رادارهای ماورای افق ایران عملیاتی شد

[Sami 1993]

[External Link Removed for Guests]

[External Link Removed for Guests]
قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا نسل جدید رادارهای ماورای افق را با برد 3هزار کیلومتر عملیاتی کرد.

به گزارش مشرق، فرامرز روح‌افزا جانشین سابق معاون عملیات قرارگاه پدافند هوایی در گفت‌وگو با تسنیم، با بیان اینکه قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا همواره با بخش صنعتی و دانشگاهی کشور مشارکت داشته است، گفت: این همکاری منجر به تولید سامانه‌های جدید و پیشرفته در قرارگاه پدافند هوایی ارتش شده که در خط عملیاتی قرار گرفته‌اند.

** سامانه بومی باور 373 مدل پیشرفته S300

وی با اشاره به خودداری روسیه از تحویل سامانه موشکی اس 300 به نیروهای مسلح ایران تأکید کرد: بعد از عدم تحویل سامانه اس 300 به جمهوری اسلامی ایران به این نقطه رسیدیم که باید روی پای خودمان بایستیم لذا نیروها و متخصصین با همفکری یکدیگر تصمیم گرفتند سامانه باور373 را در حوزه درگیری تولید کنند که بسیار پیشرفته‌تر از سامانه S300 است.

جانشین سابق معاون عملیات قرارگاه پدافند هوایی تاکید کرد که ساخت سامانه باور373 در روند بسیار روشن و شفاف رو به جلوست.

** عملیاتی‌شدن رادارهای ماورای افق با برد 3هزار کیلومتر

عضو گروه مطالعات قرارگاه پدافند هوایی ارتش به توانمندی‌های قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا در حوزه کشف اشاره کرد و گفت: در این بخش سامانه های شنود الکترونیک و رادارهای خوبی تولید شده است.

روح افزا به پیشرفته‌ترین نوع سامانه‌های درگیری اشاره و تأکید کرد: هم اکنون "رادارهای ماورای افق" با برد سه هزار کیلومتر در قرارگاه پدافند هوایی ارتش ساخته شده و در خط عملیاتی قرار گرفته است.

جانشین سابق معاون عملیات قرارگاه پدافند هوایی ارتش همچنین به سامانه‌های قرارگاه پدافند در حوزه شناسایی اشاره تأکید کرد: هم‌اکنون در بخش شناسایی، سامانه‌های اتوماسیون و خودکار ساخته شده که روند شناسایی هواپیماهای و سامانه‌های دشمن را به صورت کاملا خودکار انجام می‌دهد.

** تدبیر قرارگاه خاتم برای پرکردن خلاءهای راداری در کشور

وی با بیان اینکه ماموریت‌های قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا در حوزه‌های کشف، شناسایی، رهگیری و درگیری است، گفت: رادار ماورای افق دارای تجهیزات کاملا بومی است.

عضو گروه مطالعات قرارگاه پدافند هوایی ارتش با تاکید بر اینکه علاوه بر رادارهای با برد بلند، رادارهای برد کوتاه نیز در قرارگاه پدافند هوایی تولید می‌شود، اظهارداشت: با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورمان که کوهستانی است، نقطه‌های خلأ راداری زیادی در کشور وجود دارد که موجب شد تا برای پوشاندن این خلأهای راداری، رادارهای بردکوتاه نیز در کشور تولید شود.

[Sami 1993]

رادار کیهانی

هر چه اهداف هوایی در فاصله بیشتری از رادار باشند، باید ارتفاع پروازی آنها نیز برای دیده شدن توسط رادار بیشتر باشد. مشکل اصلی در کشف اهدافی که در ارتفاع پائین پرواز می کنند انحنای سطح زمین است. مسیر حرکت امواج الکترومغناطیس رادار، مستقیم است در حالیکه سطح زمین انحنا دارد و امواج در اغلب محدوده های فرکانسی با ادامه دادن به مسیر مستقیم خود، از سطح زمین فاصله می گیرند.

تأثیر این انحنا از حدود 30 کیلومتری شروع می شود و اجسام در فواصل دورتر از این محدوده، رفته رفته در نقطه کور رادار قرار می گیرند. به عبارت ساده تر اجسام دورتر از 40 کیلومتر نمی توانند درخط دید مستقیم رادارهای مستقر بر روی زمین که ارتفاع آنتن رادار آنها متعارف است قرار گیرند. به عنوان مثال برای دیدن یک هدف سطحی در فاصله چند صد کیلومتری باید رادار را چند هزار متر بالا برد که در عمل محدودیت های زیادی بوجود می آید.

یکی از راه های کشف و تشخیص اهداف سطحی در فاصله دور استفاده از رادارهای افق نگر تا OTH است که در دو نوع آسمانی و سطحی هستند.


عملکرد رادارهای ماوراء افق

در رادارهای افق نگر آسمانی امواج اچ-اف(فرکانس پائین و طول موج بالا) را به لایه یونوسفر جو که از ارتفاع 85 کیلومتر تا 600 کیلومتری است می تابانند. با برخورد امواج به این لایه که منجر به شکست و بازگشت آنها به سمت زمین می شود محدوده های دور و وسیعی قابل پوشش است. این نوع رادارها برای نظارت بر مناطق دور دست از 500 تا 4000 کیلومتر و بالاتر در مساحت های بسیار بزرگ مناسب هستند.

این رادارها دارای شبکه ای از آنتن های فرستنده و گیرنده بوده و به دلیل ماهیت شبکه ای و گسترش سامانه های خود قابلیت حمل و نقل و جابجایی بالایی ندارند. هزینه تمام شده رادارهای افق نگر آسمانی بسیار زیاد بوده و معمولاً در سطح پروژه های ملی کشورها تعریف می شوند. کاربرد غیرنظامی این رادارها در اموری از جمله اقیانوس شناسی وکنترل ترافیک دریایی و کاربرد نظامی آن ها در بخش هشدار اولیه سامانه های دفاع موشکی بالستیک و کروز است. این نوع رادارها برای فواصل زیر 500 کیلومتر مناسب نبوده و سابقه چندانی از آنها در این فاصله به چشم نمی خورد.


نمونه ای خارجی از رادارهای ماوراء افق

رادارهای افق نگر سطحی که در باند فرکانسی اچ-اف عمل می کنند و به اچ-اف-اس-دبلیو-آر معروفند برای تشخیص اهداف سطحی تا فاصله 500 کیلومتر مناسب هستند. در این سامانه امواج اچ-اف با استفاده از چند خاصیت فیزیکی به جای خط مستقیم، مسیر منحنی زمین را طی کرده و بازمی گردند.

این نوع رادارها در مقایسه با رادار افق نگر آسمانی از شبکه و محدوده پیاده سازی کوچک تری برخوردارند. این نوع رادارها کاربردهای بسیار وسیع غیرنظامی دارند لذا دسترسی به قطعات و تجهیزات آن آسان تر به نظر می رسد. همچنین سوابق این نوع رادار در کشورهای زیادی وجود دارد. امروزه این نوع از رادارهای افق نگر سامانه های مناسبی برای بخش هشدار اولیه تهدیدهای کروز هستند.

رادارهای افق نگر معمولاً به لحاظ سخت افزاری پیچیدگی کمتری نسبت به رادارهای فرکانس بالاتر دارند اما به لحاظ نرم افزاری و پردازش بسیار پیچیده هستند. دقت اندازه گیری این رادارها به اندازه رادارهای دیگر نیست و استفاده از آنها تنها در بخش هشدار اولیه مطرح است. بیشتر این رادارها قابلیت حمل و نقل پائینی دارند و معمولاً به صورت ثابت مورد استفاده قرار می گیرند.

کشوری که از رادار افق نگر استفاده می کند در واقع قادر است تحرکات کشورهای منطقه پیرامون خود را بر روی خاک آن ها مورد پایش لحظه ای قرار دهد.

نمونه هایی از این نوع رادارها در کشورمان در حال توسعه است که از آن با نام «رادار كيهاني» یاد می شود. طبق مصاحبه های فرماندهان نیروهای مسلح این رادارها حداقل در دو برد مختلف در حال آماده سازی هستند که دوربردترین نوع آنها بیش از 3000 کیلومتر را پوشش می دهد. اقدامات زير ساختي و مکان‌يابي اين رادارها صورت گرفته و برخی از آزمایش های میدانی نمونه اولیه آن در سال گذشته به انجام رسیده است.

همچنین براساس مکان‌يابي و طرح های عملياتي، تعداد کافي از اين سامانه در محل‌هاي عملياتي مستقر و بنابراین بیش از یک مجموعه از این رادارها به خدمت گرفته خواهد شد. همچنین اعلام شده با استفاده ترکیبی از این رادار و سامانه های دیگر دقت مکانیابی اهداف به میزان بسیار بالایی بهبود یافته و در نتیجه ردگیری اهداف نیز تحقق می یابد.

با استفاده کشور از چنین سامانه ای امکان بکارگیری اصل غافلگیری در تهاجم احتمالی به کشورمان به میزان بسیار زیادی کاهش می یابد و برخاستن دسته های هواپیماهای جنگنده از فرودگاه ها یا ناو هواپیمابر، شکیل موشک های کروز و پرواز هواپیماهای بمب افکن قابل ردگیری خواهد بود به خصوص این نکته را باید در نظر داشت که بیشترین برد موشک های کروز دشمن کمتر از برد رادار کیهانی ایرانی است و با توجه به سرعت این موشک ها فرصتی برای تصمیم گیری و حتی نقل و انتقال برخی از سامانه های پدافندی بدست می دهد.

همچنین باید توجه داشت در بخش کشف زودهنگام تهدیدات هوایی(و نه ردگیری دقیق برای هدایت آتش) رادارهای کیهانی می توانند تا حدود زیادی خلأ نبود راداهای هواپایه هشدار زودهنگام(آواکس) را پر کنند.

رادارهای ایرانی؛ سربازان همیشه بیدار آسمان