مقایسه شگفت‌آور مالیات ناچیز اصناف با سایر قشرها

[ali1371]

اعلام جدول مالیات پرداختی برخی صنوف بزرگ کشور از سوی رئیس سازمان مالیاتی کشور، نه تنها تعجب هر خواننده‌ای را از سهم بسیار ناچیز مالیات پرداختی این قشر در مقایسه با میزان مالیات پرداختی سایر اقشار مختلف همچون کارمندان و کارگران، روشن می‌کند بلکه دلیل طفره رفتن اصناف و اعتراض‌های این قشر را به خوبی روشن می‌سازد.

سهم مالیات در اداره اقتصادی کشور سهم مورد قبولی نیست؛ بسیاری از شرکت‌ها و مؤدیان مالیات نمی‌دهند. این جملات، اظهارات علی عسگری رئیس دستگاه مالیاتی کشور است. وی هرچند به مؤدیان مالیاتی اشاره می‌کند که با ترفندهای مختلف برای مالیات ندادن طفره می‌روند اما به نکته مهمی هم اشاره کرده و می‌گوید: اتحادیه‌ها و صنوف در ایران بیشتر از اینها باید مالیات بدهند.

به گفته عسگری، متأسفانه در حال حاضر مؤدیانی هستند که فعلاً‌ در تور مالیاتی قرار نگرفتند. کسانی (مؤدیانی) هستند که اصلاً مالیات نمی‌دهند و حتی کسانی هستند که مالیات می‌دهند اما مالیاتی که در حد و اندازه صنف و میزان درآمد واقعی خود است، پرداخت نمی‌کنند! در واقع این افراد در صورت‌های مالی خود، برخی اعداد و ارقام درآمدی خود را کتمان کرده و دستگاه مالیاتی نیز به دلیل خلأ اطلاعاتی که دارد، نمی‌تواند اعداد غیرواقعی اعلام شده را اثبات کند.

گفت‌وگو با دکتر علی عسگری، رئیس سازمان امور مالیاتی کشور بسیاری از ناگفته‌ها درباره میزان مالیات پرداختی اصناف را روشن می‌سازد.



اگر امکان دارد بفرمایید، کدام یک از صنوف و اتحادیه‌ها بیشترین و کدامیک کمترین مالیات را به دولت می‌پردازند؟
اقتصاد ایران بطور رسمی دارای 7 هزارو 600 صنف و اتحادیه است. بنظر می‌رسد اعلام اینکه کدام اتحادیه و صنف کمترین و بیشترین مالیات را به دولت می‌پردازند، بررسی دقیق‌تر و جامع‌تری می‌طلبد.
لازم به ذکر است تمام این اتحادیه‌ها در تهران و شهرستان‌ها نیز فعال هستند و مالیات پرداختی شان نیز با توجه به شرایط و بضاعت شغلی‌شان است. اما اینکه در حال حاضر بنده به‌عنوان رئیس دستگاه مالیاتی کشور بطور رسمی اعلام کنم کدام یک از اتحادیه‌ها می‌توانند بیشتر و یا کمتر از این مالیات بدهند و یا این‌که کدامیک در حال حاضر کمتر و یا بیشتر مالیات می‌دهند مقداری سخت است. اما واقعیت اقتصاد ایران این است که اتحادیه‌ها و صنوف می‌توانند خیلی بیشتر از اینها مالیات بدهند در این شکی نیست. به همین منظور لازم است عدد مالیات پرداختی برای اتحادیه‌‌ها و صنوف را برای شما یادآوری کنم.
بعنوان مثال اتحادیه آهن فروشان در کشور که اعضای آن 15هزار و 313 نفر هستند متوسط مالیات پرداختی‌ هر کدام از آنها به دولت حدود 814 هزار تومان است.
اتحادیه بنکداران مواد غذایی با تعداد اعضای 5 هزار و 242 نفر، مالیات پرداختی هر عضو به دولت 829 هزار تومان است.
اتحادیه تالارهای پذیرایی نیز با تعداد اعضای یک هزار و 442 نفر، نفری 735 هزار تومان مالیات می‌پردازند.
اتحادیه خرازی‌ها با تعداد اعضای 61 هزار و 106 نفر، 291 هزار تومان، میزان مالیات پرداختی آنهاست.
هر عضو اتحادیه فرش فروشان نیز سالانه فقط 145هزار تومان! مالیات پرداخت کرده‌اند. اتحادیه پارچه فروشان هم با تعداد اعضای 27 هزار و 78 نفر، 242 هزار تومان میزان مالیات پرداخت شده هر عضو این اتحادیه است. بنکداران پارچه نیز با 5 هزار و 113 نفر عضو، حدود 970 هزار تومان به دولت مالیات می‌دهند.
البته به این مساله اشاره کنم که میزان مالیات اتحادیه طلافروشان به دلیل تنوع در نوع فعالیت، به گروه‌های مختلفی تقسیم شده‌اند.
به عنوان مثال مالیات پرداختی هر عضو اتحادیه طلا 815 هزار تومان، طلا و ساعت 939 هزار توان و طلا و نقره 351 هزار تومان است.



میزان مالیات سالانه پرداختی هر عضو برخی از اتحادیه‌ها

.......................................................................................

اتحادیه آهن فروشان در کشور 814 هزار تومان

......................................................................................

اتحادیه پارچه‌فروشان 242 هزار تومان

......................................................................................

اتحادیه فرش‌فروشان 145هزار تومان

.....................................................................................

اتحادیه بنکداران پارچه 970 هزار تومان

.....................................................................................

اتحادیه طلا 815 هزار تومان

*طلا و ساعت 939 هزار تومان

*طلا و نقره 351 هزار تومان

.....................................................................................

اتحادیه بنکداران مواد غذایی 829 هزار تومان

.....................................................................................

اتحادیه تالارهای پذیرایی 735 هزار تومان

.....................................................................................

اتحادیه خرازی‌ها 291 هزار تومان

.....................................................................................



جهت اطلاع باید متذکر شد که میزان مالیات پرداختی یک کارمند و یا کارگر در طول یکسال نه تنها از میزان مالیات یک عضو این اصناف کمتر نیست، بلکه گاهی به 2برابر هم می‌رسد.

آقای دکتر، ترکیب مالیاتی در نظام مالیاتی چگونه است؟
در مالیات‌های مستقیم سه پایه مالیاتی وجود دارد. یکی مالیات براشخاص حقوقی، دومی مالیات بر درآمد و سومی مالیات بر ثروت. به‌علاوه سه پایه مالیاتی ذکر شده، پایه مالیاتی دیگری نیز به نام مالیات بر کالا و خدمات وجود دارد که ارزش افزوده (VAT) نیز جز این طبقه‌بندی است.
عملکرد درآمد مالیاتی دولت در سال گذشته در حوزه مالیات به اشخاص حقوقی حدود 16 هزار و 700 میلیارد تومان بود که از این عدد اخذ شده حدود 7 هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت‌های دولتی و پنج هزار میلیارد تومان مربوط به شرکت‌های خصوصی بوده است.
مابقی مالیات اخذ شده نیز مربوط به سایر مؤدیان مالیاتی در حوزه اشخاص حقوقی بوده‌اند. بناابراین حدود 12 هزار میلیارد تومان از 16 هزار 700 میلیارد تومان مربوط به اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی هستند. همچنین حدود سه هزار و 600 میلیارد تومان نیز مالیات عملکرد بر نفت بوده است که در قالب بودجه پیش‌بینی شده بود. تمام اعداد ذکر شده فوق به سرجمع مالیات پرداختی اشخاص حقوقی است که خدمت شما عرض کردم.

نظام بانکی هم به دولت مالیات پرداخت می‌کند؟
بله، بانک‌های دولتی جزو اشخاص حقوقی دولتی است و بانک‌های خصوصی نیز جزو اشخاص حقوقی غیر دولتی است.

آیا بانک مرکزی مالیات سال گذشته خود را پرداخت کرد؟
بانک مرکزی براساس آخرین مصوبه مجمع عمومی بانک مرکزی موظف شد یک‌هزار و 800 میلیارد تومان مالیات بپردازد.

مالیات بر درآمد در سال 88 چه عددی بوده؟
مالیات بر درآمد در سال گذشته حدود سه هزار و 400 میلیارد تومان بوده که این شاخص شامل حقوق بخش عمومی، مالیات حقوق بخش خصوصی و دولتی، مالیات مشاغل، مستغلات و مالیات‌های متفرقه است.
همچنین از این عدد مالیات حقوق بگیران بخش عمومی یک‌هزار و 100 میلیارد تومان، مالیات حقوق بگیران بخش خصوصی 970 میلیارد تومان و مالیات مشاغل و اصناف نیز یک‌هزار و 100 میلیارد تومان، بوده است.
لازم به ذکر است مالیات مستغلات و املاک نیز در سال گذشته حدود 134 میلیارد تومان اعلام شد.

مالیات بر ثروت در سال 88 چه عددی بوده است؟
مالیات بر ثروت در سال گذشته حدود 790 میلیارد تومان پرداخت شد که اقدام عمده آن شامل ارث 100 میلیارد تومان، نقل و انتقال سرقفلی 128 میلیارد تومان، نقل و انتقال املاک 122 میلیارد تومان و حق تمبر و اوراق بهادار 368 میلیارد تومان است.
بنابراین کل مالیات بر ثروت در اقتصاد ایران 790 میلیارد تومان از 24 هزار میلیارد تومان مالیات کل است که در اقتصاد‌های دنیا یکی از مهم‌ترین پایه‌های مالیاتی و درآمدی به شمار می‌آید. لذا این عدد با توجه به شرایط و پتانسیل اقتصادی ایران، اصلاً قابل توجه نیست.

مالیات بر مصرف چه‌طور؛ سال گذشته چه رقمی از طریق این شاخص مالیات اخذ شد؟
مالیات بر مصرف (کالا و خدمات) در سال گذشته حدود 2 هزار و 900 میلیارد تومان اخذ شد که البته این عدد شامل مالیات‌های غیر مستقیم می‌شود. همچنین مالیات بر فرآورده‌های نفتی 547 میلیارد تومان، مالیات نقل و انتقال اتومبیل 141 میلیارد تومان، شماره گذاری خودرو 238 میلیارد تومان و مالیات بر ارزش افزوده یک‌هزار و 690 میلیارد تومان اخذ که البته عدد اخذ شده (VAT) تنها بابت 5/1 درصد سهم دولت است.

آقای دکتر! حضرتعالی در اظهارات قبلی خود به ظرفیت و پنانسیل در برابر شدن درآمدهای مالیاتی کشور اشاره و تأکید کردید اما ترکیب مالیاتی اعلام شده، چیز دیگری را نشان می‌دهد. مالیات پرداختی برخی بخش‌ها مانند حقوق بگیران و... کاملاً روشن و شفاف است. سؤال این است که کدام بخش‌ها از اقتصاد ایران نقطه تاریک دستگاه مالیاتی کشور است و می‌توان با برنامه‌ریزی درآمد مالیاتی بخش فوق را دو برابر کرد؟
ببینید اغلب اشخاص حقوقی که اظهارنامه پر می‌کنند، به دلیل این که دارای ترازنامه، سود و زیان و صورت‌های مالی مستند هستند، اخذ مالیات از آنها به راحتی صورت می‌گیرد مگر این که در صورت‌های مالی، برخی اعداد و ارقام درآمدی خود را کتمان کنند و دستگاه مالیاتی نیز به دلیل خلأ اطلاعاتی که دارد، نتواند اعداد غیرواقعی اعلام شده را اثبات کند.
بنابراین اکثر شرکت‌هایی که صورت‌های مالی ارائه می‌دهند، مالیات می‌دهند، اما نقطه خلأ به قول شما تاریک مالیات بر شرکت‌ها این است که بسیاری از شرکت‌ها در اقتصاد ایران در تور مالیاتی قرار نگرفته‌اند و مالیات نمی‌دهند.
این یک چالش بزرگ است، در حالی که پتانسیل اخذ مالیات در شرکت‌ها بسیار بالاست اما نکته‌ای که باید در این زمینه فراموش نشود، این است که هر چقدر یک اقتصاد فعال‌تر عمل کند و فعالیت اشخاص حقوقی نیز برای تحقق سود سوق پیدا کند، درآمد مالیاتی کشور افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین منظور بنده از ظرفیت دو برابر شدن درآمد مالیاتی، افزایش سود و رونق اقتصادی کشور است چرا که هر چقدر ضریب رشد اقتصادی کشور افزایش پیدا کند، درآمد مالیاتی نیز متناسب با عدد مذکور بالاتر می‌رود.
شواهد و آمارها نشان می‌دهد ظرفیت اخذ مالیات در اقلامی مانند مالیات بر ثروت و مالیات بر درآمد نیز در اقتصاد ایران همچنان عدد مناسبی نیست. متأسفانه در حال حاضر مؤدیانی هستند که فعلاً‌ در تور مالیاتی قرار نگرفتند. کسانی (مؤدیانی) هستند که اصلاً مالیات نمی‌دهند و حتی کسانی هستند که مالیات می‌دهند اما مالیاتی که در حد و اندازه صنف و میزان درآمد واقعی خود است، پرداخت نمی‌کنند!

مهم‌ترین دلیل این چالش چیست؟ چرا برخی از مؤدیان در تور مالیاتی قرار نمی‌گیرند؟
عدم اطلاعات و شناسایی از فعالیت مؤدیان، مهم‌ترین دلیل است. البته مشاغل نیز به تبع اینکه مالیات ندهند و یا مالیات کمی پرداخت کنند، اطلاعات دقیقی به دستگاه مالیاتی ارائه نمی‌دهند و یا اصلاً فعالیت‌های اقتصادی خود را ثبت و ضبط نمی‌کنند!

آقای عسگری! شما گفتید هر چه رونق اقتصادی افزایش یابد، درآمدهای مالیاتی کشور نیز روند افزایشی خواهد داشت. بانک مرکزی در گزارش سال گذشته رشد اقتصادی را حدود 7/1 درصد اعلام کرد اما در همین حال شما از رشد درآمد مالیاتی در سال گذشته خبر دادید. فکر نمی‌کنید این دوبا هم در تناقض است؟
ببینید با آنچه بانک مرکزی تحت عنوان رشد اقتصادی اعلام می‌کند، تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت است اما آنچه با شاخص مالیات محاسبه می‌شود تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری است. این مقایسه کاملاً این اعداد و ارقام را مشخص و شفاف می‌کند.
تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری 350 هزار میلیارد تومان است اما شاخص به قیمت ثابت 55 هزار میلیارد تومان است. همین دو عدد از منظر ماهیت محاسبات حساب‌های ملی تفاوت فاحشی دارد و باید توجه داشته باشیم که مالیات همواره از قیمت‌های جاری در اقتصاد ما تحصیل می‌شود. لذا نحوه محاسبه نیز با روش‌های مختلف و متفاوت صورت می‌گیرد.



تابناک

[Mohammad 1985]

البته افزایش مالیت در اصناف به سرعت باعث گرانی کالاها و خدمات میشه !

[Sami 1993]

البته افزایش مالیت در اصناف به سرعت باعث گرانی کالاها و خدمات میشه !

به علاوه این صناف گاهی (یا بهتر بگیم همیشه) اعتراض میکنند و حتی کاررو به اعتصاب میکشونند