جامع با جنگنده در ابتدا و پیش از هز چیز لازم میدانم از شهریار عزیز که من رو در ترجمه این مقاله یاری کردند تشکر کنممقدمهجنگنده روسی MIG-29ساخت شرکت میکویان ( نوشتار به زبان روسی : Микоян МиГ-29) یک جنگنده نسل چهارم است که برای نقش پشتیبانی هوایی در شوروی سابق طراحی شده است. کار طراحی این جنگنده در سال 1970 توسط دفتر طراحی شرکت میکویان اغاز شد و در سال 1983 در ناوگان هوایی شوروی سابق عملیاتی شد.و همچنان در خدمت نیروی هوایی روسیه و بسیاری از کشورهای جهان است. نامی که ناتو برای این جنگنده انتخاب کرده است فولکروم(Fulcrum) است.. این جنگنده برای مقابله با جنگنده های امریکایی : F-15 Eagle , F-16 fighting Falcon طراحی شده بود.
تاریخچه طراحی 
MIG-29 نیروی هوایی شوروی 29 سپتامبر 1989داستان طراحی MIG-29 همانند SU-27 به سال 1969 باز میگردد زمانی که مقامات شوروی از پروژه "F-X" نیروی هوایی امریکا باخبر شدند. پروژه ای که نتیجه ان جنگنده F-15 Eagle شد. مقامات شوروی متوجه شدند که جنگنده های جدید امریکا برتری تکنولوژیکی جدی بر جنگنده های انان دارد.جنگنده MIG-21 جنگنده چالاکی بود که متناسب با استانداردهای زمان خود بود ولی ضعف های زیادی در برد عملیاتی و تسلیحات قابل حمل داشت. جنگنده MIG-23 – جنگنده ای که برای مقابله با هواپیمای F-4 Phantom طراحی شده بود – جنگنده سریعی بود و از فضای بیشتری برای حمل سوخت و تسلیحات بهره می برد ولی در مانورپذیری و قابلیت های نبرد های بسیار نزدیک ( Dog Fight) ضعیف بود.جنگنده ای که می بایست طراحی شود باید هر دو قابلیت سرعت و سیستمهای پیشرفته الکترونیکی را دارا میبود.همچنین ژنرال های ستاد ارتش شوروی به این جمع بندی رسیدند که نیازمند یک جنگنده PFI (مخفف عبارت روسی: Perspektivnyy Frontovoy Istrebitel در زبان انگلیسی : Perspective Frontline Fighter در زبان فارسی : لبه جلوی منطقه نبرد) هستند.. مشخصات ذکر شده برای این جنگنده کمی بلند پروازانه بود.: برد عملیاتی زیاد , قابلیت فرود و برخاستن از باندهای کوتاه( همچنین قابلیت نشست و برخاست بر روی باندهای ناهموار) , سرعت عالی بالای 2 ماخ و توانایی حمل تسلیحات سنگین از جمله مشخصات این پرنده بود. قسمتی کار طراحی ایرودینامیکی جنگنده جدید به دفتر طراحی شرکت سوخوی سپرده شد
به هر حال در سال 1971 مقامات شوروی متوجه شدند که پروژه ی جنگنده ی PFI برای به دست اوردن برتری کمّی بسیار گران است به همین دلیل نیازمندی های خود را در دو پروژه ی TPFI (مخفف عبارت روسی: Tyazhyolyy Perspektivnyy Frontovoy Istrebitel در زبان انگلیسی: Heavy Advanced Tactical Fighter در زبان فارسی: جنگنده سنگین تاکتیکی پیشرفته) و پروژه LPFI ( مخفف عبارت روسی : Lyogkiy Perspektivnyy Frontovoy Istrebitel در زبان انگیلیسی: Lightweight Advanced Tactical Fighter در زبان فارسی: جنگنده سبک تاکتیکی پیشرفته) تقسیم کردند. همچنین تصمیم گرفته شد پروژه ی جنگنده ی سبک ( LPFI) برای مقابله با جنگندهای F-16 Fighting Falcon و YF-17 انتخاب شود و پروژه ی جنگنده ی سنگین ( TPFI) به شرکت سوخوی سپرده شود که نتیجه ان جنگنده Su-27 شد. همچنین پروژه ی جنگنده سبک له شرکت میکویان سپرده شد. طراحی MIG-29A در سال 1974 اغاز شد و اولین پرواز ازمایشی خود را در 6 اکتبر 1977 انجام داد.نمونه ازمایشی این جنگنده برای اولین بار توسط ماهواره های جاسوسی امریکا در نوامبر همان سال مشاهده شد. این جنگنده در ان موقع RAM-L نام گذاری شد. زیرا این جنگنده در مرکز شهر کوچک Ramenscoye مشاهده شده بود. اولین نظرات تخصصی کارشناسان غربی این بود که این جنگنده از لحاظ ظاهری بسیار شبیه YF-17 است و نیروی ییشرانه ان توسط موتور های دارای پس سوز Tumansky R-25 تامین میشود.
با وجود تاخیرات ناشی از از دست دادن دو فروند از جنگنده های پیش نمونه به خاطر مشکل اتش سوزی موتورسرانجام نمونه اولیه MIG-29B در اگوست سال 1983 در پایگاه "kubinka" وارد خدمت شد.ازمایش های پروازی این جنگنده در سال 1984 مورد قبول واقع شد و در همان سال برای نقش دفاع نقطه ای انتخاب شد.
تفاوت بین پروژه های TPFI و LPFI زمانی بیشتر اشکار شد که در اواسط دهه 80 میلادی MIG-29 برای نقش دفاع نقطه ای انتخاب شد.در حالیکه جنگنده سنگین و برد بلند Su-27 برای نقش خطرناک و خارق العاده پاکسازی اسمان در مقابل جنگنده های با ارزش ناتو انتخاب شده بود.جنگنده ی کوچکتر MIG-29 بلافاصله برای نقش دفاع نقطه ای جایگزین جنگنده های MIG-23 شد.
مقرر شد MIG-29 در مناطق نزدیک به خط مقدم مستقر شود و وظیفه داشت از یگانهای موتوری مدرن ارتش روسیه پشتیبانی هوایی کند. ارابه فرود تنومند MIG-29 به ان این توانایی را میداد که از باندهای اسیب دیده یا در حال اماده سازی عملیاتی شود.باندهایی که ممکن بود هواپیماهای جنگی شوروی در شرایط جنگی با ان روبه رو شوند. وظیفه دیگری که به MIG-29 محول شد این بود حملات محلی و جلوگیری از نفوذ هواپیماهای دشمن و محافظت از جنگنده های اسیب پذیر پشتیبانی زمینی( هواپیماهایی که برای حملات هوا به زمین طراحی شده بودند) در برابر جنگنده های ناتو مثل F-15 و F-16.
نقش دفاع نقطه ای MIG-29 چتر هوایی مطمئنی را برای نیروهایی زمینی شوروی تضمین میکرد
در غرب ناتو به این جنگنده کد Fulcrum-A را داد. زیرا هنوز جنگنده MIG-29 A هنوز برای غرب شناخته شده نبود.
MIG-29B جنگنده ای بود که برای صادرات به خارج از شوروی در نظر گرفته شده بود و به همین منظور توانمندی های ان کاهش یافته بود از جمله کاهش قابلیت های ایونیکی و حذف قابلیت حمل تسلیحات هسته ای.
مجموعا از این گونه حدود 840 فروند ساخته شد.
نمونه های ارتقا یافته میگ 29 با قابلیت های بیشتر ایونیکی برای نیروی هوایی روسیه در نظر گرفته شد ولی این نمونه ها مانند نمونه دریا پایه این جنگنده که با کد MIG-29K معرفی شد تنها به تعداد کمی تولید شد زیرا در اواخر حکومت شوروی سابق به علل سیاسی شرکت میکویان نمیتوانست در برابر شرکت سوخوی رقابت کند و مسولان شوروی کمتر به میکویان توجه میکردند. با این حال امروزه نمونه های مدرن همچنان اماده فروش به کشورهای مختلف است.
نمونه های جدیدتر این جنگنده مدل های MIG-29 SMT و MIG-29 M1/M2 است. به علاوه تولید نمونه ناونشین میگ 29( MIG-29K) برای نیروی دریایی هند ادامه داشت. هند این جنگنده ها را برای به کار گیری بر روی ناو هواپیمابر Vikramaditya ( ناو هواپیمابر سابق شوروی با نام Admiral Gorshkov)
در نظر گرفته بود. در اصل این نمونه از MIG-29 برای به کارگیری بر روی ناو هواپیمابر Admiral Kuznetsov شوروی در نظر گرفته شده بود که بعد ها نمونه دریایی فلانکر Su-33 بر ان ترجیح داده شد.
قابلیت هابه علت ان که بخشهای از طراحی ایرودینامیک این جنگنده توسط دفتر طراحی شرکت سوخوی انجام شده است قابلیت های ایرودینامیکی ان تا حدودی مانند Su-27 است. ولی تفاوت هایی نیز وجود دارد.در این جنگنده به مقدار زیاد از الومینیوم و نیزبه همراه مقداری مواد کامپوزیتی استفاده شده است. بالهای این جنگنده رو به عقب قرار گرفته است و LERX های این جنگنده با زاویه ای نزدیک به 40 درجه به بدنه متصل شده است . (LERX یا LEX صفحاتي هستند كه در ادامه محل بخورد ريشه بال به بدنه تا نزديكي كاكپيت ادامه پيدا ميكنند و براي به كارگيري جريانات هوا در زواياي حمله زياد استفاده ميشوند. مثل F-18/ Mig29/ Su27. در زواياي حمله زياد مثل داگ-فايت هر جنگنده اي نياز به نيروي براي مناسب جهت پرهيز از واملندگي يا stall دارد كه اين صفحات با توليد جريانات حلقوي در زواياي حمله تند ايجاد نيروي برا ميكنند). این جنگنده از دو سکان عمودی استقاده میکند که بر روی مخزن سوخت و در نزدیکی موتور قرار گرفته است. Slat های این جنگنده بر روی لبه جلویی بال طراحی شده است و در مدل های اولیه 4 قسمت و در بعضی از مدل های بعدی 5 قسمت است. (slat ها صفحات آئروديناميكي هستند كه درست در جلوي لبه حمله بال (درست مقابل فلاپ) باعث ميشوند تا هواپيما قادر باشد تا با زاويه حمله بالا پرواز كند. وجود اين صفحات باعث ميشود تا هواپيما در سرعت كمتري پرواز كردن يا بلند شود و در طول باند كوتاهتري فرود آيد) در لیه ی انتهایی بالها هم فلاپ ها و شهپر ها قرار دارند
MIG-29 از سامانه هیدرولیکی برای کنترل و انتقال فرامین استفاده میکند. همچنین MIG-29 از سیستم 3محوره خلبان اتوماتیک SAU-451 استفاده میکند. ولی بر خلاف Su-27 فاقد سیستم پرواز به وسیله سیم ( Fly by Wire) است. با این حال این MIG-29 جنگنده ای است بسیار چابک که توانایی تحمل و اجرای چرخش های سریع و انی را دارد. زاویه حمله زیاد و مخالفت در برابر چرخش ها( ی ناخواسته) از جمله قابلیت های ایرودینامیکی این جنگنده است. مراجع هوانوردی قدرت تحمل شتاب این جنگنده را 9g برابر با 88 متر بر مجذور ثانیه تعیین کرده اند. به طور پیش فرض محدودیت هایی برای فرامین کنترلی وجود دارد که باعث میشود فرامین نرم اجرا شوند تا در برابر فشار های ناشی از شتاب جی و شتاب ناشی از تغییرات سریع زاویه ی حمله از خلبان محافظت کنند ولی خلبان میتواند این تنظیمات را به صورت دستی غیر فعال کند. در تمرین نظامی Luftwaffe که در ان نیروی هوایی ایالات متحده امریکا نیز حضور داشت جنگنده MIG-29 توانست با کمک جستجوگر گرمایاب خود (IRST) و سیستم نشانه روی موجود بر روی کلاه خلبان و همچنین موشک قدرتمند Vympel R-73 ( کد ناتو: AA-11 'Archer' ) در نبردهای نزدیک جنگنده ی F-16 را مغلوب کند.
پیشرانه :MIG-29 از دو موتور حجیم Kilimov RD-33 استفاده میکند. هر کدام از موتور ها توانایی تولید نیروی 50 کیلو نیوتن در حالت خشک و 81.3 کیلو نیوتن در حالت استفاده از پس سوز ( After Burner) را دارند. فاصله بین موتور ها سبب تولید نیروی برا میشود از این رهگذر با کاهش نسیت وزن قابل حمل بر واحد سطح در بالها( wing loading) باعث افزایش قابلیت مانور پذیری این جنگنده میشود. موتور های این جنگنده توسط ورودی های هوای بزرگی که در زیر LERX ها تعبیه شده است تغذیه میشود . برای ایجاد قابلیت عملیات بر روی باند های ناهموار ورودی هوای اصلی این جنگنده میتواند بسته شود و میتواند از ورودی هوای اضطراریی که در بالای بدنه طراحی شده است برای نشست و برخاست و پرواز در ارتفاع پست و به منظور پیشگیری از خطر فرو رفتن اشیا ناخواسته موجود بر روی باند به داخل موتور استفاده کند
موتور RD-33
برد عملیاتی و سیستم سوخترسانی:فضای داخلی MIG 29B در نمونه اولیه تنها4365 لیتر بود. این فضا در میان 6 محفظه ی سوخت تقسیم شده بود. 4 محفظه در درون بدنه جایگذاری شده بود و 2 محفظه ی دیگر هم در درون هر بال. به همین علت برد عملیاتی بسیار محدود بود که این نشات گرفته از اهداف تولید این جنگنده به عنوان یک جنگنده دفاع نقطه ای بود برای پرواز های طولانی تر این جنگنده میتوانست یک محفظه ی 1500 لیتری را نیز با خود حمل کند.در نمونه های که بعدها از این جنگنده تولید شد این جنگنده میتوانست دو محفظه ی 1050 لیتری را نیز در زیر بالهای خود حمل کند. همچنین تعداد کمی از نمونه های تولیدی به سیستم سوختگیری هوایی نیز مجهز شدند که به انها اجازه میداد پرواز های طولانی تری انجام دهند.
کابین خلبان ( کاکپیت):دسته کنترل فرامین این هواپیما در وسط و اهرم تنظیم قدرت موتور این جنگنده در سمت چپ صندلی خلبان قرار دارد. این جنگنده به صندلی پران K-36MD مجهز است که به خلبان اجازه میدهد در مواقع اضطراری از هواپیما خارج شود. این جنگنده به سیستم نمایشگر سر بالا ( HUD) , سیستم نشانه روی کلاه خلبان Shchel-3UM مجهز است ولی فاقد سیستم هوتاس ( Hands-On-Throttle-And-Stick : HOTAS) است. کاکپیت MIG-29 در نمونه های اولیه تا حدودی شبیه کاکپیت MIG-23 بود ولی از لحاظ ارگونومی کمی پیشرفت کرده بود. کاکپیت MIG-29 به لطف طراحی کابین حبابی شکل نسبت به دیگر جنگنده های روسی دید بهتری را برای خلبان فراهم میکرد. لازم به ذکر است نمونه های ارتقا داده شده ی میگ 29 علاوه بر موارد بالا به اسمانه شیشه ای و مانیتور های کریستال مابع چند منظوره و همچنین سیستم هوتاس مجهز شدند.
کابین خلبان MIG-29 در نمونه اولیه
رادار جنگنده ی اولیه MIG-29B از سیستم رادار و کنترل اتش Phazotron RLPK-29 استفاده میکرد. این سیستم شامل رادار پالس داپلر N019 ( کد ناتو: Slot Back) با قابلیت نگاه/شلیک به پایین و سیستم کامپیوتر دیجیتال Ts 100.02-02 بود نمونه ایولیه رادار N019A که در جنگنده های MIG-29 کار گزاشته شد در بسیاری از موارد از قطعات غربی استفاده میکرد. این رادار دارای ضعف های جدی بود برد شناسایی این رادار برای جنگ های ماورای دید چشمی ( Beyond-Visual-Range : BVR) بر علیه جنگنده ها تنها 70 کیلومتر از زاویه رو به رو و 35 کیلومتر از عقب بود. این برد برای اهداف بزرگ مانند بمب افکن ها به دو برابر می رسید.این رادار میتوانست در ان واحد 10 هدف را شناسایی کند ولی تنها قابلیت حمله به یکی از انها را به وسیله سیستم نیمه فعال راداری ( Semi Active Radar Homing: SARH) داشت. پردازشگر سیستم دید پایین این جنگنده در برابر اخلال های زمینی در دریافت سیگنال ها دچار مشکل میشد و برد ان کم میشد. همچنین این رادار در مقابله با سیستم های جنگ الکترونیک ناتوان بود و به راحتی از کار می افتاد. به خاطر این مسایل این جنگنده نمیتوانست از موشک Vympel R-27R ( کد ناتو: AA-10 Alamo) در حداکثر بردش استفاده کند.
همچنین در سال 1986اطلاعاتی فاش شد که نشان میداد اطلاعات رادار N019 تسوط آدولف تولکاچف کارمند خائن شرکت فازترون به سازمان جاسوسی امریکا CIA فروخته شده است. مقامات شوروی تصمیم گرفتند برای حل این موضوع و حل مشکلات رادار برنامه ی ارتقایی را برای این رادار در نظر بگیرند. به همین علت رادار تغییر یافته N019M برای به کارگیری در جنگنده های MIG-29S در نظر گرفته شد. با این حال گزارشات نشان میداد هنوز این رادار مشکلاتی را دارد . به همین علت رادار N010 Zhuk-M پیشنهاد شد. این رادار برد شناسایی بیشتری داشت و از پردازش گر قدرتمند تری استفاده میکرد. علاوه بر این توانایی حمله همزمان به چند هدف را به وسیله موشک های Vympel R-77 ( کد ناتو : AA-12 Adder) داشت.
تسلیحات:جنگنده MIG-29 از یک توپ 30 میلیمتری GSh-30-1 استفاده میکند.در نمونه های اولیه این جنگنده توانایی حمل 150 گلوله را داشت که در نمونه های بعدی به 100 گلوله کاهش یافت. نمونه های ارتقا داده نشده MIG-29B در زمانی که یک محفظه سوخت خارجی در زیر بدنه حمل میکردند نمیتوانستند از توپ خود استفاده کنند زیرا جلوی دریچه خروج پوکه را میگرفت. این مشکل در MIG-29S و نمونه های بعدی حل شد. 3 جایگاه حمل تسلیحات ( پایلون) در زیر هر بال طراحی شده است( در بعضی از مدل ها 4 جایگاه وجود دارد) و در مجموع 6 جایگاه دارد( در بعضی نمونه ها 8). جایگاه های انتهای بال( نزدیک بدنه) توانایی حمل یک محفظه سوخت خارجی 1150 لیتری و یا موشک هوا به هوای میان برد Vympel R-27 ( کد ناتو: AA-10 Alamo) و یا بمب ها و راکت های خیر هدایت شونده را داشت. برخی از جنگنده های MIG-29 شوروی توانایی حمل تسلیحات هسته ای را نیز داشتند. در جایگاه های نوک بال موشک کوتاه برد حرارت یاب R-73 ( کد ناتو: AA-11 Archer) نصب میشد. با این حال بعضی از کشور ها از موشک های قدیمی تر R-60 (کد ناتو: AA-8 Aphid) استفاده میکنند.MIG-29B توانایی حمل بمب های سقوط ازاد و راکت های غیر هدایت شونده را داشت ولی نمیتوانست از بمب های هدایت شونده استفاده کند. در مدل های بعدی این مساله حل شد و این جنگنده توانایی حمل بمب های هدایت شونده لیزری و هدایت الکترو اپتیکالی را پیدا کرد. همچنین توانایی استفاده از موشک های هوا به زمین هدایت شونده نیز به این جنگنده افزوده شد.
یک فروند MIG-29 نیروی هوایی اوکراین به همراه تسلیحات قابل حملتاریخچه عملیات ها: 
MIG-29 نیروی هوایی شوروی در نمایشکاه هوایی فارنبرو. 9 سپتامبر 1988حکومت شوروی این MIG-29 را به کشورهای زیادی ارسال کرده است. عملکرد جنگنده های نسل چهار به اموزش خوب خلبانان ,شبکه پدافندی و راداری کشور خریدار و نگهداری مستمر و عالی و به روز رسانی مداوم بستگی داردMIG-29 نیز از این قاعده مستثنی نیست و به همین علت عملکرد متفاوتی را در نیروی هوایی کشورهای مختلف به ثبت رسانده است. به طور مثال در زمانی که MIG-29 های نیروی هوایی هند عملکرد درخشانی را از خود به جای گزاشته بودند MIG-29 های نیروی هوایی عراق یا یوگوسلاوی نتوانسته بودند عملکرد موفقی را به نام خود ثبت کنند
MIG-29 نابود شده ی نیروی هوایی عراق در جریان عملیات طوفان صحرا. 2 مارس 1991
MIG-29 در جنگ اول خلیج فارس در سال 1991 توسط خلبانان عراقی به کار گرفته شد. طبق اماری که نیروی هوایی امریکا منتشر کرده است در این نبرد 5 فروند MIG-29 منهدم شدند که همگی توسط F-15 بوده است. همچنین 8 فروند MIG-29 نیز در جریان جنگ خلیج فارس به ایران پناه اوردند که این جنگنده ها هم اکنون در کنار دیگر جنگنده های MIG-29خریداری شده از روسیه در حال خدمت در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هستند.
در 1996 پس از ان که دو فروند هواپیمای سبک Cessna 337 سازمان Brothers To The Rescue به حریم هوایی کوبا تجاوز کردند توسط یک فروند جنگنده اموزشی MIG-29UB نیروی هوایی کوبا رهگیری و منهدم شدند
در سال 1999 تعدادی از جنگنده های MIG-29 اریتره توسط Su-27 های اتیوپی که توسط خلبانان اجیر شده روسی هدایت میشدند منهدم شدند. منابع مختلف تعداد MIG-29 های ساقط شده در این نبرد را بین 2تا فروند اعلام کرده اند. همچنین بر پایه برخی گزارشات MIG-29 های اریتره در نبردی دیگر موفق شدند 2 فروند MIG-21 ارتش اتیوپی را ساقط کنند. در نبردی دیگر MIG-29 های اریتره موفق شدند سه فروند میگ 23 اتیوپی را نابود کنند.
در 10 می 2008 نیروهای شورشی توانستد تا حدودی کنترل پایتخت سودان را در دست بگیرند. در جریان این عملیات یک فروند جنگنده MIG-29 ارتش سودان زمانی که در حال حمله به یک گروه خودروی زرهی شورشیان بود توسط توپ های قدرتمند 12.7 و 14.5 میلیمتری نابود شد. خلبان روسی این جنگنده اجکت کرد ولی چتر نجات او باز نشد و خلبان کشته شد.
MIG-29 در خدمت نیروی هوایی هنددوبت هند در سال 1980 در زمانی که پروژه ساخت این جنگنده مراحل اولیه خود را می گذراند سفارش 50 فروندی از این جنگنده را به روسیه ارایه کرد.از سال 1985 که دولت هند این جنگنده را دریافت کرد MIG-29 های هندی برنامه های به روز رسانی زیادی را تجربه کرده اند. این به روز رسانی ها ارتقای سیستم های الکترونیکی( ایونیک)موتور های جدید و ارتقای رادار را شامل میشود. میگ های به روز شده ی هندی با نام باز (Baaz) شناخته میشوند و پس از Su 30MKI دومین جنگنده ی خط افندی نیروی هوایی هند محصوب میشوند.
عملکرد خوب MIG-29 در نیروی هوایی هند سبب شد دولت این کشور برای ارتقای 67 فروند MIG-29 در سال 2005/2006 قراردادی به ارزش 888 میلیون دلار با روسیه امضا کند. طبق این برنامه روسیه رادار های قدیمی N-019 را با رادار فازترون Zhuk-M تعویض میکرد. همچنین روسیه مجوز تولید تحت لیسانس موتور های RD-33 سری 3 را به کمپانی هندی Hindustan aeronautics limited بدهد. همچنین طبق این به روز رسانی MIG-29 های هند قابلیت سوختگیری هوایی را پیدا کردند. دولت هند در سال 2008 قرارداد به روز رسانی دیگری را با شرکت میکویان منعقد کرد. طبق این قرار داد که ارزش ان 900 میلیون دلار بود تمامی 69 فروند MIG-29 عملیاتی دولت هند به روز رسانی میشدند. این به روز رسانی شامل یک سیستم کنترل تسلیحات جدید ,ایونیک,کاکپیت ارگونومیک,موشک های هوا به هوا,موشک های دقیق هوا به زمین و بمب های هدایت شونده است. همچنین در این پروژه توانایی MIG-29 ها در نبرد های ماورای دید بصری افزایش میابد. 6 فروند از MIG-29 ها در روسیه و 63 فروند دیگر درتاسیسات Hindustan aeronautics limited در هند ارتقا داده میشود. دولت هند همچنین قرارداد چند میلیون دلاری دیگری را نیز با رژیم صهیونیستی به منظور تهیه سیستم های ایونیک برای این جنگنده ها منعقد کرده است.
MIG-29 در نبرد کشمیرMIG-29 های هندی در جریان نبرد کشمیر در سال 1999 به کار گرفته شدند. دولت هند این جنگنده ها را به طور گسترده برای اسکورت میراژ-2000 های خود در زمانی که مشغول بمباران به وسیله بمب های لیزری بودند به کار میگرفت. طبق گفته منباع هندی در جریان نبرد کشمیر یک جفت از MIG-29 های گردان47 نیروی هوایی هند( تیرهای سیاه : Black Archers) موفق شدند بر روی 2 فروند F-16 نیروی هوایی پاکستان که نزدیک حریم هوایی هند بودند قفل کنند. طبق دستور مقامات نیروی هوایی هند MIG-29 ها به تعقیب F-16 ها پرداختند. پس از این اتفاق مقامات نیروی هوایی پاکستان به خلبانان خود دستور داد تا در حریم هوایی پاکستان باقی بمانند و به حریم هوایی هند نزدیک نشوند.
MIG-29 در خدمت نیروی هوایی یوگوسلاوی و صربستان 
MIG-29 نیروی هوایی یوگوسلاوینیروی هوایی یوگوسلاوی در سال 1987 مجموعا 14 فروند MIG-29 و دو فروند MIG-29UB از اتحاد جماهیر شوروی خریداری کرد.این جنگنده ها در اسکادران127 ( شوالبه ها) و اسکادران204 مستقر در پایگاه Batajnica در غرب بلگراد به خدمت گرفته شدند
این جنگنده ها به این گونه کد گزاری شدند:
L-18 برای جنگنده های رزمی
NL-18 برای جنگنده های اموزشی
سریال جنگنده های MIG-29 صرب به این قرار است
برای MIG-29 ها: از 18101 تا 18114
برای MIG-29UB ها: 18301 و 18302
این MIG-29 ها هم اکنون در نیروی هوایی صربستان خدمت میکنند. به علت سالها تحریم تسلیحاتی این کشور MIG-29 ها دچار وضعیت بدی شده اند.زمانی که عملیات نیروهای متحد در یوگوسلاوی اغاز شد از عمر این MIG-29 ها 15 سال میگذشت و انها از نبود قطعات یدکی رنج میبردند.به همین علت چند فروند از انها در جریان جنگ نابود شدند.
پس از جنگMIG-29 های یوگوسلاوی هم اکنون در نیروی هوایی صربستان خدمت میکنند. دولت صربستان در سال 2004 تصمیم گرفت MIG-29 های خود را عملیاتی کند. اولین MIG-29 در فوریه 2008 عملیاتی شد. دومین جنگنده( از نوع اموزشی به شماره سریال 18301) در مارس 2008 و سومین فروند هم در می 2008 عملیاتی شد. دو فروند از MIG-29 ها هم در تابستان امسال پس از بازگشت و تعمیر موتور ها از روسیه عملیاتی شدند.
MIG-29 در خدمت نیروی هوایی المان 
MIG-29 نیروی هوایی المانجمهوری دمکراتیک المان( المان شرقی) در سال 1988-1989 24 فروند جنگنده MIG-29 خریداری کرد( 20 فروند از نوع رزمی و 4 فروند از نوع اموزشی). پس از ریزش دیوار برلین درنوامبر 1989 و اتحاد دو المان در سال 1990 MIG-29 و دیگر هواپیماهای المان شرقی به لوفت وافه ( Luftwaffe) پیوستد. پس از ارتقا و به روز امد سازی این جنگنده ها به دست کمپانی DaimlerChrysler Aerospace که به منظور هماهنگ کردن انها با استانداردهای ناتو صورت گرفت این جنگنده ها MIG-29G و MIG-29GT کد گذاری شدند. در مارس 1991 به منظور ارزیابی توان رزمی این جنگنده یک فروند MIG-29 به همراه تعدادی Su-22 و MIG-23 به نیروی هوایی امریکا منتقل شد.
پس از تحقیق و بررسی فدراسیون محققان امریکا(Federation of American Scientists( گزارش دادند که MIG-29 در نبردهای نزدیک برتری قابل ملاحظه ای نسبت به F-15 و دیگر جنگنده های امریکا دارد. این برتری به سبب سیستم نشنه روی موجود بر کلاه خلبان و مانور پذیری عالی این جنگنده بود.
این موضوع در مانور نظامی DACT که در ان نیروی هوایی المان و همچنین نیروی هوایی امریکا شرکت کرده بودند ثابت شد. خلبانان المانی در این مانور به طرز مقتدرانه ای نبردهای نزدیک و داگفایت را پیروز شدند. سیستم نشانه روی موجود بر روی کلاه خلبان نقش مهمی در این پیروزی داشت. این سیستم به خلبانان اجازه میداد بتوانند بر روی اهدافی که در زاویه 45 درجه روبه روی هواپیما هستند قفل کنند. بدون اینکه دماغه هواپیما را به سمت هدف متمایل کنند. ولی جنگنده های امریکایی تنها میتوانستند بر روی اهدافی قفل کنند که در روبه روی دماغه هواپیما قرار داشت. به همین علت نیروی هوایی امریکا و نیروی دریایی این کشور در سال 2003 این سیستم را بر روی جنگنده های خود افزودند.
در کارنامه MIG-29 های المان تنها یک سقوط وجود دارد. یک فروند جنگنده MIG-29 در 25 جوئن 1996 بر اثر اشتباه خلبان سقوط کرد. نیروی هوایی المان در سپتامبر سال 2003 22 فروند از 23 فروند MIG-29 خود را به نیروی هوایی لهستان فروخت
MIG-29 در خدمت نیروی هوایی لهستاندولت لهستان در سال1989-1990 12 فروند MIG-29 سفارشی خود را تحویل گرفت ( نه فروند MIG-29A و سه فروند MIG-29UB). در سال 1995 لهستان 10 فروند از MIG-29 های دست دوم جمهوری چک خریداری کرد( نه فروند MIG-29A و یک فروند MIG-29UB). بعد از بازنشسته شدن MIG-21 وMIG-23 های نیروی هوایی لهستان در سال2003 این 22 فروند به نقش رهگیرهای نیروی هوایی لهستان را بر عهده گرفتند.
در سال 2004 نیروی هوایی لهستان 22 فروند از MIG-29 های دست دوم نیروی هوایی المان را خریداری کرد. در حال حاضر لهستان 32 فروند MIG-29 اماده و عملیاتی دارد( 26 فروند MIG-29A و 6 فروند MIG-29UB). در حال حاضر لهستان بزرگترین کاربر MIG-29 در بین کشورهای عضو ناتوست. MIG-29 های لهستان چنانچه مورد ارتقا و روز امد سازی قرار گیرند میتوانند تا سال 2020-2025 به خدمت بپردازند.
از سال 2007 MIG-29 های نیروی هوایی لهستان توسط F-16 های بلاک 52 پلاس خریداری شده پشتیبانی میشوند.
گزارشات پراکنده حاکی از ان است که لهستان یک فروند از MIG-29 های خود را به منظور بررسی و کشف تکنولوژی به نیروی هوایی اسراییل داده است. از صحت و سقم این ادعا اطلاعی در دست نیست.
MIG-29 در خدمت نیروی هوایی امریکا!!در سال 1997 امریکا 21 فروند MIG-29 را به منظور بررسی و انالیز از مولداوی خریداری کرد. البته هدف اصلی از این خرید این بود که از دستیابی کشورهای نامطلوب( برای امریکا) به این جنگنده جلوگیری کند. به خصوص ایران
نیروی هوایی المان در حال پرواز با F-16 نیروی هوایی امریکا. 1 می 1995 مدل های MIG-29MIG-29 (کد تولید: 9.12)
نمونه اولیه MIG-29. در سال 1983 وارد خدمت شد. کد ناتو Fulcrum-A
MIG-29B-12 (کد تولید: 9.12A)
نمونه داون گرید شده MIG-29 برای صدور به کشورهایی که در سازمان ورشو عضو نبودند. قابلیت حمل تسلیحات اتمی از این جنگنده ها برداشته شده بود. داون گرید هایی که بر روی این جنگنده اعمال شده بود شامل رادار, سیستم جنگ الکترونیک(ECM), سیستم شناسایی دوست از دشمن(IFF) بود.کد ناتو: Fulcrum-A
MIG-29UB-12 (کد تولید: 9.51)
نمونه دو سرنشینه و اموزشی MIG-29 . این جنگنده ها فاقد رادار و توپ 30 میلیمتری بودند. کد ناتو: Fulcrum-A
MIG-29S
MIG-29S از محل استقرار ورودی هوا کاملا شبیه MIG-29B بود. تفاوت این دو جنگنده در سیستم های کنترل پرواز بود چهار کامپوتر جدید وظیفه تامین پایداری بهتر این جنگنده را در هوا به عهده داشتند. همچنین حداکثر زاویه حمله ) Angle Of Attack : AOA) در این مدل 2 درجه ارتقا یافته بود. همچنین در این جنگنده یک برامدگی کوهان مانند در بالای بدنه هواپیما ایجاد شده بود که به نظر می امد برای افزایش فضای درونی هواپیما برای حمل سوخت بیشتر تعبیه شده است ولی حقیقت چیز دیگری بود بیشتر این فضا برای استقرار سیستم جدید جنگ الکترونیک L-203BE Gardenyia-1 منظور شده بود. فضای سوخت این جنگنده تنها 75 لیتر ارتقا یافته بود.
در MIG-29S محل خروج پوکه های توپ جنگنده تغییر کرد تا این جنگنده بتواند در زمانی که محفظه ی سوخت خارجی با خود حمل میکند بتواند از توپ خود استفاده کند. 6 جایگاه حمل تسلیحات در این جنگنده بود که قابلیت ارتقا به 8 جایگاه را نیز داشت. به روز امدسازی هایی که در این جنگنده به کار رفته بود به این جنگنده این امکان را میداد که بتواند موشک جدید R-27E (AA-10 Alamo) را حمل کند. این موشک 1.5 برابر نمونه اولیه R-27 برد داشت و از موتور قدرتمند تری بهره میبرد. این موشک پیش از این تنها بر روی Su-27 Flanker قابل استفاده بود. همچنین را جایگاهی نیز برای حمل موشک دوربرد هدایت فعال راداری R-77(AA-12 Adder) تغییر داده بودند.
ایونیک MIG-29S نسبت به نمونه پایه تغییر زیادی نکرده بود. تنها این جنگنده از یک سیستم گرمایاب (IRST) جدید بهره میبرد. این سیستم بهتر با رادار این جنگنده هماهنگ میشد. همچنین در اخرین به روز امد سازی ها رادار فازترون N-019M این جنگنده کمی ارتقا یافت. این نمونه MIG-29SD نام گرفت. این جنگنده توانایی شناسایی 10 هدف را داشت و میتوانست به دو فروند از انها همزمان حمله کند.
کد ناتو: Fulcrum-C
MIG-29S-13 (کد تولید: 9.13)
این مدل مشابه مدل های پیشین بود. تنها بدنه ان کمی بزرگ شده بود و قابلیت حمل سوخت بیشتری داشت. همچنین از یک سیستم اخلالگر( Jammer) جدیدتر بهره میبرد. کد ناتو Fulcrum-C
MIG-29S-13 ( کد تولید 9.13S)
تفاوت زیادی نسبت به مدل قبلی نداشت. تنها قابلیت حمل تسلیحات ان 4000 کیلوگرم افزایش یافته بود. همچنین رادار ان به مدل N-019ME ارتقا یافته بود. این رادار توانایی شناسایی همزمان 10 فروند و انهدام 2 فروند از جنگنده های دشمن را به وسیله موشک R-77 داشت. کد ناتو : Fulcrum-C
MIG-29SM ( کد تولید 9.13M)
مشابه مدل های قبلی بود. با این تفاوت که در این مدل توانایی حمل موشک های هوا به زمین و همچنین بمب های هدایت تلویزیونی و لیزری به این جنگنده افزوده شده بود. کد ناتو: Fulcrum-C
MIG-29K (کد تولید: 9.31)
نمونه دریا پایه MIG-29. حرف K از ابتدای عبارت Korabelnogo bazirovaniya به معنای دریا پایه برداشته شده است. و به امکاناتی نظیر بالهای تا شونده و ارابه فرود تقویت شده مجهز شده بود.این جنگنده در اصل برای استفاده بر روی ناوهای سری ادمیرال کوزنتسوف ( Admiral Kuznetsov) طراحی شده بود و حتی تعدادی از این جنگنده ها هم ساخته و تحویل شد. ولی در سال 1992 به خاطر تغییر دکترین و همچنین مشکلات شدید مالی در روسیه این جنگنده ها زمینگیر شدند.
شرکت میکویان در سال 1999 دوباره به فکر احیا این پروژه افتاد در 20 ژانویه 2004 دولت هند قراردادی را با شرکت میکویان امضا کرد که طبق ان 12 فروند جنگنده تک سرنشینه و رزمی MIG-29K و 4 فروند جنگنده دوسرنشینه و اموزشی MIG-29KUB طی برنامه ای در بین سالهای 2007 تا 2009 به هند تحویل میشود. اصلاحات زیر بر روی MIG-29 هایی که به دولت هند تحویل میشود صورت میگرد
استفاده از رادار Zhuk-ME و موتور RD-33MK. افزایش 50 درصدی مخازن سوخت داخلی نسبت به نمونه ی اولیه ی MIG-29 . استفاده از سیستم پرواز به وسیله سیم در سیستم کنترل پرواز. استفاده از سیستم هاد و استفاده از سه عدد (در نمونه دوسرنشینه اموزشی 7 عدد) مانیتور ال سی دی رنگی چند منظوره در کاکپیت. استفاده از سیستم جی پی اس فرانسوی Sigma-95 و استفاده از سیستم نشانه روی بر روی کلاه خلبان Topsight E.
کد ناتو: Fulcrum-D
MIG-29KUB (کد تولید: 9.47)
نمونه اموزشی و دوسرنشینه مدل قبل. اولین MIG-29KUB در 22 ژانویه2007 به نیروی دریایی هند تحویل شد.
کد ناتو: Fulcrum-D
MIG-29M/ MIG-33 (کد تولید: 9.15)
یک جنگنده پیشرفته و چند منظوره که از طراحی متفاوتی بهره میبرد و مجهز به سیستم پرواز به وسیله سیم و موتور های RD-33 سری 3 است.
کد ناتو: Fulcrum-D
MIG-29UBM ( کد تولید 9.61)
نمونه دو سرنشینه MIG-29M. این نمونه هیچ وقت ساخته نشد
MIG-29SMT ( کد تولید: 9.17)
در سال 1998 وزارت دفاع روسیه تصمیم گرفت برنامه ای را برای مدرن سازی MIG-29 های خود انجام دهد. در سال 1998این پروژه با همکاری تاسیسات اورهال هواپیما Kubinka و شرکت میکویان استارت خورد.تا پایان همان سال 10-15 فروند MIG-29 به استاندارد SMT ارتقا یافتند. در سال 1999 این تعداد به 20-30 فروند افزایش یافت. در پایان سال 2000 تعداد MIG-29SMT های تولید شده 40 فروند تخمین زده شد. هم اکنون روسیه 150-180 MIG-29SMT در خدمت دارد.
هدف از ارتقا MIG-29 به سطح SMT ایجاد همزمان هر دو قابلیت حمله به اهداف زمینی و دریایی و حمله به اهداف دریایی بود. ترکیب این دو قابلیت یک جنگنده پشتیبانی هوایی و چند منظوره ایجاد میکرد.
این جنگنده نسبت به مدل پایه از برد بیشتری برخوردار بود و همچنین به سیستم سوختگیری هوایی نیز مجهز شده بود. در این مدل هواپیما برد هواپیما با حمل دو مخزن سوخت خارجی و با 5000 کیلوگرم تسلیحات به 3500 کیلومتر رسید. در این مدل با بهینه سازی هایی که انجام شدعمر موتور و جنگنده افزایش یافت. همچنین هزینه نگهداری این هواپیما کاهش پیدا کرد.
سیستم کنترل تسلیحات MIG-29SMT مبتنی بر رادار پیشرفته چند منظوره فازترون Zhuk-ME بود. سیستم پردازشگر های داخلی این جنگنده دستخوش اصلاحات اساسی شده بود و به همین سبب بهتر میتوانست از تسلیحات هدایت شونده دقیق استفاده کند. در این مدل کاکپیت از نو طراحی شد. در این مدل از دو مانیتور ال سی دی رنگی چند منظوره با ابعاد 6*8 اینچ در روبه رو و از دو مانیتور ال سی دی دیکر در طرفین استفاده میشد. در این مانیتور ها اطلاعات مربوط به سیستم کنترل تسلیحات, ناوبری, جنگ الکترونیک, ارتباطات و سیستم کنترل اطلاعات نمایش داده میشد. همچنین در این مدل سیستم هوتاس به این جنگنده افزوده شد.
MIG-29SMT در زیر هر بال خود 6 جایگاه و در زیر بدنه یک جایگاه حمل تسلیحات داشت و در مجموع میتوانست 5000 کیلوگرم تسلیحات حمل کند. این تسلیحات شامل موشک حرارت یاب بسیار چابک R-73E و موشک هدایت نیمه فعال راداری R-27R1/ER1 و چند نوع موشک های هدایت فعال راداری بود
در بعد تسلیحت زمین این جنگنده توانایی حمل و استفاده از موشک هوا به سطح هدایت تلویزیونی Kh-29T , موشک ضد کشتی Kh-31A , موشک ضد رادار Kh-31P و بمب هدایت تلویزیونی KAB-500KR را داشت.
MIG-29UBT ( کد تولید: 9.51T )
نمونه دوسرنشینه و اموزشی MIG-29SMT.
MIG-29OVT
MIG-29OVTاین نمونه یکی از 6 جنگنده پیش نمونه MIG-29M است. بعدها مجهز به سیستم تغییر بردار رانش موتورها و سیستم پرواز به وسیله سیم شد. ایونیک این مدل کاملا شبیه MIG-29M است. تنها تفاوت مربوط به سوییچ های مربوط به سیستم تغییر بردار رانش است. این مدل از دو موتور مجهز به سیستم تغییر بردار رانش RD-133 استفاده میکند. این جنگنده بیشتر برای نمایش های هوایی و اکروباتیک استفاده میشود
MIG-29G/GT
MIG-29G نیروی هوایی الماننمونه ای است که نیروی هوایی المان برای تطابق MIG-29 های خود با تسلیحات ناتو ارتقا داده بود
MIG-29AS/UBS
نمونه ای است که نیروی هوایی اسلواکی برای تطبیق دادن MIG-29 های خود با استاندارد های ناتو ارتقا داده بود. این پروژه در سال 2005 کلید خورد.این هواپیما از سیستم ناوبری و ارتباطات جدیدتری استفاده میکند. مجهز به سیستم شناسایی دوست از دشمن است.کابین ان مجهز به نمایشگر های ال سی دی چند منظوره است و پردازشگر دیجیتالی ان با تسلیحات ناتو تطبیق داده شده است. 12 فروند از 21 فروند MIG-29 که ارتقا داده شده اند در فوریه 2008 تحویل شد
کاربران MIG-29 
نقشه کاربران MIG-29 ( رنگ ابی پررنگ : کاربران فعلی. ابی کم رنگ: کاربران سابق)ارمنستان
الجزیره
اذربایجان
بنگلادش
بلاروس
بلغارستان
کوبا
اریتره
Hungary در سال 2010 MIG-29 های خود را از خدمت خارج میکند
هند
ایران
قزاقستان
مالزی
مولداوی ( MIG-29 هایش عملیاتی نیست)
میانمار
کره شمالی
پرو
لهستان
روسیه
صربستان
سریلانکا ( ارسال جنگنده ها معلق است)
اسلواکی
سودان
سوریه
ترکمنستان
اکراین
ازبکستان
یمن
کاربران سابق
چکسلواکی سابق/ جمهوری چک
المان شرقی سابق/ المان
عراق
رومانی
شوروی سابق
امریکا
یوگوسلاوی
مشخصات فنی 
نمای جنگنده
خدمه: یکطول: 17.37 متر
فاصله نوک دوبال:11.4 متر
ارتفاع: 4.73 متر
مساحت بالها: 38 متر مربع
وزن خالی: 11000 کیلوگرم
وزن معمولی: 16.800 کیلوگرم
بیشترین وزن برخاست: 21000 کیلوگرم
پیشرانه: دو موتور Kilimov RD-33 مجهز به پس سوز با توانایی تولید هر موتور 81.4 کیلو نیوتون
حداکثر سرعت: 2.4 ماخ
برد : 700 کیلومتر در حالت جنگی و 2900 کیلومتر در حالت پرواز ازاد
حداکثر ارتفاع پروازی: 18013 متر برابر با59100 پا
نرخ صعود: 65000 پا در دقیقه
نسبت وزن قابل حمل به مساحت بالها: 442 کیلوگرم بر متر مربع
تسلیحات: یک توپ 30 میلیمتری GSh-30-1 با 150 گلوله. بیش از 3500 کیلوگرم انواع تسلیحات شامل موشک های هوا به هوای AA-8 Aphid , AA-10 Alamo , AA-11 Archer , AA-12 Adder و بمب های FAB 500-M62, FAB-1000, TN-100, S-24, AS-12, AS-14
رادار: رادار فازترون N019 , N010
اخطار: هر گونه کپی برداری تنها با ذکر نام نویسنده و سایت سنترال کلابز مجاز است/ نویدمنبع:
[External Link Removed for Guests]در پایان از دوستان عذر خواهی میکنم که در این مقاله به طور جدی به MIG-29 های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ابران پرداخته نشد. حقیقتش چون حتی اطلاعات مثل تعداد این MIG-29 ها به طور معتبر در دسترس نبود نتونستم به این مبحث بپردازم.
گالری تصاویر mig-29 های ایرانی:
viewtopic.php?t=2597
