برای طراحی و ساخت زیردریاییهای سنگین نیز آغاز شد که تاکنون خبرهایی از ساخت زیردریاییهایی در ردههای وزنی محدوده ۵۰۰ و ۱۰۰۰ تن به گوش میرسد.
با وجود زیردریاییهای سبک کلاس غدیر و زیردریاییهای سنگین کلاس طارق، صنعت دفاعی کشور نیازمند یک حلقه واصل میان این دو بود که با طراحی و ساخت زیردریایی کلاس متوسط بومی فاتح، در سال ۱۳۹۰ متخصصان متعهد نیروی دریایی کشورمان این نیاز را برطرف کردند.
در این گزارش به معرفی زیردریایی فاتح، معروف به "قاتل خاموش ایرانی" میپردازیم.
زیرسطحی ۵۲۷ تنی فاتح به عنوان یک زیردریایی نیمه سنگین تلقی شده و تناژ آن هم در زیرسطح ۵۹۳ تن است.
این زیردریایی از نظر مشخصات عملیاتی بسیار برتر از غدیر بوده و توانایی حرکت در عمق ۲۰۰ متر را به صورت عادی داشته و بیشینه عمق قابل دستیابی برای آن هم ۲۵۰ متر است.
در طراحی فناوری این زیردریایی، متخصصان کشورمان سعی در رسیدن به بهینهترین حالت ممکن برای افزایش توانمندی رزمی داشتهاند و از اینرو فاتح دارای ۴ مقر پرتاب اژدرهای ۵۳۳ میلیمتری بوده(قطر اژدر) و توانایی حمل ۸ مین دریایی را دارد.
طبق اعلام منابع رسمی، این زیردریایی دارای دو اژدر ذخیره است که از این عبارت دو برداشت متصور میشود بدین ترتیب که یا دو اژدر به همراه چهار اژدر موجود در پرتابگرها در این زیرسطحی وجود دارد و یا به ازای هر پرتابگر ۲ اژدر ذخیره پیشبینی شده که در صورت وجود حالت دوم، پایایی جنگافزار فاتح بسیار بالا است.
فاتح ظرفیت ۳۵ روز دریانوردی پیوسته را دارد که از این منظر نیز پیشرفت چشمگیری نسبت به زیردریاییهای کلاس غدیر داشته است.
سرعت سطحی فاتح ۱۱ نات(۲۰.۳۵ کیلومتر بر ساعت) و در حالت غوطهور ۱۴ نات(۲۵.۹ کیلومتر بر ساعت) بوده و این زیردریایی علاوه بر امکان حمل نیروهای تکاور و رساندن آنها به نقاط مورد نظر، از توانایی حمل موشکهای زیرسطحی و موشکهای دوش پرتاب سطح به هوا نیز برخوردار است.
اکنون به مقایسه تواناییهای زیردریاییهای سنگین کیلو و سبک غدیر با زیردریایی فاتح که حد واسط بین این دو قرار دارد میپردازیم، البته باید گفت که اطلاعات منتشر شده از این زیردریاییها بسیار محدود است.
زیردریایی فاتح از نظر وزن روی آب حدوداً ۴.۵ برابر سنگین تر از غدیر ۱۱۵ تنی بوده و کیلوی ۲۳۵۰ تنی نیز حدوداً ۴.۵ برابر فاتح است.
غدیر دارای ۲ پرتابگر ۵۳۳ میلیمتری برای شلیک اژدر است و از تعداد اژدرهای ذخیره آن اطلاعی در دست نیست اما برخی کارشناسان خارجی امکان حمل ۲ اژدر ذخیره را برای آن تصور میکنند.
"کیلو" از ۶ پرتابگر اژدر ۵۳۳ میلیمتری برخوردار بوده و ۱۸ اژدر نیز با خود حمل میکند که ۱۲ اژدر آن ذخیره است. فاتح به عنوان برادر بزرگتر غدیر دارای ۴ پرتابگر اژدر بوده و با توجه به اعلام منابع رسمی ۲ اژدر رزرو دارد و میتوان حدس زد دو اژدر ذخیره به ازای هر پرتابگر دارد.
مشخص است که افزایش تعداد محفظه شلیک اژدر در طراحی فاتح تمایل به امکان تعداد شلیک بیشتر در فواصل زمانی کوتاه و همچنین داشتن مهمات برای باقی ماندن در عرصه نبرد و تداوم درگیری مدنظر بوده و قدرت تهاجمی فاتح در شروع درگیری دو برابر غدیر و دوسوم کیلو است.
تعداد اژدرهای ذخیره فاتح برابر با غدیر یا چهار برابر آن خواهد بود البته کیلو میتواند دو بار دیگر ۶ پرتابگر اژدر خود را پر کرده و به سمت دشمن آتش کند که در صورت وجود ۸ فروند اژدر ذخیره در فاتح میتواند مثل کیلو دو بار پرتابگرهای خود را پر کند البته در مجموع ۶ اژدر کمتر از کیلو دارد.
در مورد تعداد مین نیز، قابلیت فاتح برای حمل ۸ مین، یک سوم زیردریایی کیلو بوده که نشانگر رویکرد کشور در استفاده کمتر از مینهای دریایی است.
از جمله نکات قابل مقایسه دیگر بین فاتح و کیلو، سرعت آنها است که سرعت روی آب هر دو تقریبا یکی بوده ولی کیلو در آب به سرعت ۱۷ نات(۳۱.۴۵ کیلومتر بر ساعت) دست مییابد اما فاتح با ۱۴ نات یعنی ۸۲ درصد سرعت زیردریایی کیلو حرکت میکند.
همچنین بیشینه عمق قابل دستیابی کیلو ۳۰۰ متر و عمق عملیاتی آن ۲۴۰ متر است که برای فاتح این مقادیر به ترتیب ۲۵۰ و ۲۰۰ متر کاهش مییابد که با توجه به کوچکتر و سبکتر بودن فاتح از کیلو دستیابی به ۸۳ درصد توانایی کیلو قابل تحسین است.
از نظر طول مدت مأموریت نیز منابع خارجی برای کیلو ۴۵ روز را ذکر میکنند اما زیردریایی فاتح تا ۳۵ روز میتواند به دریانوردی بپردازد بنابراین در این کمیت نیز فاتح به حدود ۷۸ درصد یعنی بیش از دو سوم توان زیردریایی کیلو دست یافته است.
با در نظر گرفتن سرعت حرکت فاتح با استفاده از لوله هوا که ۸ نات(۱۴.۸ کیلومتر بر ساعت) اعلام شده میتوان برد فاتح را بیش از ۶۷۰۰ کیلومتر تخمین زد که این عدد قابل توجه توانمندی این زیردریایی را برای اجرای مأموریتهای فراتر از آبهای نزدیک و حضور در شمال اقیانوس هند و حتی خلیج عدن نشان میدهد.
در جمعبندی این مقایسه باید متذکر شد که زیردریایی فاتح با وجود کمتر از یک چهارم وزن روی آب زیردریایی کیلو، در عمده مشخصات فنی به حدود ۸۰ درصد از توانایی زیردریایی مطرح کیلو دست یافته است.
این موفقیت نشان میدهد که طراحان ایرانی بهترین استفاده را با مقدورات فعلی از فضای داخلی فاتح داشتهاند. سامانههای بکارگرفته شده در فاتح نیز مانند غدیر از جدیدترین فناوریهای استفاده شده که کاهش خدمه مورد نیاز، کاهش احتمال بروز عیب، افزایش فاصله زمانی بین تعمیرات و همچنین سادگی عیب یابی و تعمیر را به دنبال داشته است.
فاتح با برخورداری از حسگرهای پیشرفته در عین کاهش اثرات راداری و صوتی خود و ایجاد سامانههای ارتباطی امن برای تبادل داده با واحدهای سطحی و هوایی دیگر، به جزئی از شبکه دفاعی دریایی ایران تبدیل شده است.
با توجه به ساخت بومی فاتح این زیردریایی در این مقایسه با نمونههای خارجی همرده خود صرفهجویی ارزی قابل توجهی را به دنبال دارد.
این زیردریایی علاوه بر افزایش نفوذناپذیری دشمن در سواحل خودی، امکان حضور نیروی دریایی را در دو منطقه راهبردی تنگه مالاگا و تنگه باب المندب بیشتر کرده و با حضور خود در آبهای سرزمینی و دریاهای آزاد نزدیک، امکان حضور زیردریاییهای کلاس کیلو و زیردریایی ۱۰۰۰ تنی بعثت را در آبهای دوردست برای حمل موشکهای کروز ضدسطحی و بالستیک فراهم میکند.
بکارگیری انواع زیردریاییهای سبک، نیمهسبک و سنگین در سازمانه رزم دریایی، نقش بهسزایی در ایجاد نیروی دریایی راهبردی مورد تاکید مقام معظم رهبری به منظور حفاظت ار منافع ایران در آبهای آزاد و بینالمللی ایفا خواهد کرد.
گردآورنده: مرضیه ارجمندی
[External Link Removed for Guests]
